De sonne-bloeme

redactionele ingrepen

Een deel van de tekst is moeilijk leesbaar. Dat is hier tussen vierkante haken aangevuld met behulp van exemplaar Universiteitsbibliotheek Gent, signatuur: BIB.S.045141 en een herdruk uit 1687, exemplaar Universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1156 F 11.

In de scan van het origineel ontbraken de pagina's 193-194, 215-218, 239-242, 263-266, 287-288 en een deel van pagina 534. Deze zijn aangevuld uit het genoemde exemplaar van de UB Gent.

p. 29: her → het: ‘ordinantie oft schickinge, op dat in het rijck’.

p. 60: toekuicken → toeknicken: ‘wat ontstelt, om datter hem vele toeknicken’.

p. 66: vermaenr → vermaent: ‘soo heeft hy hem verscheyde reysen vermaent: want (gelijck Beda’.

p. 68: Stanrvastigheyt → Stantvastigheyt: ‘Stantvastigheyt in't gheloove.’.

p. 68: ghebodr → ghebodt: ‘dit is Godts ghebodt t'onderhouden; dit is den’.

p. 70: datrer → datter: ‘mensch is desen, die gelooft datter jet is, 't welck’.

p. 70: Cassianns → Cassianus: ‘oft immers niet toe en laet! Cassianus seght seer opentlijck’.

p. 70: dar → dat: ‘belijden, dat het al, oft door sijnen wille’.

p. 70: darter → datter: ‘Heydenen hebben eertijts versiert datter reusen geweest sijn’.

p. 70: Laer → Laet: ‘Laet ons dese fabel laten varen’.

p. 71: dar → dat: ‘hier in't korte dat uytleggen, daer wy’.

p. 73: beliefr → belieft: ‘dat het Godt soo begheert, dat het Gode soo belieft, ende dat niemandt’.

p. 75: nier → niet: ‘Laet ons al dat ons overcomt, niet alleen verduldichlijck’.

p. 75: swarigheyr → swarigheyt: ‘bedroeft te zijn, om dat u eenige swarigheyt overcomt;’.

p. 76: ctanckheden → cranckheden: ‘als zijn sieckten, de doodt, cranckheden, ende alle andere’.

p. 78: hernemeude → hernemende: ‘hadde, sijne toewenschinghe hernemende, maer met wat andere’.

p. 79: voorsichrighen → voorsichtighen: ‘ick love daer van Godt den voorsichtighen Vader.’.

p. 82: voorhnighe → voorsinighe: ‘de wijse ende voorsinighe verborghen hebt’.

p. 85: aeu → aen: ‘Doch wy en spreken niet dan van dinghen die aen een jeghelijck claer zijn.’.

p. 87: e ende → ende: ‘kleynen penningh ghekocht ende eene van die en sal’.

p. 86: toeghelaren → toeghelaten: ‘Ghy hebt dese dinghen toeghelaten ende bevolen:’.

p. 88: musscheu → musschen: ‘Daerom en wilt niet vreesen, ghy lieden zijt beter dan vele musschen’.

p. 88: Godrs → Godts: ‘jae niet het minste vogelken, sonder den wille Godts gevangen:’.

p. 88: hebr → hebt: ‘lijdt, ende eenighe droefheyt hebt sonder dat Godt’.

p. 89: antheur → autheur: ‘godtvruchtigheydt Godt den autheur te maken van de dinghen, die wy quade noemen.’.

p. 89: deu → den: ‘Den H. Joannes is alleen gheweest, die den Heere op de zee bekende’.

p. 93: laren → laten: ‘ghene wy begheeren, soo laten wy haestelijck alle onse hope’.

p. 94: draelr → draelt: ‘Heere? waerom draelt gy? waerom steldy uyt om my te helpen?’.

p. 96: nochrans → nochtans: ‘gheroepen hadde, nochtans en sal ick niet ophouden van roepen’.

p. 97: wilr → wilt: ‘die met desen wille begaeft is, waerom hy dit niet en wilt’.

p. 97: war → wat: ‘Ende Epictetus spreckt op de selve maniere: Maer wat is't sijn selven aen Godt over te leveren?’.

p. 100: in het origineel ontbreekt het nootverwijzingsteken in de tekst. De noot is hier onderaan de pagina geplaatst.

p. 102: war → wat: ‘Wy hebben gheseyt, wat bereydinge dat ter voor de vereeninge’.

p. 105: Abr → Abt: ‘Arsenius aen den Abt Marcus, die hem vraeghde’.

p. 109: in'r → in't: ‘teghenspoedt oock moet het in't beste nemen’.

p. 110: beliefre → beliefte: ‘ende laet ons tot de godtlijcke beliefte heel veerdigh staen,’.

p. 110: ttrijdt → strijdt: ‘als hy eenen perijckeleusen strijdt soude aengaen’.

p. 111: stierr → stiert: ‘met't verloop des tijdts, ende stiert die tot de gestelde ende sekere eynden’.

