Wilhelmina Drucker en de schandaalroman George David

IV.

Elf maanden later werd George David, de held van dit verhaal, het kind van Thérèse Taamme, geboren.

Alweder een roman, waarin een onwettig kind, de vrucht eener ongeoorloofde liefde, de hoofdrol speelt, hooren wij èn lezer, èn pers, èn recensie uitroepen. Alweder een Fransche roman op Hollandschen bodem ingevoerd, een onzedelijk product, dat niet op onzen grond te huis behoort. Geen boek voor u, meisjes, hooren wij reeds menig bezorgde vader of moeder tegen hunne jeugdige dochters zeggen. Volstrekt niet geschikt voor onze Nederlandsche jeugd.

En toch, Heeren en Dames! is dit werk een waar verhaal, een treurspel op Nederlandschen bodem opgevoerd. Goddank! door Duitsche artisten.

Ware het ons geoorloofd, wij zouden hunne namen noemen; eenigen hunner zijn dood, anderen nog in leven; mocht eens het toeval willen, dat degenen die nog bestaan, deze in handen krijgen, zoo zouden ze niet anders kunnen zeggen, èn uit het voorgaande èn uit het vervolg, dan dat wij zoo nauwkeurig zulks in een boek mogelijk is, de waarheid getrouw zijn gebleven; de zaak is echter van dien aard dat ze volstrekt geen romanesken tint noodig heeft.

Doch wij goedmoedige, gastvrije Nederlanders, sieren dergelijke acteurs en actrices nog met roem en lauweren.

Geen klaroen- of bazuingeschal werd bij de wieg van den kleinen George gehoord; niet eens die liefelijke welkomstgroet, dien men van de eenvoudigste lieden bij de geboorte van een kind verneemt.

Integendeel, de geboorte van het knaapje was een last voor den vader, eene straf voor de moeder. Verwoestte dit kind niet al de voorstellingen van weelde en geluk, die de moeder zich zoo dikwijls gedroomd had? Noodzaakte het haar niet eene geheel andere richting aan haar leven te

[p. 36]

geven?

En daarom haatte zij dat kind met geheel haar hart, dat kind, dat een struikelblok was op den weg, dien zij zich had afgebakend.

George Lützen, de vader, hoe lichtzinnig ook, dacht beter over het knaapje; hoewel ook hij geheel andere plannen voor de toekomst gemaakt had. Na rijp nadenken en het toetsen van zijn geweten, had hij toch besloten zijn plicht tegenover zijn kind te vervullen.

De betrekking elf maanden geleden door hem met Thérèse Taamme al schertsend aangevangen, had hem verder gevoerd dan hij zelf gewenscht had. De sluwe Duitsche had zich aan hem vastgehecht als het klimop aan den eik, en hij had den moed niet gehad zich los te worstelen.

Wel hadden die elf maanden hem geleerd, dat hij niet met eene onwetende, onnoozele vrouw te doen had, en dat hij niet de verleider maar de verleide was, maar hoe goed hij ook die vrouw, met haar trotsch, heerschzuchtig, naar weelde hakend karakter had leeren kennen; had zij toch eene groote macht over hem, in haar zoon.

Zijn eigen geweten, zijne zeer fatsoenlijke burgerfamilie, ook bekenden en vrienden drongen hem die vrouw te huwen, en zijn zoon een naam te geven.

Daar kwam bij dat hij te Amsterdam als kellner zijn brood moest winnen; onder de zoo even beschrevene omstandigheden, had hij een zeer klein kamertje voor Thérèse gehuurd en hoe weinig hij ook voor haar moest afzonderen, was het toch zeker altijd veel goedkooper gehuwd met hun kind te zamen te leven.

Daarvoor had hij dus banden verbroken, hem innig dierbaar; daarvoor had hij het hart van een meisje gebroken, edel, schoon en liefdevol. Eerst thans nu alle banden die hem aan dat meisje hechtten, totaal vernietigd waren; eerst thans begreep hij hoeveel hij verloren had door een parel weg te werpen om een straatsteenop te rapen.

Gelukkig troostte hem ook hier weder zijn gewone lichtzinnigheid.

Aldus werd de dag van het huwelijk bepaald, men wachtte slechts de papieren der bruid. Thérèse zelve had naar hare geboorteplaats geschreven en korten tijd daarna waren de voor het huwelijk noodige stukken aangekomen.

George Lützen las het geboortebewijs zijner toekomstige vrouw en eene uitdrukking van verwondering gleed over zijne trekken. ‘Wat heeft dat te beduiden?’ zeide hij, zich tot zijne aanstaande vrouw wendende, ‘dat papier bevat andere namen, een anderen leeftijd en zelfs eene andere geboortestad, dan gij mij hebt opgegeven.’

