Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het IV. Capittel.
Wat een groot betrouwen alle de Heylighen op Godt ghehadt hebben.

'T Is den waerachtigen edeldom van het Christen bloet, in sware saken op Godt te betrouwen, ende alleen op hem te steunen. Sulcken herte is edel ende kloeckmoedigh, sulcken herte is groot ende verheven, 't welck dan aldermeest op Godt betrouwt, als het van de meeste ellende overvallen wort. Uyt dit edel gheslachte zijn vele heylige mannen gesproten.

§. 1.

Abraham sal ick verswijgen, Den welcken op Godt betrouwende teghen de hope in de hope ghelooft heeft; die in Godts beloften niet en heeft ghetwijfelt door wantrouwigheydt, maer is door't gheloove versterckt

gheweest, ghevende Godt de glorie, heel sekerlijck wetende, dat Godt, al dat hy ghelovet, machtigh is te doen a. Den welcken sijnen eenigen geboren sone niet ontsienen heeft aen den goddelijcken wille op t'offeren; den welcken met dry hondert achthien sijne knechten tegen vier Coningen strijdende, met een groot betrouwen op Godt, die verwonnen heeft. Ick sal oock Ioseph, den landt-vooght van Egypten, swijghen, den welcken soo dickwils tot d'uyterste benauwtheydt ghekomen wesende, en heeft noyt den moet verloren ghegheven: Want sijn herte bidde een betrouwen op den Heere Moyses op Godt steunende, wat wonderlijcke teeckenen en heeft hy niet gedaen? Alle de heyren van Egypten heeft hy in een graf der zee begraven. In d'Amalekitische oorloge heeft hy eene roede in de plaetse van alle het geschat gehat want hy sprack aldus den Velt-heer aen: Kiest mannen uyt, ende strijdt teghen Amalech, morghen sal ick op't opperste van den heyvel staen, hebbende Godts roede in mijne handt a. Eene wonderlijcke sake! Moyses staende, als eenen ledigen aensiender, verwint gansche heyren. De wapenen van Moyses waren Godts roede, ende een betrouwen op Godt. Maer den Velt-heer Iosue, met een ongheloovelijck betrouwen begaeft, heeft derren de sonne gebieden ende segghen: Sonne, en vvort teghen Gabaon niet gheroert, &c. Dus heeft de sonne in't midden van

den hemel ghestaen, ende en heeft haer niet ghehaest om onder te gaen, den tijdt van eenen dagh. Daer en heeft noch voor, noch nae soo langhen dagh gheweest, den Heere onderdanigh wesende de stemme van eenen mensch, ende vechtende voor Israel a. Soo zijn op korten tijt alle de Coninghen van Palestinen verwonnen. Wat is dit anders, dan alle die menschen, die over andere ghebiedt hebben, te vermanen, datse hun betrouwen alleen op Godt souden stellen, die alle herten der menschen regheert, ende beveelt d'opperste en de nederste creaturen, in't midden van haren loop stille te staen? Wat sal ick Caleb voortbrengen, die soo grooten betrouwen op Godt ghehadt heeft, dat hy, alsser soo vele hondert duysent mannen op verscheyden manieren oproerigh wierden, alleen kloeckelijck wederstaende riep: En wilt teghen den Heere niet wederspannigh wesen, ende en vreest't volck van dit landt niet, want ghelijck broodt soo sullen wy se konnen verslinden. Alle bystandt is van hen ghegaen, den Heere is met ons; en wilt niet vreesen b. Wat een groot betrouwen op Godt heeft Gedeon gehadt, meer tot den dorsch-vloer, dan ter oorloge opgevoedt? den welcken sich verstoutede, met dry hondert mannen soo vele duysenden van den vyandt aen te vallen, ende te verwinnen.