p. 117: achthieu → achthien: ‘met sijne huysvrouwe Leonora achthien jaren met eene wonderlijcke eendrachtigheydt gheleeft’.

p. 121: nier → niet: ‘can misnoegen; ter contrarie, daer en is bykans niet, dat ons, die buyten’.

p. 123: Chtysostomum → Chrysostomum: ‘Ende soo dunckt my dat ick Chrysostomum hoore spreken’.

p. 124: n → u: ‘Heere, maer noch niet ick sal u gehoorsaem zijn’.

p. 125: eeuwigheyr → eeuwigheyt: ‘nae twintigh, nae dertigh, oock nae hondert jaren; jae in der eeuwicheyt’.

p. 126: rechrveerdigh → rechtveerdigh: ‘soo bermhertigh ende soo rechtveerdigh, als hy is’.

p. 126: mer → met: ‘als een eenheydt met den godtlijcken wille’.

p. 129: tormenren → tormenten: ‘in sijne reysen, tormenten, ende aen't cruys omhelst heeft’.

p. 147: ofr → oft: ‘wynige soecken Godts gratie, oft immers dan alsse de’.

p. 148: heefr → heeft: ‘leydt de wateren uyt desen water loop tot de gene die hy verkosen heeft.’.

p. 150: leveo → leven: ‘Boethius, soo door sijne schriften als door sijn leven doorluchtigh’.

p. 154: dar → dat: ‘verduldigh zy, hy begheert dat ick suyver zy, dat ick mijna vyanden’.

p. 157: begheerr → begheert: ‘maer al't gene Godt niet en begheert, en gheschiet voorseker oock niet.’.

p. 158: dar → dat: ‘wereldt gheschiet, dat begheert Godt dat het geschiede’.

p. 158: nier → niet: ‘dat de vrye wercken des menschs daerom hare vryigheyt niet en verliesen’.

p. 160: warer → water: ‘als hy daer met water ende broot sijn avont-mael sal moeten houden’.

p. 161: dar → dat: ‘Godt niet bedwongen dat te doen, die dat nochtans altijdts doen can?’.

p. 161: uyr → uyt: ‘comt daer oock by, dat Godt uyt de sonde, die quaet boven alle quaden is’.

p. 162: sulr → sult: ‘Maer ghy sult ten eersten hier op seggen: Dat het al goet zy’.

p. 163: re → te: ‘Godts? ende om wat sachter te spreken; hoe geschiedender hier ende daer soo vele onhebbelijcke stucken’.

p. 163: nwe → uwe: ‘Damascenus antwoort seer bequamelijck op uwe bottigheyt: Godt laet somwijlen’.

p. 163: zijk → zijn: ‘Suldy segghen dat dese dinghen niet waerachtigh en zijn? Oversulcks Godt’.

p. 167: dar → dat: ‘waer op hy antwoorde, dat hy selfs daer van verwondert ende grootelijck beschaemt was’.

p. 168: ghestelr → ghestelt: ‘hoe waert ghy onlanghs gemoet ende ghestelt als dien boosen mensch’.

p. 169: Godr → Godt: ‘om op te leven; ick betrouwe op Godt, die een jeghelijck’.

p. 171: set n → serm: ‘Chrysost. serm. de Zachaeo’.

p. 172: blijckr → blijckt: ‘ende niet geconnen; nae-de-mael het blijckt, dat hy daerom niet gheconnen’.

p. 178: war → wat: ‘veldt schoon ende vol staet, al loopter wat onkruyts ende wilde haver onder ghemengelt’.

p. 178, noot a: Ambtos. → Ambros.: ‘Ambros. l. 3. Offic. c. 3.’.

p. 181: Socrares → Socrates: ‘Wat is dit anders dan met den Philosoph Socrates't vernijnigh cruyt al lacchende te drincken?’.

p. 185: onvervaerr → onvervaert: ‘Dit herte soo vry, soo onvervaert ende stantvastigh, soo vry van alle eerloose vreese’.

p. 192: uyr → uyt: ‘ende voor een stemme die uyt den hemel gecomen is?’.

p. 200, noot a: quodrunlici → quadruplici: ‘Bern. serm. de quadruplici debito.’.

p. 203: atroniane → Latroniane: ‘begonst te roepen: O tyran Latroniane, ick ben Christen’.

p. 208: Wanr → Want: ‘jemant Gode can opofferen. Want in alle d'andere draeght den mensch alleen op't gene’.

p. 209: gevraeghr → gevraeght: ‘oft van achter-klap, oft van onkuysheyt dadelijck bevonden zijnde, gevraeght wort’.

p. 214, noot a: Josepb → Joseph: ‘vereenight is Sebast. Beret. in vita Joseph. l. 4. c. 5.’.

p. 217*: hebr → hebt: ‘alderliefsten Hephestion seyde: Ghy en hebt niet gedoolt, want desen is oock Alexander’.

p. 218*: her → het: ‘Inder waerheyt, seyde hy, ick hebbe het weder naer mijnen wensch; want ick en begheere’.