‘Men noemde mij steeds Thérèse, hoewel ik geheel anders gedoopt ben, zooals gij uit deze papieren ziet,’ zei de jonge vrouw eenigszins verbleekend.

George zag haar strak aan. ‘Waarom,’ vroeg hij, ‘hebt ge den kleine George dan op de naam van Thérèse Taamme laten aangeven, als het uw werkelijke niet is en alhoewel ik niet zeer op de hoogte der Nederland-

[p. 37]

sche wetten ben, begrijp ik toch zeer goed, dat in eene zo goed georganiseerde stad als Amsterdam, men onmogelijk een onwettig kind bij den burgerlijken stand kan aangeven, zonder geboortebewijs der moeder. Ik zou mij zelven om de verregaande domheid kunnen bestraffen, dat ik hier niet aan gedacht heb, toen gij mij zeidet dat ge om uwe papieren hadt geschreven.’

Thérèse antwoordde, ‘dat zij, op het punt zijnde van moeder te worden, zeer goed had begrepen papieren noodig te hebben, dat zij zich bij den consul van H. te Amsterdam had vervoegd een paar maanden voor het gewichtig oogenblik, en daar had gezegd, dat zij geene papieren had, en een pas noodig had, dat zij Thérèse Taamme genaamd en uit M. geboortig was.’ Op de op die wijze verkregen pas had ze den kleine George laten aangeven.

‘Vergeef mij,’ zeide George Lützen, ‘ik heb bij u meer dan eens onwaarheid ontdekt, ik geloof uw verdicht verhaal niet, ik zie in al die zaken iets duisters, dat ik niet begrijp, maar echter wil weten. Ik zelf zal naar uwe geboorteplaats en uwe moeder schrijven.’

Acht dagen later had George Lützen al de inlichtingen die hij verlangde, en wist hij dat de vrouw voor wie hij eene andere had bedrogen, reeds voor zoover men wist éénmaal moeder was geweest van een jongetje: dat haar verleden veel te wenschen overliet. Men had hem geschreven dat men de verwisseling der papieren niet begreep, daar Thérèse te M. stond ingeschreven als Mathilde Thérèse.

Hare moeder had M. verlaten en men wist niet waar zij zich op dit tijdstip bevond, en het was daardoor onmogelijk deze te vragen of zij de reden kende, die Thérèse noopte vreemde papieren te willen gebruiken. Hare moeder zoude misschien aan den pastoor van wien het schrijven kwam, hebben kunnen bevestigen datgene wat hij enkel durfde veronderstellen namelijk dat de opgevraagde papieren, die van hare zuster waren.

Dezelfde geestelijke die aan den heer Gofroy geschreven had, was ook de schrijver van Lützen's brief; zonder in bijzonderheden te treden, ried hij den jongen man het huwelijk met Thérèse ten hoogste af, aanstippende, dat het leven dier vrouw een geheim bevatte, dat hij misschien niet kon of mocht ontsluieren.

Denzelfden avond dat George dien brief had ontvangen, trad hij als naar gewoonte bij Thérèse binnen. Voor en aleer hij iets van den brief sprak, vroeg hij met eenigszins bevende stem: ‘Gij hebt mij onlangs dat verhaal van dien pas verteld. Was dat waarheid?’

Stilzwijgend trok ze eene lade open en toonde de door haar verkregen pas. ‘Zie hier,’ zeî ze.

‘Maar daar staat de plaats M. en ge zegt uit H. te zijn. Hebt ge bij den consul een duplicaat geteekend?’

‘Natuurlijk,’ gaf Thérèse ten antwoord.

‘Maar dan hebt ge valschheid in geschriften gepleegd; andere geboorteplaats, ander geboortejaar, andere voornamen,’ verder ging hij

[p. 38]

voort, ‘weet ik omtrent uwe vroegere levenswijze alles, en ik eisch als uw aanstaande echtgenoot opheldering.’

‘Opheldering? Ik zou niet weten wat ik u verder zeggen moet, men noemde mij steeds Thérèse, maar ik ben bedoopt als... en zij noemde eene rei voornamen, waarvan George, in drift ontstoken, geen enkelen verstond.

‘Alles was dus onwaarheid; maar het kind, dat zoontje, dat de pastoor schrijft, dat ge gehad hebt, is dat ook soms van eene andere vrouw?’ vroeg hij eindelijk, zijne drift niet meer meester.

