Journaal. Deel 1, boek 2

Vanden tocht naer tlant van Zutphen.

[Den 1^en Julij]

Den 1^en Julij was het schoen weder ende werde eyntelijck last gegeven aen te nemen de waegenen ten getaele toe van 447 ende ontrent 550 treckpeerden, om die den 9^en te mogen hebben tot Doesborch, daer t'rendevous gedestineert was, daertoe men mede alle de patenten aen tvolck van oirloge vuyt sont, om die oick tegen den 9^en daer te doen commen, hoewel naerderhant desen dach vertoogen werde totten 11^en toe, twelcke der Staeten leger dat haesticheyt van doene hadde apparentelijck geen voordeel en sal doen. Voorts werde aende officiers vuytgedeylt de

[p. 609]

lijsten vande amunitien van oirlooge ende vivres om dselve reede te maecken om metten eersten te mogen gescheept werden, daermede men den 2^en ende 3^en Julij noch doende was.

[Den 3^en Julij]

Den 3^en Julij (was het heet weder) quaemen de gecommitteerden naer Zeelant gesonden wederomme, doende tselve rapport vande consenten dat te vooren de brieven gehouden hadden.

[Den 4^en Julij]

Den 4^en Julij begonst men tot Dordrecht tgeschut vast te scheepen tot 20 stucken batterie ende ses veltstucken ende amunitie ende scharpen tot 5OOO scheuten.

[Den 6^en Julij]

Den 6^en Julij was het tamelijck weder ende vertrock de compagnie vande guarde vuyten Haege om naer Utrecht ende Arnhem te gaen, daerwaerts mede begonnen te marcheren de ruyteren vuyt Brabant met tvoetvolck van andere oirden.

[Den 7^en Julij]

Den 7^en Julij was het taemelijck weder ende vertooch Sijn Ex^tie selffs naer Utrecht. Desen dach werde bij de Staeten van Hollant staetsgewijse geresolveert op tversouck bij den Heere Lamoral, Prince van Gaveren, Graeve van Egmont aen heml. gedaen, te weeten dat volgende de rechten, ordonnantien ende gebruycken vande landen, tGraeffschap van Egmont ende andere heerlijcheyden metten appendentien ende dependentien van dien, toebehoirt hebbende wijlen Heer Philps Prince van Gaveren, Graeve van Egmont etc. in de voors. landen van Hollant ende WestFrieslant gelegen, aende selve landen vervallen sijn, deurdien denselven Heer Philps de gemeene saecke affgevallen sijnde jegens dselve tot dienste des Spangiaerts ende heure adherenten de waepenen gevoert heeft, dat oversulcx alle tgeene roerende dselve goederen sedert bij de Staeten geordonneert ende gedecreteert is, soe in faveur vande vrouwen ende jonckvrouwen sijne susteren als andersins wettelijck ende door graetie is geschiet. Ende willende Sijner L. mede gratificeren, mits dat hij daetelijck weder vertrecke naer Vranckrijck ende hem aldaer in dienste vanden Coning tegen den Coning van Spangien, Spangiaerts ende haere adherenten sulcx gebruycke als de schande ende schaede sijn heer vaeder ende den huyse van Egmont bij denselven aengedaen, meriteren, waeren te vreden dat bij provisie het suyver innecommen vande goederen specterende totte Graeffschappe van Egmont ende andere heerlijcheyden ende goederen, appendentien ende dependentien van dien in de voors. landen gelegen, van nu voortsaen tot sijnen prouffijte sal commen, blijvende alle ordonnantien ende dispositien over dselve goederen bij de Staeten gedaen in haer geheel, mits mede dat dselve Graeffschap, heerlijcheyden ende goederen

[p. 610]

geregeert souden werden bij de officiers daertoe altans gestelt ofte noch te stellen. Dese resolutie, hoewel se seer besneden was, was nochtans in haer selven veel voor den Graeff, die daerdoor weder de handen in tgoet kreech tot grooten ondienste van sijn suster, ende werde ten deele genomen ten aensien vanden Coning van Vranckrijck ende ten deele om desen Graeff daermede te beknoopen om den Spangiaerden viant te werden.

Ontrent dese selve tijt creech van gelijcken hantlichtinge van goederen de Graevinne van Arenberch niettegenstaende haer man in dienst tegen de landen gestorven was ende heur soen noch daegelijcx de waepenen tegen dese landen voerde, alleen op dien insichte dat sij op thuys te Arenberch in neutraele landen gelegen woende ende dat de goederen van Naeltwijck van heur ende niet van heur man aencommende waeren.

[Den 8^en Julij]

Den 8^en Julij was het taemelijck weder ende bleeff Sijn Ex^tie tot Utrecht stille.