Voorts, den Coningh Ezechias, door een overgroot betrouwen op Godt, en heeft niet

alleen eene verlenginge van vijfthien jaren levens verkregen, maer oock tot eene getuygenisse van dien, de schaduwe der sonne thien linien doen achter waerts gaen Maer gelijck Iosue de sonne heeft doen stille staen, soo heeft Ezechias dese eenen grooten wegh doen achter-waerts gaen. Te weten, een herte op Godt betrouwende dwinght Godt om de wereldt te stooren, en de nature te veranderen. Maer is dit soo groot wonder, dat de sonne thien linien achter-waerts gaet? Ick sal't in't korte verklaren. Is't dat wy Ptolemeo gelooven, de sonne doet op een ure dry hondert vijf-en-sestigh duysent twee hondert dry-en-twintigh Nederlandtsche mijlen a, waer van elck een ure vereyscht. Als dan de sonne thien linien, oft, 't gene't selve is, thien uren achterwaerts gaet, heeft al loopende volbracht, dry millioenen, of ses-en-dertig-mael hondert duysent ende twee-en-vijftigh duysent en twee hondert dertigh mijlen. Een mirakel dat noyt gehoort en is. Nochtans was't selve soo licht, als of de sonne met een koordeken hadde achterwaerts getrocken geweest. Ende dit heeft't betrouwen van Ezechias vermogen, 't welck, als Sennachereb Ierusalem belegerde, hem geraden heeft eer een hayren kleet, dan een pansier aen te doen; waer mede Ezechias gewapent zijnde, is selve eerst na den tempel ghegaen, ende heeft't volck tot't gebedt ende een groot betrouwen op Godt

vermaent, segghende: Doet mannelijck, ende weest vroom: en wilt niet vreesen, noch en ontsiet den Coningh van d'Assyriers niet, ende alle de menighte die met hem is, &c. want met hem is eenen vleeschelijcken erm; ende met ons is den Heere onsen Godt, die onsen helper is, ende voor ons strijt a. Dit is een vermaninghe vol van betrouwen. Maer waerom en heeft den ellendigen Sedecias diesgelijcks niet gedaen, daer hy nochtans eenen meerderen leger hadde dan Ezechias? Dat selve heeft dien Coningh bedorven: hy heeft meer als't behoorde op sijne macht gestaen, ende is verloren gegaen, Betrouwende op eenen ghebroken riet-stock: op den welcken is't dat een mensch steunt, soo sal dien in sijne handt gaen, en die door steken b.

§. 2.

'T Selve heeft dien goeden Coninck Asam bedorven. Desen heeft sich ses-en-dertig jaren seer wel ghedraghen, waerom hy Godt seer aengenaem was; doch heeft ten laetsten daer alleen om alle dese gratie verloren, om dat hy op de macht der menschen betroude. Hoe wel dat dit feyt van Asa, nae de menschelijcke redenen ondersocht sijnde, niet gans en schijnt berispelijck te wesen. Want wat quaedt is dit? hy heeft aen Benadad, Coninck van Syrien, goudt ghesonden, ende daer van reden gevende, seyde: Daer is een ver-

bondt tusschen u en my, oock soo hebben mijnen vader ende uwen vader eendracht ghehadt; daerom hebbe ick u goudt en silver ghesonden, dat ghy't verbondt, dat ghy met Baasa den Coningh van Israel hebt, brekende, hem doet van my gaen a. Seght my doch, wat quaedt is hier? Niet-tegen-staende den prophete Hanani heeft Asem vrymoedelijck berispt, segghende: Om dat ghy betrouwen hebt ghehadt op den Coningh van Syrien, ende niet op uwen Heere ende Godt, daerom is't heyr des Coninghs van Syrien uyt uvve handt ontgaen, &c. vvant d'ooghen des Heeren aenschouvven't gheheel aerdtrijcke, ende gheven sterckheydt aen de ghene die met een volmaeckt herte in hem ghelooven. Dus hebdy dvvaselijck ghedaen, ende daerom sullen, van desen tijdt af, d'oorloghen teghen u opstaen b.

Daerom seght Iob: Hebb' ick de sonne ghesien alsse scheen, en de mane klaerlijck vooregaende, ende heeft mijn herte sich verblijdt in't heymelijck, ende hebbe ick mijne handt met mijnen mondt ghekust c? De goede wercken, die hy gedaen hadde (schrijft Gregorius) verhaelt hy soo, dat hy Godt die toeschickt. Iob en plag sijn eygen vernuftheyt niet te prijsen, noch sijne handen te kussen: want hy allen sijn betrouwen, niet op sy selven, oft sijne heerschappije, maer op Godt stelde. Alsoo plagh Carolus V. den Keyser, inder waerheyt hoogweerdigh, inder waerheyt godtvruchtigh, in-

der waerheydt geluckigh, te seggen: Ick ben ghekomen, ick hebbe ghesien, maer Godt heeft verwonnen.