Thérèse nam het middel te baat, eigen aan bijna alle vrouwen, die van slechte zaken overtuigd worden. Zij kreeg een zenuwtoeval.

George Lützen verliet Thérèse in alles behalve aangename stemming. Op straat gekomen, trachtte hij zoo goed mogelijk zijne gedachten te regelen en na eenigen tijd ronddwalend, betrad hij zijne woning.

Dien nacht bracht George Lützen wakende door, voor het eerst in zijn leven ernstig over iets nadenkende.

Thérèse had hem bedrogen!

En hij, die steeds geloofd had in het hart van iedere vrouw te kunnen lezen als in een geopend boek; hij had niets gezien, niets begrepen. Als hij zich herinnerde, hoe dikwijls die vrouw hem herhaald had, dat hij haar eerste genegenheid geweest was, hoe zij reeds op het eerste gezicht hem bemind had; dan ja! dan werd hij radeloos, zich aldus te hebben laten beet nemen. En dat door eene vrouw die hij voor eene onnoozele dorpsschoone had aangezien.

Er waren oogenblikken in dien nacht, dat zijne ijdelheid hem influisterde, dat het verleden dier vrouw niet buitensloot, dat zij hem lief kon hebben. Maar voor het eerst in zijn leven won de rede het van de ijdelheid.

Immers toen hij haar elf maanden geleden leerde kennen, waren er slechts vijf maanden verloopen dat zij moeder was geworden.

Had zij den vader van dat kind niet dezelfde liefdesbetuigingen en dezelfde eeden gedaan?

Wist zij trouwens wel eens wie de vader van dat kind was? De brief, dien hij had ontvangen, gaf hem alle recht dit te veronderstellen.

Dat kind was overleden, had men hem geschreven, maar was het 't eerste waarvan die vrouw moeder was? Wie zou het hem zeggen?

Zij had nimmer om dat kind gedacht, zich, zoo als de pastoor geschreven had, in de zeven maanden, dat het geleefd had, er nooit mede bemoeid.

Ze wist zelfs niet van zijn overlijden. Kon eene vrouw, die aldus met haar kind handelde, er niet nog meer in haar vaderland hebben?

Het koude angstzweet brak hem uit, als hij er aan dacht dat hij, met die vrouw gehuwd zijnde, dat alles eerst na zijn huwelijk zoude vernomen hebben; en hij zag voor zijne verbeelding al de gevolgen, daaraan verbonden. Hij zag reeds een kind uit den vreemde opdagen, om een altoos durende vlek op zijn naam te werpen.

[p. 39]

't Is waar, hij was slechts de zoon van burgerouders, maar die hun naam steeds met eere hadden gedragen en te braaf waren om goed te keuren dat hij eene vrouw huwde, die nog een kind had, dat misschien gebrek leed, zonder dat wezentje als het zijne te erkennen; hij had van zijn burgerlijke moeder geleerd, dat de moeder bij het kind behoort, en zou hij niet even schuldig zijn als zij, indien er misschien een kwam opdagen, hetwelk hij niet tot vader zou verstrekken?

Zou hij dan nog trotsch kunnen zijn op zijn naam, dien zijne voorouders zoovele jaren in eere hadden gehouden?

Neen! dat huwelijk zou nooit voltrokken worden; hij vreesde te veel voor de gevolgen. En de kleine George, was het zijn kind? Wie kon het hem verzekeren?

Niemand.

De ware en voornaamste reden was, dat zijn ijdelheid gekrenkt was; en in zijne woede dacht hij niet aan het schepseltje, dat toch zeer goed het zijne kon zijn. Toen hij tot die gedachte kwam, besloot hij zich niet geheel te onttrekken, maar eenige guldens voor onderhoud te geven en daarmede was dan alles afgeloopen. Hij had zijn plicht gedaan; hij had de moeder willen huwen toen hij nog geloofde, dat zij eene fatsoenlijke vrouw was; maar wie kon eischen dat hij zijn woord gestand deed, nu hij wist dat die vrouw eene bedriegster, eene zedelooze vrouw was?

Immers niemand.

Zijn besluit was genomen, hij schreef haar alles wat hij in dien langen nacht overdacht had, gaf uitdrukkelijk te kennen dat de scheiding onherroepelijk was en beloofde van tijd tot tijd iets voor het kind te zullen doen.

Aldus nam George Lützen afscheid, èn van de moeder, èn van het kind.

Arme George David! arme martelaar! arm wichtje dat nog in uw wiegje liggende, van goed nochkwaad weet, ziedaar uwe eerste straf voor de zonde uwer moeder.