Nederduitsche tael- en letterkundige lessen voor school- en zelfonderricht

[p. 196]

15. - Eenvoudigheid.

Onder de weldadige uitwerkselen van eene verstandige opvolging der regelen, mag men vooral ook tellen, de besnoeijing van het weelderige, en de weglating van het overtollige; uit beide wordt die eigenschap geboren, die het schoonste sieraed is van alle kunstgewrochten, de eenvoudigheid. Het is daerin voornamelyk, dat de nieuweren zondigen. Verkwisten is geen rykdom, en gaet zelden met waren rykdom gepaerd. De verkwister geeft alles wat hy heeft, en daer hy u juist toont, hoe ver hy gaen kan, openbaert hy u, niet zynen rykdom, maer zyne armoede. Hy is, gelyk Sterne zegt, een dwerg met een' maetstok in de hand. De ryke, die zynen schat op prys houdt, en slechts zoo veel daervan laet zien, dat men nog meer vermoedt van het geen hy te rug houdt, doet de gedachte der onmetelykheid in u opryzen. Er is eene spaerzaemheid, zoo ver van karigheid, zoo ver van bekrompenheid verwyderd, dat zy juist het verstandig bezit van ruimte en overvloed kenmerkt.

Verbeeldt u, opdat ik deze gelykenis gebruike: verbeeldt u by een gastmael aen te zitten, waer de tafel met lekkernyen overladen is, en onder het gewigt der zelve dreigt te bezwyken. Alles moge het beste zyn in zyne soort, alles keurig toebereid; het geen echter zelden by zulk eene overdaed plaets heeft, en het ontbreekt daer (althans waer zoo veel lettervruchten worden opgedischt) doorgaends ook niet aen een' enkelen groven schotel: maer 't zy alles even voortreffelyk, even smakelyk en zelfs ongemeen; indien het te veel is, welk een indruk gevoelt gy ervan? Is het niet die van verzadiging zonder waer genot? Van spyt dat gy niet alles smaken kunt, en het meeste onaengeroerd laten moet? dat gy uwe graegte, die wel wenschen zou aen een of weinige geregten zich ruim te goed te doen, over veel moet verdeelen, en dus niets geheel kunt genieten? Gy zult de gulheid van uwen gastheer roemen, maer zult gy zynen smaek even zeer pryzen? Verdenkt gy hem niet van enige praelzucht? en al kunt gy hem dit zelfs van verre niet te

[p. 197]

laste leggen, komt het echter niet heimelyk in u op: o! indien hy wist hoe het hoorde!

Zou het, met onzen smaek voor het schoone, met de streeling en voldoening van den zelven, niet eveneens zyn gelegen? Of zou daerin eene weelderige uitstorting van woorden en gevoelens, van sieraden en beelden, den voorrang verdienen boven keus en uitgezochtheid? boven die kuische, zedige matiging, altyd beschroomd, dat zy een keurig oor, een' fynen smaek zal beleedigen, en zich niet kunnende verbeelden, dat alles wat haer invalt, en wat zy door hare zeggings-kracht verfraeijen kan, ook waerdig is, om door allen gehoord of gelezen te worden? Die in den ganschen rykdom, haer ten dienste staende, slechts weinig vindt, dat edel genoeg door haer geacht wordt, om de aendacht der edelsten te boeijen, en, niet om lof, om toejuiching, maer om - de onsterfelykheid te verdienen! Die onsterfelykheid hebben zy verdiend en verworven, wier werken van deze beminnelyke, ingetogene eenvoudigheid overal de sporen dragen; de sporen der achting voor het kunst-eerbiedigend publiek, en der achting voor zich zelven! Zullen zy, die eenen anderen weg volgen, door zich van deze banden en regelen te ontslaen, in den zelfden tempel hunne plaets vinden?

VAN DER PALM.