Het overgroot betrouwen op Godt heeft den Coningh David tot soo een verhevene heyligheyt gebracht, met welcke deught hy boven alle andere menschen begaeft was. Doorsiet de Psalmen, ende sult't selve ghevoelen hebben. Hoe geduerighlijck hadde hy in sijnen mont en herte dier-ghelijcke woorden? Den Heere is mijne verlichtinge, ende mijne saligheyt, wien sal ick vreesen a? Want door u sal ick uyt de bekoringe getrocken worden b.

Ionas schuylende in den buyck des walvischs, ende nu in doodts noot wesende, heeft niet teghenstaende, als in een seer versekert schip, beginnen te bidden, ende en heeft noyt ende nerghens beter de deught van betrouwinge konnen beoeffenen. Ende Ionas heeft tot den Heere sijnen Godt ghebeden. T'alle kanten is plaetse om te bidden ende beloften te doen. Wat heeft hy dan ghebeden? De wateren hebben my omringhelt tot de ziele toe, den afgront heeft my bewalt, de zee heeft mijn hooft overdeckt: maer nochtans sal ick wederom uwen heylighen tempel sien c. Siet een overgroot betrouwen. Aldus heeft Daniel onder de hongherighe leeuwen, aldus hebben de dry Hebreeusche jongelingen in de vlammen van't Babylonisch forneys ghebeden vol van betrouwen tot Godt ghestort.

Tobias dit stuck wonderbaer, heeft sijne rijckdommen, ende vaderlant, ende't gesichte der oogen verloren; arm, ballingh, ende blindt wesende, heeft nochtans het betrouwen op Godt behouden. Ende al beschimpten hem sijne vrienden en huys-vrouwe, seggende: Waer is uwe hope, daer ghy aelmoessen ende begravinghen om dedet? Openbaerlijck is uwe hope ydel gheworden. Hy bekeefse nochtans, ende seyde: En wilt soo niet spreken, want wy zijn kinderen der Heylighen, ende verwachten dat leven, 't ghene Godt gheven sal aen ghenen die hun lieden gheloove nimmermeer van hem en veranderen a. Dit betrouwen heeft hem sijne rijckdommen, sijn vaderlandt, ende sijn ghesichte weder gegeven, ende daer-en-boven den eeuwigen loon ghejont.

Ende hoe heeft oock den H. Paulus in dese deucht uytgesteken? den welcken, als sijns-selfs uyt-vaert doende; Ick wete (seyde hy) wie ick ghelooft hebbe, ende ick ben seker, dat hy machtigh is mijnen pandt te bewaren tot op dien dagh toe b. Met dit betrouwen gewapent, en vreesde hy gheenen arbeydt oft perijckel; hy liep door steenen, door sweerden, door pijnen, door't vyer; steunende op de goddelijcke hulpe, ende op sijnen Godt, heeft dickwils over ysere mueren gevlogen.

§. 3.

Onder de vrouwen is Iudith in dese deught uytnemende geweest, de welcke

een feyt, dat noyt ghehoort en was, bestaen heeft. Want voor haer ghenomen hebbende Holofernem te dooden, heeftse door seer vryerige gebeden haer betrouwen op Godt onsteken, segghende: Komt my weduwe te hulpe, bidd' ick u, Heere mijnen Godt. Want ghy hebt d'eerste dinghen ghedaen, ende hebt dese nae die ghedacht; en't is gheschiedt dat ghy selve ghewilt hebt. Want alle uwe weghen zijn bereydt, ende uwe vonnissen hebdy in uwe voorsienigheydt ghesteldt, &c. In de menighte en is uwe kracht niet, Heere, ende inder peerden macht en is uwen wille niet; ende de hooveerdighe en hebben u van't beginsel niet behaeght, maer der oodtmoedigher en sachtmoedigher ghebedt heeft u altijdt behaeght. Godt der hemelen, &c verhoort my ellendighe, biddende, ende op uwe bermhertigheydt vast betrouwen hebbende a. Met dit selve wonderbaer betrouwen heeft sy aen Holofernes gheandtwoordt: By het leven uwer ziele, mijnen heere, uwe dienst-vrouwe en sal alle dese dinghen niet verteeren, tot dat Godt door mijne handt de dinghen doen, die ick ghedacht hebbe b. Ende als sy nu voor't bedde van Holofernes stont, die versmoordt droncken lagh, tranen en gebeden stillekens stortenden, Versterckt my, Heere Godt (seyde sy) dat ick volbrenghen magh't ghene ick ghedacht hebbe, gheloovende dat dit door u soude konnen ghedaen worden. Sy heeft het seer geluckelijck volbracht,