p. 220: vraegr → vraegt: ‘Wat souder bottelijcker vraegt Chrysostomus, dan dit connen geschieden?’.

p. 231: zijr → zijt: ‘Nu, als ghy Godt kindt zijt, en acht gy dat niet?’.

p. 243: gedienstigheyr → gedienstigheyt: ‘voestere met soo groote gedienstigheyt, ende met sulck een ootmoedige’.

p. 243: r'haren → t'haren: ‘en sy selven t'haren dienste presenteert. Wat doen wy Christenen?’.

p. 245: ontfangeu → ontfangen: ‘Gode opofferen, ende van sijne handen als sijnen wille ontfangen. In deser’.

p. 245: vruchren → vruchten: ‘die naer onsen sin is, in vruchten en in verdiensten, ende brenght ons veel rechter tot de’.

p. 248: onderrichr → onderricht: ‘Hier mede de H. Gertrudis onderricht zijnde, heeft een gebedeken gemaeckt’.

p. 249: EEde → Ende: ‘Ende ten eersten, een mensch die den godtlijcken wille’.

p. 250: verroont → vertoont: ‘vrienden seer gemeynsamelijck vertoont, ende sijn herte met vele vertroostingen’.

p. 252: verachr → veracht: ‘Ick en weygere geenssins om uwen wille veracht, versmaet’.

p. 253: beweeghr → beweeght: ‘Vele Heyligen door dit heerlijck exempel beweeght, al wierden hen seer sware misdaden opgeleght’.

p. 254: verachter → verachtet: ‘ontstelt worden; jae een jeder sal sijns selfs aldermeesten verachtet wesen.’.

p. 257: Godr → Godt: ‘Want Godt te dancken als't wel gaet.’

p. 260: tijdr → tijdt: ‘godtlijcken wille overgegeven, met den tijdt die ons verleent is, niet te vreden sijn’.

p. 262: overvleoydense → overvloeydense: ‘onder die tormenten overvloeydense van godtlijcken troost’.

p. 265*: dir → dit: ‘als hy dit al weenende sprack, ende in den rouwe gekleet’.

p. 268: mer → met: ‘wille eens hooren ende schroomen met wat eene rasernije’.

p. 270: Godr → Godt: ‘onderworpen Godt begeert datse lijden, ende leght hen desen sijnen wille seer claerlijck uyt’.

p. 273: her → het: ‘eene getrouwe gedienstigheyt het noen-mael ende avont mael aen eenen eremijt’.

p. 279: dar → dat: ‘t zy dat hy loone, 't zy dat hy suyvere, 't zy dat hy verlichte’.

p. 280: dir → dit: ‘Dat is een quaedt herte, dit is desen eygen wille: van den welcken wy oock moeten den H. Bernardum’.

p. 281: lurtel → luttel: ‘ende worden lichtelijck onsticht; luttel overdenckende, dat het al tot’.

p. 284: metrer → metter: ‘Dus heeft Chrysostomus metter waerheyt geleert’.

p. 285: geleerdeijck → geleerdelijck: ‘soo leght den H. Augustinus seer geleerdelijck t’onsen proposte’.

p. 287*: rechre → rechte: ‘aensiet, hoe de rechte menschen den lof betaemt. Hoort’.

p. 289: sulr → sult: ‘maer dien niet naer den uwen ghekromt; ende ghy sult een recht herte hebben.’.

p. 289: sulr → sult: ‘kastijdt ende beproeft, ende gy sult recht van herten zijn, seggende’.

p. 291: rechr → recht: ‘Maer, om dat hy den mensch recht van herten begheerde’.

p. 291: war → wat: ‘want ghy condt jet dat u eygen aengaet, begeeren, soo dat Godt wat anders wilt’.

p. 291: dir → dit: ‘staet hier buyten: want dit is eene versekerste toevlucht in alle ellende die in den hemel zijn’.

p. 293: rribulatie → tribulatie: ‘Gode aengenamer is, dan in alle tribulatie sy selven naer het wel behagen des godtlijcken willes’.

p. 293: groorelijcks → grootelijcks: ‘Hier van is den grooten Patriarch Abraham grootelijcks te prijsen’.

p. 293: Godr → ‘Godt: Godts wille dede, soo heeft Godt, als sijnen wille somwijlen veranderende’.

p. 295: tor → tot: ‘moeste worden, tot een gemeyn spreck-woort gheworden is’.

p. 295: vootsien → voorsien: ‘ende die gequelt zijn, voor hen nemen, dat het Godt vander eeuwigheyt voorsien heeft’.

p. 295: dir → dit: ‘Ghelijck Godt aen dit lantschap d'oorloge toesent, aen het ander de peste’.

p. 295: her → het: ‘soo sent hy oock aen desen mensch het flerecijn, aen dien het nier-graveel’.

p. 296: ofr → oft: ‘remedie verleenen om alle dese qualen, oft wat te verminderen, oft seffens wegh te nemen’.

p. 299: tor → tot: ‘onderworpen, bedwingen, tot dat hy gehoorsaem zy; dat hy den selven oock onderwijse’.