[Den 9^en Julij]

Den 9^en Julij was het taemelijck weder, Sijn Ex^tie vertooch naer Arnhem ende den Raet van Staete quam tot Utrecht om mede naer Arnhem te volgen. Tgeschut ende de scheepen met amunitie van oirloge ende van vivres gelaeden quaemen oick desen dach alles de Leck ende den Rijn op tot Arnhem, ende omdat men vast geresolveert was Grol aen te tasten, een plaetse heel hooch gelegen ende vuytsteeckende in tlant van Munster, die daeromme haestelijck met eenige overcomptste over den Rijn soude konnen gesecoureert werden, heeft men noch 6 oirlochscheepen boven sGraevenweert op den Rijn gesonden om aldaer de wachten tot Wesel toe te besetten ende alle heymelijcke overcomptste te beletten ofte ten minsten tijdelijcke advertentie daervan te mogen doen, hoewel alle tselve niet en heeft mogen helpen, omdat den viant al van desen dach van ontrent Hulst was opgetoogen ende sich ontrent Antwerpen begonst te versaemelen, om daerwaerts te volgen, daer Sijn Ex^tie thooft heene mochte hebben, als hij tsedert al te wel gedaen heeft.

[Den 10^en Julij]

Den 10^en Julij was het schoen weder ende quam tvolck meest tot Arnhem, maer tgeschut ende scheepen met amunitie voeren meest naer Dousburch.

[Den 11^en Julij]

Den 11^en Julij vertooch Sijn Ex^tie metten Raede van Staete mede naer Doesburch. Tot Arnhem sterff Hopman Jontson van haestige sieckte.

[Den 12^en Julij]

Den 12^en Julij was het heet weder. Sijn Ex^tie vertooch met alle tvolck tot Dousborch sijnde naer Zelem, daer desen dach mede quam Graeff Willem van Nassau met 18 vendelen Vriesche knechten ende eenige vaenen ruyteren. Tot Dousburch was men doende om tgeschut te lande te doen

[p. 611]

ende veerdich te maecken om op morgen vervoert te werden met een goet deel amunitie van oirlooge ende vivres. Maer omdat bij de Staeten Generael belast was dat men tvolck gelijckelijck in tvelt soude brengen ende monsteren om suyver te mogen weeten hoe sterck sij mochten wesen, is Sijn Ex^tie daer stille blijven leggen, ende op den nacht sijn vuyt Dousburch gescheyden de Raeden van Staete met verscheyden monstercommissarissen ende anderen daertoe voor die reyse te gebruycken.

[Den 13^en Julij]

Den 13^en Julij vrouch werde alle tvolck tot Zelem leggende gemonstert, welcke monsteringe men niet en wilde goet doen, dan tgeene daetelijck aldaer present was, waeromme de 18 vendelen Vriesen starck gevonden werden tot ontrent 2400 mannen, de 13 vendelen Engelsen mette 3 vendelen van tsecours ende 150 mannen vuyt Vlissingen gecommen ontrent 1600 mannen, de 10 vendelen Schotten ontrent 1100 mannen, de 12 vendelen van Graeff Philps (de guarde daeronder gereeckent) ontrent 1200 mannen. Van dit regement waeren noch te rugge de vendelen van Grenu ende d'Ardenne die naer de monsteringe aenquaemen sterck ontrent 200 mannen, de 11 vendelen van Noorthollant ontrent 1200 mannen. Van dit regement was noch terugge de compagnie van Jan vanden Eynde, starck ontrent 100 mannen. De 15 vaenen ruyteren (als naementlijck van Sijn Ex^tie, Hohenloe, Barchon, Wermeloe, Pauls Bax, Herauguier, Chynsky, Marcel Bax, Baelen, Edmont du Bois, Onsten, Parcker, Sidnei ende Vere) waeren sterck ontrent 1000 peerden, maeckende tsaemen 71 vendelen knechten starck ontrent 7800 mannen ende mette cavalerie, maetroesen ende andere oificiers ende entretenuden van tleger ontrent 9960 vechtende mannen, hoewel sij naer luyt van heure voorgaende monsteringen ontrent 14.000 behoirden te wesen. Op dese monsteringe viel veel opspraecx ende waeren meest alle de Capiteynen daervan seer qualijcken te vreden, claegende dat heur veel absenten geroyeert werden, die evenwel in actuelen dienst waeren, maer om sieckte ofte andere nootelijcheyden absent, gevende genouch te verstaen, in gevalle men op dese monsteringe de rollen wilde sluyten, dat sij veel soldaeten souden moeten casseren, omdat sij ten quaetsten gaende niet van meyninge en waeren yet te verliesen, waerdoor men genouch const bemercken dat (boven den tijt die men hiermede verloor) off de monsteringe soude vruchteloes moeten blijven, off tleger soude terstont een duysent mannen ofte anderhalff geswackt werden, om de geenen die gecasseert souden werden.

Nietemin vertrock den Raet op den avont wederom naer Dousburch sonder te verclaeren off sij desen voor een monsteringe hielden ofte voor

[p. 612]

een reveue, om middelertijt daerop te beter te delibereren, doende de compagnien alleen met leeningen onderhouden tot dat se daerop naerder gelet hadden, twelcke sij mogelijck daeromme lange sullen sleepen, omdat sij de voors. verswackinge ende cassatie bevreesen, hoewel tselve sleypen naderhant evenwel oirsaecke vande cassatie van veelen was. Desen selven dach werden de 16 stucken batterie, 8 heele ende 8 halve canons van Doesburch te lande gebracht naer Zelem met een goet deel vande amunitie van oirlooge.