ende nu binnen de poorten van Bethulien wesende heeft dese woorden gesproken: Looft den Heere onsen Godt, die niet verlaten en heeft die in hem hopende zijn a.

Susanna wort by dese met recht gevoeght, eenen edelen spiegel van eerbaerheydt ende betrouwen. Als sy nae de doodt, ende om gesteenight te worden, geleydt wierdt, heeft nae den hemel al weenende gesien, Want haer herte hadde betrouwen in den Heere b. Ende niet vergheefs; want sy is door de ghemeyne stemme des volcks, Daniel den rechter wesende, onnoosel verclaert.

Esther haers gelijcke heeft ooc door't selve betrouwen op Godt een groot stuck bestaen. In't hof van Assuerus was eene wet, dar den ghenen die niet geroepen zijnde in's Coninghs camer quam, de doodt moeste sterven, 't en ware dat den Coningh eene goude roede uytstake, tot een teecken van goedertierentheydt. Maer als Mardocheus van d'eene sijde Esther met een geduerigh bidden praemde, om tot den Coningh in te gaen, ende van d'andere sijde de wet dit verboodt ende haer vervaerde, heeft sy ten laetsten desen raet ghenomen. Men heeft de Ioden dry daghen langh doen vasten ende bidden: 't welck Esther met hare maeghden oock dede. Nae de dry dagen is de Coninginne, een overgroot betrouwen op Godt scheppende, tot den Coningh gegaen, om voor haer volck te bidden. Ende't is al naer hare begeerte wel geluckt.

Is't dat ick de heylige mannen ende vrouwen van de nieuwe wet aensien, soo bevinde ick datse allegader in een wonderlijck betrouwen op Godt uytgeschenen hebben. Het sal genoeg wesen uyt soo vele duysenden eenen voortgebracht te hebben. In't jaer 1063. soo Bertholdus Abt van Vrspergh, ende Desiderius Abt van Cassino, en de brieven der borgeren van Florentien aen den Paus geschreven, getuygen, is te Florentien eenen grooten twist tusschen het volck en den Bisschop der stadt, die van simonie a, beschuldight was, opgeresen. Het volck vervloeckte alle de heylige diensten van hunnen Bisschop, ende oversulcks stiervender vele sonder hunne Sacramenten. Petrus Damianus dede sijn beste om de verschillende partijen te vereenigen: maer te vergheefs. Ten laetsten, naer de maniere van dien tijdt, is het vonnisse in sulcker voegen door het vier gegeven Petrus eenen Moninck, en discipel van Joannes Gualbertus, een seer seeghbaer man, ende wonderlijck op Godt betrouwende, op den Asch-woensdagh Misse gedaen hebbende met eene priesterlijcke Albe gekleedt, ende een cruys inde handt, soo hy nu met bloote voeten in een groot vier, 't welck breedt uytgespreyt was, soude gaen, heeft aldus beginnen te bidden: Heere Iesu, ick versoecke uwe bermhertigheydt, is't dat Petrus Bisschop van Floren-