p. 299: wanr → want: ‘Seer bequamelijck t'onsen proposte: want David was aldus gemoet’.

p. 299: belerten → beletten: ‘Godts ordinantie en begheer ick niet te beletten; ende al quame’.

p. 299: quaer → quaet: ‘my't aldermeeste quaet over, ick en murmurere niet; in alle dingen die Godt toelaet’.

p. 301: meusch → mensch: ‘Jonas is een fraey exempel geweest van eenen mensch’.

p. 302: Godrs → Godts: ‘waerom en zijt gy dan Godts wille niet gehoorsaem? Daer zijnder vele die soo spreken’.

p. 303: her → het: ‘Soo is ten laetsten Jonas uyt het schip in zee geworpen’.

p. 305: dar → dat: ‘Niniviten soude dreygen, dat de straffe nae de dreygementen’.

p. 305: behaeghr → behaeght: ‘genoeghlijck is oft het Gode behaeght, oft niet, is hem al even-eens.’.

p. 306: penitenrie → penitentie: ‘aengenamen verkondiger der penitentie ontfangen hebben.’.

p. 307: n → u: ‘Aenmerckt, bidde ick u, de reden van eene soo onmatighe grammoedigheyt.’.

p. 308: Godr → Godt: ‘als wy ons willen wreken. Godt en is soodanigh niet,’.

p. 308: dar → dat: ‘over een paleys van aerd-veyl, dat van een wormken bedorven is?’.

p. 309: mer → met: ‘maer Godt haet desen seer, is't datse met Godts wille niet vereenight en sijn.’.

p. 311: aeu → aen: ‘Onder de swaerste stucken, die Godt aen de stadt van Jerusalem verwijt’.

p. 312, noot c: het onjuiste nootverwijzingsteken b is verbeterd.

p. 312: d'onkuysheyr → d'onkuysheyt: ‘d'onkuysheyt; ende als men d'onkuysheyt volbrenght, komter eene’.

p. 312: genieren → genieten: ‘u sonder loon te dienen, en om u te genieten’.

p. 313: in het origineel ontbreekt het nootverwijzingsteken. De noottekst is hier door de redactie geplaatst.

p. 313: wederstaer → wederstaet: ‘soo wederstaet haer den geest slappelijcker al wilt hy schoon´

p. 313: wanrse → wantse: ‘slappelijcker al wilt hy schoon: wantse met soo vele koordekens aen de ziele’.

p. 313: daetse → daerse: ‘als daer reysen der quader gewoonte zijn, daerse mede gebonden is’.

p. 315: dochrer → dochter: ‘ondertusschen de begeerte van de dochter van Herodias.’.

p. 315, noot a: Matc. → Marc.: ‘Marc. 6.’.

p. 316: ende'r → ende't: ‘Maer den eyghen wille doet altijdt anders, ende't gene dat hy begeert,’.

p. 317: Godrs → Godts: ‘die sy selven soo in den afgront van Godts wel-behagen versmoort, ende aen de schrickelijcke’.

p. 320: schrijfr → schrijft: ‘Augustinus schrijft van d'arenden. Men seght,’.

p. 324: seghr → seght: ‘Dit is mijnen wille; ende den mensch nochtans seght: Dit en is mijnen wille niet.’.

p. 324: Godr → Godt: ‘Hier van beklaeght sich Godt grootelijcks, als hy spreckt’.

p. 325: beminr → bemint: ‘wille met genoeghte tot't ghene hy bemint; gheenen arbeydt’.

p. 325: soere → soete: ‘bittere als genoegelijcke ende soete dingen, gelijck hy meynt’.

p. 326: ofr → oft: ‘hy geeyscht heeft: wilt hy patrijsen oft hinnen hebben, stracks worter een patrijs oft hinne’.

p. 326: wirtebroodt → wittebroodt: ‘voort ghebracht: eyscht hy wittebroodt, terstondt wordt dit broodt ghebracht’.

p. 326: rot → tot: ‘is't dat Godt den geest veerdigh tot d'armoede, tot de sieckte, tot de beschaemtheyt’.

p. 327: dar → dat: ‘Ende hy en disputeert niet waerom dat hy nu, waerom hier, waerom door sulcke’.

p. 327: mer → met: ‘godtlijcken wille wederspannigh zijt, met Seneca's woorden aen:’.

p. 328: plachr → placht: ‘arbeydt oft vreese overkomen? het placht soo te geschieden, dat en heeft niet veel te bedieden’.

p. 328: aensichr → aensicht: ‘oft een afgekeert aensicht sal aenveerden: ick sal geerne allen tol en last betalen.’.

p. 329: van'r → van't: ‘ende dese loop van een schoon stuck wercks niet verlaten, van't welck, al wat wy hier lijden,’.

p. 329: grooren → grooten: ‘Dit is eenen grooten geest, die sy selven Gode overgelevert heeft: maer ter contrarie’.

