Spiegelboeck
(1600)–Jacob Duym–
Auteursrechtvrij
[Folio Q1v]
| |
De Mayer. Saleucus den ouden. Den Eersten, Tvveeden, Derden, Vierden, ende andere Raden. Saleucus den jongen. Oncuysschen vvil. Tghebots verachting. De Voorspraeck. Eenen Scharprichter. Tghemeynte.
Den Mayer spreect alleen uyt zijn huys comende.
Den Mayer.
Ick mach nu vvel gaen doen, aen onsen Raet de clachten,
Maer gheenen grooten danck, en derf ick hier vervvachten,
VVant de vader die sal, seer bedroeft zijn van herten,
Als zijn ghebot zijn kint, selfs sal bringhen in smerten,
Hy sal nochtans het recht, al vvillen hebben voldaen,
Hy en sal zijnen soon, in gheen metlijden ontfaen,
VVant hy is te seer straf, als hy daer is verbolghen,
VVaert doch een ander, so, mocht ick vvel achtervolghen
Mijnen last om 'tghebot, in alles te volbringhen,
Maer nu 'tso is, 'tmoet zijn, den noot gaet my bedvvinghen,
Mijnen last vvort volbracht, ick salt vvel moeten vvaghen,
Onsen eersamen Raet, sal ick dit stuck voordraghen,
En sien oft sy sulcx noch, souden vvillen verschoonen,
Men siet ghemeynlijck het, quaet vverck den meester loonen.
De Raetscamer gaet open.
Saleucus oud.
Tgheeft my vvonder oft daer, niemant en is achterhaelt,
VVant onsen Mayer seer, naer de overtreders taelt,
En het ons selden faelt, oft hy bringt yemanden voort,
Hier coemt hy, hy sal ons, 'tverstant gheven met een vvoort,
Dus laet hem zijn ghehoort, rechtveerdicheyt ter eeren.
Den Mayer staet voor den Raet.
Den Mayer.
Edele, VVijse, oock, seer Voorsienighe Heeren,
Naerdemael ghy my hebt, ghegheven volcomen last,
So heb ick desen nacht, neerstich met grooter onrast,
D'overtreders van dit, leste ghebot naeghejaecht,
| |
[Folio Q2r]
| |
Een isser achterhaelt, die vvort hier van my beclaecht,
Maer ick vvensch dat ick hem, niet en hadde ghecreghen,
En ick verclaer u had, den aenbrengher ghesvveghen,
Ick en sou hem gants niet, hebben vvillen beschamen,
Maer ick bid om ghenaed', doet met hem naer 'tbetamen,
Laet barmherticheyt meer, dan rechtvoordering blijcken.
Saleucus oud.
Gheen barmherticheyt, neen, van 'tghebot niet te vvijcken,
Haelt hem doch hier, hem sal, seer cort recht vvedervaren.
Den Mayer.
Ick had hem al med'bracht, maer ick moest eerst verclaren
VVie dattet is, oft de, Heeren noch goet bevonden,
Datmen de saeck versvveech, en vergave de sonden,
De persoon diet is, die, en is voorvvaer niet seer slecht.
Saleucus oud.
VVie ist?
De Mayer.
Tis uvven soon,
Saleucus oud.
Doet dan terstont recht,
Haelt hem hier voor den Raet, sonder langher te dralen,
Och ist dan mijnen soon, vvilt hem nochtans hier halen,
Tot eenen spieghel moet, hy vooral ghestraft vvesen.
De Mayer.
Och bevvijst doch ghenaed', bid ick o Heer ghepresen,
Hy is gheresen nu, in mijner Heeren handen,
Hy sal hem voorts ontsien, der sonden en der schanden,
Tvvaer jammer sou de straf, juyst vallen op uvven soon.
Saleucus oud.
Haelt ghy hem maer slechts hier, hy crijcht seer haest zijnen loon,
En vergadert dat volck, met der trompetten gheluyt,
Recht gheschiet hem dats claer, volghens ons leste besluyt,
Al ist oock mijnen soon, daerom salment niet laten.
Den Mayer gaet in om hem te halen.
Eersten Raet.
Heer Borghemeester ick, bid doet het doch by maten,
| |
[Folio Q2v]
| |
Tis hem hartelijck leet, laet u 'tberou bevveghen.
Saleucus oud.
Ick vvou dat ghy dat vvoort, als nu hier hadt ghesvveghen,
VVant sulcx te spreken hier, behoort hem elck te mijden,
Om dattet mijn soon is, soud' men hem niet castijden,
Neen, neen sulcx en heeft doch, hier niet te bedieden,, al,
D'uyterste recht vvil ick, dat hem hier gheschieden,, sal.
De Mayer coemt uyt met Saleucus ende de Voorspraeck, ende spreken ander wegen.
Saleucus jon.