tien, sijn bischdom door't gelt bekomen heeft; ghy, o mijne saligheyt, wilt my in dit grouwelijck oordeel te hulpe komen, ende van den brant des vyers mijne voeten ongeschent bewaren, ghelijck ghy eertijts de dry jonghelinghen in't Babylonisch forneys bewaert hebt. Nae dese woorden is hy ongheschent door't vyer gegaen; ende als hy nu daer uyt soude treden, bemerckende dat hem sijnen snutdoeck ontvallen was, is kloeckmoedelijck wederghekeert, ende heeft dien opghenomen. Hier van is hy Petrus Igneus, dat is, den vyerigen, genaemt a. Al was desen man uyt het edelste geslacht van d'Aldobrandinen, is nochtans soo ootmoedigh geweest, ende sulcken betrouwen op Godt ghehadt, dat hy niet gheweyghert en heeft de beesten te hoeden, soo hem sijnen Abt Gualbertus hadde bevolen. Maer om dat de deught in d'ootmoedige wercken plagh uyt te steken, soo is Petrus van de beesten ende schaep-herders-stock Proost van't Clooster, ende korts hier nae Abt geworden: ende van Abt is hy Bisschop, ende van Bisschop Cardinael ghekosen.

§. 4.

Van alle heylige mannen ende vrouwen magh dit in't generael geseydt worden: Hun herte was in den Heere betrouwende. Dit heeft besonder in de H. Catharina van

Senen ghebleken; de welcke, al was sy anders seer ghesparigh in hare woorden, als sy nochtans van dit betrouwen op Godt begost te spreken, en konde-se by naer noyt ophouden van spreken, oft, hoorende andere daer van kouten, en konde noyt versaet worden van hooren; nacht en dagh soude-se sonder slapen seer aendachtigh in sulcke proposten van dit betrouwen gebleven hebben. Ende niet sonder reden: Niemandt en heeft in den Heere ghehopet, ende is beschaemt geweest a.

Als den H. Bernardus in eene sware sieckte tot sijn uyterste ghekomen was, docht hem dat hy voor Godts oordeel stont, ende dat den boosen vyandt hem met vele valsche beschuldingen begonst te betichten. Na dat den boosen vyandt nu ophiel van te beschuldigen, ende Bernardus sich nu moeste verdedighen, heeft hy aldus, met een over groot betrouwen, begonst te spreken: Ick bekenne dat noch ick, noch mijne goede wercken den hemel verdient en hebben: ick ben sulck eenen loon heel onweerdig. Maer mijnen Heere heeft dien door dobbel recht verkregen, om dat hy erfgenaem is van sijnen Vader, ende om dat hy de doot des cruys geleden heeft: met den eenen is hy te vreden, den anderen jont hy my. Door dese jonste betrouwe ick dat ick oock erfgenaem des rijcks wesen sal. Dus dan vyant beschaemt blijvende, en het visioen verdwenen zijnde, is Bernardus tot sy selven gekomen b.

Hugo Bisschop van Lincolnien, een seer deughdelijck man, wiert op eenen nacht seer beroert door sware sorghvuldigheden, die hy niet en conde verstooten. Maer's morghens heel vroegh tot sy selven comende, ende swaerlijck versuchtende, seyde hy: Eylaes! ick hebbe grootelijcks gesondight, dat ick, als een Christen mensch betaemt, allen mijn ghepeys op den Heere, naer de vermaninge van den Prophete, niet gestelt en hebbe a.

Men moet dit oock niet verswijghen. Fredericus II. Hertoghe van Saxen, met toenaem Placidus, is in't jaer 1464. gestorven: desen Prince heeft sommige jaren voor sijne doot teghen Fredericus Bisschop van Maegdenburgh een proces ghevoert, ende daer nae begonst te oorloghen. Om dit dan wijselijcker aen te leggen, heeft hy eenen bespieder gesonden, die besichtighen soude wat gereetschap ende raedt sijne tegenpartije tot d'oorloge afveerdighde. 'T is alsoo geschiet: ende soo hy verstondt datter gheene ghereetschap ter oorloge gemaeckt, noch gheene soldaten beschreven en wierden; maer dat daer-en-boven den Bisschop seyde, dat hy de sake Gode soude bevelen, die voor sijnen dienaer de wapenen soude voeren. 'T welck als den Keur-vorst verstondt, seyde hy: Dat eenen anderen dese uytsinnigheydt bedrijve, ende oorloge voere tegen den genen die victorie door Godts bescherminghe verhopet

Den Bisschop moet gepresen worden, die op Godts bescherminghe betrouwt heeft: den Prince is te prijsen, die de wapenen te nederseggende, vreesde Godt tegen te hebben a.

§. 5.