p. 329: dar → dat: ‘Saligh-maeckers JESU Christi meer steune, dan op sijne eygene; dat’.

p. 330: onuyrsprekelijcke → onuytsprekelijcke: ‘doot Christi voor oogen stellen, ende die onuytsprekelijcke liefde gedencken,’.

p. 332, noot a: Deurer. → Deuter: ‘Deuter. 32.’.

p. 332: dar → dat: ‘Dus, alderliefsten Christen mensch, als gy merckt dat de doodt nakende is, jae oock eer gyse nu beseft,’.

p. 333: in het origineel ontbreekt het nootverwijzingsteken in de tekst. De noot is hier onderaan de pagina geplaatst.

p. 333: rrappen → trappen: ‘O menschken waer toe maeckt gy voor u soo hoogen galge, dat gy vele trappen hebben soudt’.

p. 333: voorrs → ‘voorts: waerom brenght gy uwe jonckheyt voorts? waerom begeerdy uytstel’.

p. 334: door → doot: ‘Het is een quaet bereytsel tot de doot, niet te willen sterven.’.

p. 334: uyrvlucht → uytvlucht: ‘Daerom neemt alle uytvlucht wegh, ende seght tot uwen geest:’.

p. 334: veranderr → verandert: ‘Aldus uwen wille in den godtlijcken verandert zijnde, sullen u alle dingen licht wesen.’.

p. 335: seghr → seght: ‘toe gesonden. Hy seght: Hoedanigh het is, 't hoort my toe’.

p. 337: 'r → 't: ‘Dit sal my, Heere, 't alder aengenaemste wesen’.

p. 340, noot d: Ptov. → Prov.: ‘Prov. 3.’.

p. 341: middelmarigheydt → middelmatigheydt: ‘uwe gheleghentheyt, omhelst de middelmatigheydt van uwen staet’.

p. 342: dochrer → dochter: ‘heeft met dese woorden beantwoort op't gene sijne dochter Margareta in de gevangenisse hem voorhiel’.

p. 343: nier → niet: ‘Ten laetsten houde ick dit voor't sekerste, dat my Godt sonder mijne schult niet en sal verlaten’.

p. 345: regenwoordigheyt → tegenwoordigheyt: ‘sy selven in Godts tegenwoordigheyt verootmoedighe, ende hem naer sijn vermogen eere’.

p. 346: gifren → giften: ‘Derft jemant betrouwen? Godt sal oock derven meerder giften gheven.’.

p. 346: verhoopr → verhoopt: ‘ende groote dingen van sijne liberaelheyt verhoopt te hebben. Want hoe de hope grooter is’.

p. 347: wotmkens → wormkens: ‘de muschkens, sprinckhanen, wormkens, ende alle dingen gemaeckt, ende draeght sorge voor alle dese’.

p. 347: wanr → want: ‘u lichaem hoort Godt toe: want Godt heeft u siele ende lichaem gemaeckt.’.

p. 347: Godrs → Godts: ‘anders niet en geschiedt dan door Godts wille, door sijne voorsichtigheyt,’.

p. 348: opgeblasenrheyt → opgeblasentheyt: ‘ootmoedigheyt, oft eene vernederinghe der opgeblasentheyt’.

p. 349: her → het: ‘Dit weten wy: dat Godt het opperste goet is, ende soo onmatelijck’.

p. 349: nier → niet: ‘het opperste, dat wy niet met allen’.

p. 349: eu → en: ‘dat wy niet met allen en moghen oft begheeren oft wenschen’.

p. 352: mer → met: ‘Maer Godt heeft Iosaphat geholpen, die met soo grooten betrouwen ter oorloghe gingh.’.

p. 352: vermoorr → vermoort: ‘schieten, de vyanden tegen malkanderen vechtende, hebben malkanderen oock vermoort.’.

p. 353: nier → niet: ‘vreese pranght het herte, dat het gebedt niet alleen niet opklimmen’.

p. 355: krachr → kracht: ‘wat eene kracht sal het hebben by de bermhertigheydt selve’.

p. 355: relt → telt: ‘Onsen geest, als eene weduwe, telt ontallijcke vyanden.’.

p. 355: her → het: ‘jemant onghelijck? klaeght het aen Godt, ende hy sal t'doen.’.

p. 355: war → wat: ‘kleyn van gheloove, hebt gy vergeten wat Christus tot desen proposte verhaelt?’.

p. 357: nier → niet: ‘niet broodt, maer een steen; niet visch, maer een serpent seer onwijselijck begeeren’.

p. 357: weseu → wesen: ‘verlost te wesen, meynde dat hy eene billige sake versochte’.

p. 357: nier → niet: ‘oft dat het ons niet saligh en is te verkrijghen dat wy begeeren’.

p. 359: II → III: ‘Het III. Capittel’.

p. 359: re → te: ‘Om sy-selven te kennen, is d'oeffeninghe’.

p. 360: tegheu → teghen: ‘waer van kan ick weten, hoe volstandigh ghy teghen de schande, en d'oneere,’.

p. 360: re → te: ‘is't dat ghy leeft sonder tegen-partije te hebben; Voorwaer, om sy selven te kennen’.

p. 361, noot c: Cot. → Cor.: ‘1. Cor. 10.’.

p. 361: naeckr → naeckt: ‘daer hy kaeck-smeten oft stock-slagen om verdient ghy en naeckt hem nauwelijcks met den erm’.

p. 363: worr → wort: ‘ende dat gy met veelderhanden tentatien der sonden bekoort wort, ende u ghepeys seght’.

p. 363: heefr → heeft: ‘Daer heeft hy’.

p. 364: uyr → uyt: ‘Waerom en betrouwen wy dan uyt ganscher herten onsen Heere niet?’.

p. 366: rriompherenden → triompherenden: ‘roepe niet-teghen-staende, als eenen triompherenden’.

p. 367: Godr → Godt: ‘eenen boom, eene seer versekerde toevlucht, het betrouwen op Godt’.

p. 367: Srelt → Stelt: ‘ende Godt sal de reste besorgen. Stelt gy't eerste beworp ende propositien’.

p. 369: Godr → Godt: ‘den eersten oogenblick, tot Godt ende klaeght hem al dat u let’.

p. 372: re → te: ‘Ende't en is niet ghenoech dit eens oft twee-maels gedaen te hebben, doet dat soo dickmaels als't noot is’.

p. 375: praemr → praemt: ‘Ende praemt hem soo langh, tot dat den sone segge: Ick en sal't niet meer doen’.

p. 376: hy'r → hy't: ‘Voorwaer dien blinden, om dat hy't niet en overpeysde’.

p. 379: grooren → grooten: ‘Wat sal ick Caleb voortbrengen, die soo grooten betrouwen op Godt’.

p. 380: gehoorr → gehoort: ‘Een mirakel dat noyt gehoort en is’.

p. 381: ses-en-derrig → ses-en-dertig: ‘Desen heeft sich ses-en-dertig jaren seer wel ghedraghen’.

p. 383: deughr → deught: ‘met welcke deught hy boven alle andere menschen begaeft was’.

p. 385, noot b: Oap → Dan: ‘Dan. 12’.

p. 387: gegoeg → genoeg: ‘Het sal genoeg wesen uyt soo vele duysenden eenen voortgebracht te hebben’.

p. 387: Perrus → Petrus: ‘hunne Sacramenten. Petrus Damianus dede sijn beste om de verschillende partijen te vereenigen’.

p. 387: bermhertigheydr → bermhertigheydt: ‘Heere Iesu, ick versoecke uwe bermhertigheydt, is't dat Petrus Bisschop van’.

p. 388: iu't → in't: ‘Van alle heylige mannen ende vrouwen magh dit in't generael geseydt worden’.

p. 393: nyt → uyt: ‘wie die hemelsche wolcke (anderssins seer geneyght om sijne gaven uyt te deylen) heeft doen ophouden oft verdroogen’.

p. 395: werelr → werelt: ‘Paulus den predicant der werelt bemerckte dat't betrouwen van sommighe sijne discipelen wanckelde’.

p. 397: sulr → sult: ‘steldy uwe hope op uwen Godt, ghy en sult niet beschaemt worden: want den ghenen’.

p. 397: Overdenckr → Overdenckt: ‘Overdenckt hier, bidd' ick u, 't betrouwen van Moyses, hoe hy niet en is beschaemt geweest.’.

p. 400: uytgedeylr → uytgedeylt: ‘als de giften aen de soldaten uytgedeylt worden, als men wijn oft koren, oft vleesch uytdeylt’.

p. 401: verlaren → verlaten: ‘die somtijdts van d'inwoonder heel verlaten hadde geweest, tot den voorspoet der voorledene tijden gekeert was’.

p. 402: nier → niet: ‘Bernardus, als ons niet en lust, dan't ghene betaemt oft gheoorloft is’.

p. 402, 403: voorsichtigheydr → voorsichtigheydt: ‘soo aen de goddelijcke voorsichtigheydt, als aen Godt wille overleveren’.

p. 403: spreckr → spreckt: ‘overvloedelijck: Aldus, spreckt hy, sal den gheest, is't dat hy op sy selven niet en staet’.

p. 403: dar-men → dat-men: ‘Ende al is't dat-men teghen een jeder van ons hier moghte’.

p. 404: ontbreckr → ontbreckt: ‘D'aldersoetste miltheydt en ontbreckt noyt aen de gene die in hem hopen.’.

p. 406, noot a: Boerh. → Boeth.: ‘Boeth. l. 4. de Cons. philos. pros. 6. sin.’.

p. 407: Eeneu → Eenen: ‘Eenen vader van vele kinderen is in sijn uyterste hier in alleen sorghvuldigh’.

p. 408: heefr → heeft: ‘Met wat een onuytsprekelijck betrouwen heeft Abraham, daer ick van gesproken hebbe’.

p. 408: Godr → Godt: ‘die hy na den bergh, dien hem Godt gheseydt hadde, reysen moeste’.

p. 411: eude → ende: ‘ende sy selven vertoont heeft; daer-en-boven eene ’.

p. 411: punrken → puntken: ‘Godt doorsiet op het selve puntken tijts, oft, by maniere van spreken, op den selven oogen-blick’.

p. 414: Godrs → Godts: ‘verhevenste wijsheyt ende voorsichtigheydt Godts: daerom die de fortuyne jet toe schrijven’.

p. 415: rijt → tijt: ‘om den tijt te vergeten eenen boeck van eenige wereltsche historien’.

p. 417: her → het: ‘Dat is wel te beweenen, maer matelijck; want het om seer billige redenen Godt soo belieft heeft’.

p. 418: Godr → Godt: ‘Laet ons dit nu weten, dat Godt uyt alle quaet wat goets treckt. Wat isser droeviger’.

p. 418: werele → werelt: ‘De doodt Christi is't meeste quaet ter wereldt, nochtans heeft dese oock de saligheyt der werelt geweest’.

p. 419: goer → goet: ‘de mildtheydt tot den armen is goet; maer den siecken’.

p. 419: vootsichtigheyt → voorsichtigheyt: ‘die sich niet seer wel nae de godtlijcke voorsichtigheyt en schickt. Maer dien mensch en’.

p. 419: telr → telt: ‘. Galenus, prince der medicijnen, telt in des menschs lichaem twee hondert beenen’.

p. 419: nytwerckingen → uytwerckingen: ‘heeft veertig verscheyden eynden oft uytwerckingen, ten gebruycke van't lichaem’.

p. 421: re → te: ‘boonen, vitsen, ende milie-saet te backen, ende dat met menschen’.

p. 421: sentenrie → sententie: ‘daer van eenen grouwel hadde; ende terstont heeft Godt sijne sententie verandert’.

p. 425: laer → laet: ‘wijselijck doen, laet ons volgen de macht die ons van boven treckt’.

p. 425, noot c: setm. → serm.: ‘Aug. serm. 4. de Mart.’.

p. 426: sleurel → sleutel: ‘den eersten sleutel dient voor den regen, winden, sneeuw’.

p. 426: lochrs → lochts: ‘ende andere generatien des lochts; den tweeden dient om de graven t'openen’.

p. 426: roesluyt → toesluyt: ‘Is't dat Godt dese provisie-kelders toesluyt, wie salse open doen?’.

p. 426: Godr → Godt: ‘Marcus den Eremijt plagh te seggen: Die op Godt in dese vergangelijcke dingen niet en betrouwt’.

p. 427: mindete → mindere: ‘ghenoegh te kennen gegeven, dat hy de mindere gaven’.

p. 427: sotghvuldigheyt → sorghvuldigheyt: ‘maer als wy onledigh van de sorghvuldigheyt sullen sijn’.

p. 428: gevoer → gevoet: ‘hoe hy de kinderen van Israel veertigh jarenlangh in de woestijne gevoet heeft? noch oock Eliam’.

p. 429: vetnuftheydt → vernuftheydt: ‘hebben verkregen. De vernuftheydt ende sorghvuldigheyt der menschen kan de natuere van alle dinghen’.

p. 430: seet → seer: ‘want hy sal dat seer eerlijck ende soetkens sonder uwe sorghe doen’.

p. 432: soude'r → soude't: ‘dat dan elck een overvloede in't gene den nootdruft ons levens van noode heeft, wat soude't op't laetste volgen’.

p. 434: onverwachre → onverwachte: ‘olie ende wijn, oft die met een onverwachte jonste hen gevende, als hen dese dingen heel ontbraken’.

p. 434: tor → tot: ‘vreesen, dat hen de dingen, die tot het leven van noode zijn, gebreken sullen’.

p. 434: hoorr → hoort: ‘Men hoort noch de stemme van Philippus Maer wat zijn dese onder soo vele’.

p. 435: warerkens → waterkens: ‘plaetse genaemt Brahic, welcke met loopende waterkens omringelt was’.

p. 437: warer → water: ‘wy vreesen onder de wateren water gebreck te hebben’.

p. 437: darter → datter: ‘Men seght datter eenen bedelaer geweest is, den welcke als hy sijnen sack nu vol brooden sagh, plagh te segghen’.

p. 438: rroosten → troosten: ‘Bisschop gekomen, om hem in de groote schade, die hy geleden hadde, te troosten. Maer hy hen stillekens’.

p. 441: re → te: ‘ende hem daer af de helft gegeven, om sy selven te verstercken. Dese dingen gelooven wy’.

p. 441: darter → datter: ‘wy voorwaer, ende weten datter seer vele dusdanige geschieden, ende hebben oock diergelijcke beproeft’.

p. 442: vertelr → vertelt: ‘Theodoretus vertelt dat den H. Mesimas twee vaten hadde, een met terwe’.

p. 442: uyr → uyt: ‘ende d'ander met olie: hier uyt deylde hy mildelijck den armen mede, ende nochtans en wierden dese vaten noyt ydel’.