Och ick en vveet vvaer my, heen keeren ofte vvenden,
Sal ick mijn ghesicht nu, dus moeten laten schenden,
Om der vuyl hoeren vvil, en om haer loose treken,
VVaer hoorde men oyt van, sulck een groot verdriet spreken,
O oncuysschen vvil hier, toe ben ick door u comen,
My had behooren voor, dit starck ghebot te schromen,
Maer dats te laet, ick vvou liever de doot verkiesen,
Dan hier int openbaer, mijn ooghen te verliesen,
Als ick daerom peys so, ben ick gants onverduldich,
Mijn vader sal met my, doen, naer dat ick ben schuldich,
Och van benautheyt dunct, my nu mijn jonck hert scheuren.
Den Mayer.
VVaerom, u sal vvel licht, noch ghenade ghebeuren,
Dus staect u droefheyt vvat, maect noch ter tijt al vvat moet.
Saleucus jong.
Mijns vaders strafheyt my, vvel ter deech nu suchten doet,
Ick vveet by hem en is, ter vverelt gheen ghenade.
Den Mayer.
Dees uvve Voorspraeck is, seer cloeck en vvijs van rade,
Hy sal troulijck u vvoort, doen voor den eersamen Raet.
Saleucus jong.
Voorvvaer al mijne hoop, en mijnen troost op hem staet,
Ick vvist oock gheenen raet, ick bleef beschaemt ten lesten.
De Voorspraeck.
Ick sal u vvoort gaen doen, naer mijn uyterste besten,
Dus vveest nu vvel ghemoet, en vveest doch so niet vervaert,
| |
[Folio Q3r]
| |
VVie vveet vvat liefd' oft jonst, u vader t'uvvaerts noch baert.
Sy comen voor den Raet, de Mayer gaet sitten, ende Saleucus staet voor den Raet met twee trauwanten, ende de Scharprichter achter hem.
Den Mayer.
Mijn Heeren hier is hy, die het ghebot veracht,, heeft,
Die nu met grooten druck, en leetvvesen vernacht,, heeft,
Dus ist moghelijck laet, hem doch ghenaed' ghenieten.
Oncuysschen wil.
Och mijn leven begint, my nu eerst te verdrieten,
Ick en vveet niet vvaer gaen, oft vvaer vvy sullen vluchten.
Dees spreken van veirs staende.
Tghebots vera.
Och te recht moghen vvy, vvel vveenen ende suchten,
Niet vvetende vvaer vvy, ons sullen moghen borghen.
Oncuysschen wil.
Hier hadden vvy al lang, voor behooren te sorghen,
Maer dats te laet, die sorch, en mach ons doch niet helpen.
Tghebots vera.
Isser dan gheenen raet, om onsen druck te stelpen,
Blijven vvy heel beschaemt, staen ons saken nu so slecht.
Oncuysschen wil loopt in om 'tghemeynt, die al uyt comen na dat de trompetten slaen.
Oncuysschen wil.
Ick sal 'tghemeynt doen om, ghenaed' roepen, en gheen recht,
VVie vveet vvat troost voor ons, datter noch mocht uyt volgen.
Saleucus oud.
Saleuce te recht ben, ick op u nu verbolghen,
Dat ghy my en al u, vrienden dus gheheel beschaemt,
Sijt ghy hier toe ghebrocht, is dit doen so het betaemt,
Schaemt u dat ghy u selfs, en al 'tgheslacht so onteert,
Dit en hebt ghy voorvvaer, aen my ghesien oft gheleert,
Ick beclaghe dat ghy, uyt my oyt gheboren zijt,
Des medebroeders laet, terstont, en in aller vlijt,
Het uyterste recht hier, int openbaer gheschieden.
Al ist noch eens mijn soon, laet daerom t'recht niet vlieden,
Volcht ons loflijck ghebot, vvilt daer gheensins af vvijcken,
Soect rechtvoordering doch, voor d'armen als de rijcken.
De Voorspraeck.
Met Borghemeesters vvil, en believen des Raets al,
| |
[Folio Q3v]
| |
De Voorspraeck spreket met eerbieding.
Ick hier de vvaerheyt en, de saeck bekent maken sal,
En 'tghemeyn besten moet, ick hier voor ooghen bringhen,
VVy kennen ons misdaet, eerst en voor alle dinghen
VVeten vvy dat ons dit, ghebot in als staet teghen,
Maer 'tsal u de saeck vvel, ghelieven t'overvveghen,
En vvel te nemen acht, op de gheleghentheden,
Eerst vvie hy is die dit, ghebot heeft overtreden,
Ten is gheen slecht mensch noch, oock gheenen ghemeynen man,
So datmen zijns voorvvaer, lichtelijck verschoonen can,
VVant gheen VVet is so sterck, noch so bondich geen bevel,
Alst men Heeren belieft, het staet in haer macht seer vvel,
Dat naer gheleghentheyt, ghedaen vvort oft ghebroken,
Laet barmherticheyt en, ghenade zijn ontploken,
Voor rechtvoordering die, hem vvel mocht vvedervaren,
Aensiet zijn domheyt doch, siet aen zijn jonghe jaren,
Neemt acht op zijn berou, en hartelijck leetvvesen,
En dat meest is, vvaert niet, een groote schant mits desen,
Een Borghemeesters soon, te vvesen heel en al blint,
Een Borghemeesters soon, vvesende een eenich kint,
So u den soon niet en, bevveecht tot deser uren,
So laet u dan sulck een, vader nu doch beruren,
Die Locria dees stadt, troulijck heeft voorghestaen,
Aensiet den ouden vaer, en zijn eenich kint siet aen,
Maer of het stranghe recht, sulcx niet en vvou ghedooghen,
So vvilt dan stellen het, ghemeyn besten voor ooghen,
Dat ghy Raetslieden out, eer lang sult moeten sterven,
VVat een groote schant sou, Locria dan beerven,
Als sy den jonghen Raet, blint zijnde souden crijghen,
Des vaders deucht en can, ick voorvvaer niet versvvijghen,
Die so vvijsselijck al, des stadts saken heeft beleyt,
En desen jonghen helt, is tot 'tselfde oock bereyt,
Al ist hem nu misluct, dat hy dit heeft bedreven,
VVy zijn ghebrecklijck al, die hier op aerden leven,
| |
[Folio Q4r]
| |
En vvy hopen ten sal, voorvvaer niet meer te doen,, zijn,
Hy en sal voortaen niet, meer van herten so koen,, zijn,
Overspel vvas by ons, hier in stadt al vvat ghemeyn,
So dat gheen sond' en scheen, oft emmers met allen cleyn,
VVelck een oorsaeck is dat, by hem sulcx nu is ghebeurt,
So bid ick den Raet doch, maect dat hy ghenade speurt,
Barmherticheyt soect hy, u jonst t'zijnvvaerts hy begheert,
En ghy Saleuce vveest, voor u kints blintheyt verveert,
Laet u vaderlijck hert, in liefden nu onsteken.
Saleucus oud.
Als u voorbidt, noch oock, al u lieffelijck spreken,
En moghen my voorvvaer, nu geensins bevvegen,, niet,
Ten sal nemmermeer zijn, 'tvvaer beter ghesvvegen,, siet,
VVant dat hy mijn soon is, en can hem niet verschoonen,
Hy had met zijner daet, vvel behooren te toonen,
Gehoorsaemheyt en trou, aen dit gebot vanden Raet,
Dat hy nu berou heeft, dat is voorvvaer al te laet,
Hy hadde behoort ons, een voor al te believen,
En niet naer zijns vleeschs lust, zijn boosheyt te gerieven,
En dus dertel te zijn, en eer en eedt vergeten,
Hy heeft hem voorvvaer seer, leelijck hier in gequeten,
Zijnen vader heeft hy, onteert, en al zijn gheslacht,
Hy moet vvorden ghestraft, die moetvvillich heeft veracht
Dit ernstich ghebot by, den heelen Raet bevolen,
VVaer blijft de trou die hy, so valschlijck heeft ghestolen
Aen zijn trouvve huysvrou, hy mach hem 'tstuc vvel schamen,
Dus ick vermaen en bid, u metbroeders al 'tsamen,
Bedient d'uyterste recht, oft ick sals my beclaghen,
Oft ickt ben, oft mijn soon, is, vvilt daer naer niet vraghen,
Hy brengt zijn vonnis met, hoe cont ghy't vvederlegghen.
Eersten Raet.
Hoe vvel dat my seer deirt, om de vvaerheyt te segghen,
Dat desen uvven soon, nu valt in onse handen,
En vvort zijn ooghen quijt, en oorsaeck is der schanden,
| |
[Folio Q4v]
| |
Die openbaerlijck hem, terstont vvedervaren,, sal,
Nochtans is mijn meyning, ende mijn verclaren,, al,
Dat onses Raets ghebot, moet vast zijn onderhouvven.
Tweeden Raet.
Al quelt my dees saeck seer, ja bringt my in benouvven,
En dat barmherticheyt, mijn ghemoet coemt bestrijden,
So en vvil het goet recht, sulcx nochtans gheensins lijden,
Rechtvoordering vermaent, in 'trecht te zijn volheirdich,
Dus laet ons doch in als, toonen trou, en rechtveirdich,
En straft dees boose daet, so dat vvelnaer recht betaemt.
Derden Raet.
Den vader en de soon, maken my beyde beschaemt,
En doen invvendich schier, mijn hert suchten en vveenen,
Nochtans moeten vvy 'tgoet, recht vorderen met eenen,
Rechtveerdicheyt die moet, ghehouden zijn in eeren,
Oft laster en spot sou, teghen ons haest vermeeren,
Het vvaer schant dat vvy oyt, dit ghebot hadden bestelt.
Vierden Raet.
Al eest dat my de vaer, en de soon met allen quelt,
Ia dat ick om haer bin, beroert in al mijn sinnen,
So moeten vvy nochtans, allegader bekinnen,
Dat van ons niet en vvort, onderhouden dit ghebot,
So vvorden vvy voorvvaer, der ghemeynte eenen spot,
Dus al die volghen hier, begheeren goetront de straf,
Ist niet so dan?
Den vijfden Raet vraget d'ander die volghen.
Volghende Raden.
Iaet, jaet,
Saleucus oud.
So maecter dan een endt af,
Laet den Scharprechter stracx, uyt steken beyd' zijn ooghen.
De Voorspraeck.
O vaderlijck hert hoe, cont ghy doch sulcx ghedooghen,
Spaert doch dat bidde vvy, u eyghen vleesch ende bloet,
O eervveerdighen Raet, met hem doch ghenade doet,
| |
[Folio R1r]
| |
VVy bidden verschoont doch, den bedroefden jongen man.
Saleucus jong.
O ghy oncuysschen vvil, ghy zijt nu hier d'oorsaeck van,
Moet ick my laten hier, van mijn ghesicht berooven?
Fy mijnder dat ick oyt, lichtveerdich ginck ghelooven
De loose hoeren vals, en haren lieflijcken schijn,
O ghebots verachting, door u ben ick in ghepijn,
Ick vvensche dat ick moet, nu hier voor de doot sterven,
Sal ick aldus beyd' mijn, ooghen hier moeten derven,
Ick vvaer veel beter noyt, van mijn moeder gheboren.
De Voorspraeck.
Mijn Heeren doet ghemack, het ghemeynt bidter voren,
Sy bidden u al om, verdrach eert vvort te spade.
Tghemeynte valt op haar knien.
Tghemeynt.
O Heeren bevvijst doch, ghenaed', ghenaed', ghenade.
Saleucus oud.
O vaderlijck hert hoe, doet ghy mijn ghemoet treuren,
Nu vvel aen ick gheloof, hem sal ghenaed' ghebeuren,
Maer nochtans so moet het, recht in als volcomen,, zijn,
Ick ken dat jammer vvaer, dat hem soud' benomen,, zijn
Zijn ghesicht, en dat hy, sou vvesen altemael blint,
Maer niet om zijnent vvil, dat moet hem claer zijn bekint,
Maer om het gemeyn best, dvvelc my daer toe heeft gebrocht,
En dat oft hy dees stadt, noch eens naermaels dienen mocht,
Als dan sou hem voorvvaer, zijn ghesicht noch vvel voegen,
Dus 'trechts bediening sal, haer nu laten ghenoeghen,
Dat hy hem sal een ooch, terstont uytsteken laten,
En een salmen my uyt, steken tot zijner baten,
Op dat liefde hier blijck, dus vvilt doch niet toeven lanck,
Op dat het recht so mach, hebben zijnen vollen ganck,
Dees ghenaed' doe ick hem, en anders gheen nu ter tijt,
Dus Scharprichter doet nu, uvven dienst sonder respijt,
Steect my een ooch ras uyt, en hem daer naer oock d'ander.
Scharprichter.
| |
[Folio R1v]
| |
Den Scharprichter steect een ooch uyt aen den ouden Saleuco.
O Heer verghevet my, ick al mijn bloet verander,
Dat ick dit doe is door, bevel bedvvonghen ter noot.
Saleucus jong.
O vaderlijck hert, o, barmherticheyt te seer groot,
Die my in sulcken noot, sulcke ghenade bevvijst,
Mijn hert, sin en ghemoet, u altijt danct, looft en prijst,
Steeckt my oock d'ander uyt, ick vvilt nu gheiren lijden,
Den Scharprichter steect den jonghen Saleuco oock een ooch uyt.
Mijns vaders vonnis sal, elck loven t'allen tijden,
Mits de liefde die ghy, aen my hier bevvijsen,, siet,
Ay, o echtbrekers al, doch sulck een afgrijsen,, vliet,
Betert u leven vry, u sonden voortaen doch staect,
Eer ghy liedens met my, tot alsulcke schande raect.
Saleucus oud.
Nu is het recht volbracht, elck neem naer huys zijnen keer,
En ghy Saleuce soon, en bedroeft my doch niet meer,
Stelt u nu voorts aen heel, vvijsselijck soot vvel betaemt,
Tis cleyn saeck al zijt ghy, voor dees reys beschaemt,
So ghy de hoeren schout, en u eer voorts gade slaet,
Het zijn de beste die, hem beteren metter daet.
|
|