Den Grave Elzearius, een seer heyligh man, hadde soo groot een betrouwen op Godt, dat hy gheene perijckelen en vreesde; 't welck hier uyt blijcken sal. Elzearius was met heele sijne familie te schepe gegaen, om over zee van Napels nae Provencien te varen. Terwijle sy voorts varen, beginnender groote storm winden ende tempeesten op te staen. Den mast breckt, de touwen vliegen in stucken, het roer wort wegh geruckt, de riemen worden verlaten, men beginter seer te roepen en te huylen: een jegelijck en peysde anders niet dan op de doodt: die in't schip waren, en hadden gheene hope meer, ende conden nauwelijcks hunnen asem herhalen: voorwaer sy waren allegader als doodt, en daer en scheen anders niet te ghebreken, dan datse nu verdrincken souden. Elzearius alleen sonder vreese bleef stantvastigh: hy bleef even lieffelijck in sijn gelaet, ende en veranderde van coleur niet, ende was even gherust van herten. Want als d'andere met de tempeesten ende baren worstelden, handelde hy heel soetjens met Godt, ende en dede niet dan bidden. Ondertusschen stilden de winden en de zee, ende

quamen allenghskens weder tot haer-selven. Ten laetsten, als sy nu in de haven gekomen waren, heeft Elzearius sommighe van sijn volck grootelijcks berispt, datse met hun roepen en tranen genoegh betoonden, hoe luttel sy op Godt betrouwden, en te seer de doodt vreesden. Maer Delphina sijne huys-vrouwe vraeghde Elzearium besonder, of hy alleen in soo grooten perijckel geenen mensch en was, ende d'aenstaende doodt niet en vreesde? Waer op hy antwoorde: Ick hebbe my ghegeheel aen den goddelijcken wille overgegeven, bereydt alleen te verdrincken, mochten d'andere behouden worden. Dit is't ghene den Wijsen man seght: Hebt betrouwen op den Heere uyt gansch u herte a. Maer die dit betrouwen niet en hebben, sien alleen nae der menschen hulpe, ende meten alle hunne wercken nae de krachten der menschen. Ende gemeynelijck geschiedt het, dat Godt dusdanige in hunnen eygen raedt ende vernuftheydt verlaet: ende daer van kome't, datse te vergeefs ende met verloren moeyte groote dingen verwachten, ende in dese ellendige hope nauwelijcks leven en konnen, ende gemeynelijck veel ongelucks nae dese hunne menschelijcke gedachten krijgen. Maer ter contrarie ons betrouwen op Godt is eenen matigen verkrijger van de goddelijcke goedertierentheyt. Godt verheught sich als hy weldaden uytreyckt, ende deylt meesten-deel aen dusda-

nige de weldaden van sijn miltheydt uyt, die een groot betrouwen hebben. Is't dat Godt sijne liberale handt niet uyt en reyckt, oft ons maer allenghskens ende seer tragelijck eenige druppelkens sijner mildtheydt mede-deylt; dat den mensch by sy-selven dencke, wie die hemelsche wolcke (anderssins seer geneyght om sijne gaven uyt te deylen) heeft doen ophouden oft verdroogen. Ick segghe, dat hy op sy selven, op sijne sonden, op sijns flauwigheyt ende slappigheydt lette; maer aldermeest dat hy sijn mistrouwen van Godt beschuldige; dat hy een nieuw betrouwen verwecke, ende in de plaetse van kleyne druppelkens eenen slagh-reghen verhope. Want als de beletselen geweert sullen wesen, sullen dese wolcken altijdt regen geven, ende uyt heel den hemel rivieren ende zee-en gieten, soo datse een kloeck betrouwende herte met de wateren haerder miltheyt by-naer versmachten. Want Godt en is niet rijcker in't beloven dan in't geven. Hy heeft belooft dat-men oock bergen sal konnen versetten, en de doode van de doodt verwecken. Dat dan den mensch sich verstoute te hopen, Godt , die't can, sal meerdere gaven geven a.

Ghebenedijdt is den man, die in den Heere betrouwen heeft, en den Heere sal sijn betrouwen zijn b. Niemandt en heeft in den Heere ghehopet, ende is beschaemt gheweest.


Vorige Volgende