p. 444: r'ontkomen → t'ontkomen: ‘Soo datter gheene hope en was van t'ontkomen. Het scheen datter een wilt dier van de honden’.

p. 447, noot a: vau → van: ‘Hier van August. de grat. & lib. arb. c. 20. & sep.’.

p. 447: verwijr → verwijt: ‘'T selve geschiet in alle de quellingen ende verwijt’.

p. 451, noot a: Ptov. → Prov.: ‘Prov. 21.’.

p. 451: Iernsalem → Ierusalem: ‘Chariton, als hy naer Ierusalem reysde, is door de’.

p. 455: vereenighr → vereenight: ‘de miltste voorsichtigheyt Godts heel vereenight souden wesen’.

p. 456: war → wat: ‘vermanen, ende te praemen dat hy noch wat meer daer van eten soude’.

p. 456: gebruyckr → gebruyckt: ‘dat hy alle sijne conste in dit papken te koken gebruyckt hadde’.

p. 458: war → wat: ‘Melitus konnen my wel dooden, maer niet quetsen. Wat soude een Christen mensch meer connen segghen?’.

p. 459: uyr → uyt: ‘Hier van komt het oock, dat de Keyserinne Irene, uyt haer rijcke door haren knecht ghestooten’.

p. 461: diugen → dingen: ‘dat hy wete, dat dese selve dingen, waer mede hy gequelt’.

p. 461: worr → wort: ‘waer mede hy gequelt wort, tot het onderhoudt der werelt dienen’.

p. 464: re → te: ‘ende te loochenen dat hy de toecomende dinghen van te voren niet en weet’.

p. 464: maet → maer: ‘ende by-naer door eenen onvindelijcken dool hof, maer hy weet, waer langhs hy ons nae de hemelsche’.

p. 465: eu → en: ‘Den bode soude terstont antwoorden: Heere, en weest niet sorgvuldigh, laet my dese sorge’.

p. 465: re → te: ‘ende sekeren wegh niemanden te langh oft te swaer en duncke. Soo leyt ons de godtlijcke voorsichtigheyt’.

p. 465: ge-eyndr → ge-eyndt: ‘den besten Coningh, hadde hy soo wel ge-eyndt als hy wel begonst hadde’.

p. 467: tor → tot: ‘dat dit den selven man was, den welcken hy tot eenen Coningh der Hebreen schickte’.

p. 467: ghedroomr → ghedroomt: ‘Coninghrijck gevonden, daer hy noyt van ghedroomt en hadde.’.

p. 468: heefr → heeft: ‘aen desen van verraderye gegeven heeft: want-se sich alle beyde hadden’.

p. 469: leetinge → leeringe: ‘Hier hebben wy eene schoone leeringe’.

p. 469: spreckr → spreckt: ‘leeringe, spreckt Euthymius, dat de veerdigheyt der menschen, sonder de hulpe Godts’.

p. 472: Constanrinopelen → Constantinopelen: ‘Want als Cyrus, d'oude muren van Constantinopelen te nederwerpende’.

p. 473: dar → dat: ‘dat sy alle d'ellenden van ons gansch leven’.

p. 473: laer → laet: ‘ende laet de sonden oock toe’.

p. 474: uyr → uyt: ‘als hy uyt een quaedt een groot goet treckt.’.

p. 474: heefr → heeft: ‘moeyelijckheden des lichaems nu al geordineert heeft’.

p. 474: eu → en: ‘elders niet vallen en can, noch vermeerderen’.

p. 474: nier → niet: ‘de beternisse, dat den medicijn niet en verstaet wat hy doen moet’.

p. 475: ziju → zijn: ‘oft geenssins nut en zijn, ende van de sieckte overwonnen worden’.

p. 476: geregeerr → geregeert: ‘godtlijcke voorsichtigheyt overlevert, om van haer geregeert te worden’.

p. 479: wanckelbaetheyt → wanckelbaerheyt: ‘woestijne te beschicken? waer toe dient die wanckelbaerheyt van’.

p. 482: dar → dat: ‘dat hy hem door eens mans handt soude gedoodt hebben’.

p. 483: door → doot: ‘over het avont-mael't droevigh vermaen van sijne doot dede’.

p. 484: tor → tot: ‘doorsagh niet dat gy my regeerde; tot dat gy u een weynigh van my vertrockt’.

p. 488: eude → ende: ‘ende digniteyt van hunne ouders wel beschermt te wesen’.

p. 488: hurteken → hutteken: ‘'T is wel eens choon lommer hutteken, maer dat terstont’.

p. 490-491: twee-en-derrigh → twee-en-dertigh: ‘Want al is't dat Benadad twee-en-dertigh Coningen’.

p. 493: nier → niet: ‘oft ten minsten van een die niet wel wijs en is. Christus heeft ons anders geleert’.

p. 495: grootrelijcks → groottelijcks: ‘Maer't volck van Israel heeft groottelijcks’.

p. 497: uyr → uyt: ