Ghedenck-boeck

[fol. Aijr]

[Een bewys dat beter is eenen goeden crijgh, dan eenen gheveynsden peys.]

Aen den Edelen, Ernstfesten, Hoogh-Geleerden, VVijsen, seer Voorsienigen Heere: Heere Iohan van Oldenberneveld, Heere van Tempel, Groeneveld, Stoutenburch, & c. Eerste Raed ende Advocaet, midsgaders Register-meester ende Bevvaerder des grooten Seghels van Holland ende VVest-Vriesland.

WY vveten vvel ende eenen yeghelijck is kennelijck, hoe soet, ende lieflick dat den peys ende vrede is, den naem des selfs, oft het gherucht daer van, is allen menschen aengenaem, ick laet staen den vrede selver: en gave God dat onse bedroefde Nederlanden eens haer ooghen open deden, ende sochten onder haer eenen gheduerighen ende oprechten vrede: maer den meestendeel der selver zijn so in de Paus moghentheyd, ende oudtheyd der Roomscher Kercken, als oock in de groote macht des Conincx van Hispaingnen so verblind, dat sy niet en duncken oft en sien dat den Almachtighen God ons middel ende bequaemheyd jont om in goeden ende vasten vrede te moghen leven, vvaerom en souden vvy niet konnen, soo de Zvvitserche Steden doen, in een goed verbond ende accoort met elckanderen gheleven, ende ghelijck sy het jock van al hare vyanden af ghevvorpen hebben, ons oock ghesaemder hand het jock ende slavernij der Spaingnaerden quijt maken: vvy vveten voor de hand vvel dat sy ons dood, jae tot het

[fol. Aijv]

uyterste bederf vyanden zijn. VVy behooren te ghedencken hoe dat den Hertogh van Alve met dit Land om gespronghen heeft, vvat soud dan vvesen conden sy ons eens heel en al meester ghevvorden, sy souden dan laten blijcken t'geen sy nu noch int diepste der herten verborghen houden. De Zvvitsers onder elckander zijn oock van verscheyden Religie, maer in dat stuck zijn sy eens, dat sy hare alghemeyne vyanden ghelijckelijck teghen staen: De Provincien moesten onder elckanderen vrede makenende dencken dat ons van Spaingnen niet goets comen en kan, de Spaingnaerden soecken anders niet dan haer Monarchen van de gheheele Christenheyd te maken, ende liever dan sy ons met vrede souden laten leven, ghedooghen liever dat den grooten Turck een groot deel der Christenheyd met ghevveld over vallen, sy soecken onder t'dexel van een Sancta Ligua, ende oude inheemsche Oorloghen haer meester te maken vande Croon van Vranckrijck. Hoe dickmael hebben sy Engheland met verraderij, met schijn van vrede, vvelghesoght in te nemen, de Spaensche Vloot alleen behoort ons sulcx ghenoegh vvijs te maken, God betert tis soo verre onder alle Vrome ende oprechte Christen gecomen dat sy schroomen ende vervaert zijn als men van vrede hoort spreken, ende dat als sy aen den Parijsschen Vrede, aen den Peys van Dom Ian, aen den Vrede-handel tot Ceulen, ende Oostende ghedencken. Ende voorvvaer dat God ons ende alle vroome Christenen niet beter en bevvaerde dan vvy selfs en doen

[fol. Aiijr]

de Spaeignaert vvaer langh meester over ons, ende tis voorvvaer grootelijcx te beclaghen, datter noch soo veel Potentaten, jae Christen Coninghen zijn die noch tot vrede met de Spaingnaerde gheneghen zijn, daer sy vvel sien datse met haren Iesuvvijtschen hoop anders niet en soecken, dan den Paus van Roomen op hare schouderen te draghen, ende in haer herte dencken den Coninck van Hispaingnen Monarche van heel Christenrijck te maken. Als vvy sulcx over peysen vvat vrede isser van Spaingnen te vervvachten, anders dan dat vvy onse vrije halsen onder t'jock van hare vvreede Tyrannije buyghen, hebben sy't noyt goet met ons ghemeynt doen vvy noch vrienden vvaren, vvat sullen sy nu met ons doen, nu vvy de vvapenen soo menich jaer teghen haer hebben ghedraghen. Al het voorgaende vvel aen merckende ende ernstelijcken insiende, Edele, Ernstfeste, VVijse, Voorsienighe Heer heb ick goet ghevonden Comedische vvijse in mijn Ghedenck-Boeck te voeghen, hoe dees Landen inden jaer sesthien hondert door verscheyden Ghesanten van veel Potentaten tot Vrede zijn vermaent ghevveest, ende daer naer uyt Braband, dan door eenen Coopman, dan door een Advocaet zijn gheterght gevveest, om haer ooren tot den vrede te keeren, altijd hopende dat soo sy den geveynsden vrede niet en vvilden aengaen dat door dit gherucht van vrede ten minsten onder de vereenichde Landen eenighen tvvist ofte tvveedracht soude op staen,

[fol. Aiijv]

maer de goedighe God gaf de Moghende Heeren Staten sulck een standvastich gemoed, dat sy het Spaensch voornemen vvel vvetende, in plaets van vrede te maken liever onderlinghen verdraghen hebben haren Vyand te vvater ende te lande selver te soecken, ende haer van ghelt en volck beter versien hebbende goeden Crijch te voeren. Ende sal in dese Comedie de principaelste personagie zijn den Trouvvenraed, dien de Vereenichde Provincien sullen soecken te volghen, ende alsoo uvve vvarachtich is den voornaemsten Raed des Lands, ende Advocaet van Holland, en heb ick desen mijnen arbeyd niemand bequamer vveten toe te eyghenen, als uvve E. vviens trouvven raed hoe noodich ende profitelick hy dickmael ghevveest is, ghenoech beproeft is. God biddende dat hem ghelieve uvve E. een langh salich leven te verleenen, ende den selven met vvijsheyt ende cloeckmoedicheyd vvil versien tot des Lands dienste ende ghemeen saeck ten besten. Ghegeven uyt Leyden, desen eersten Ianuarij des jaerts 1606.

By my uvve E. goetvvillighe Dienaer:

IACOB DVYM.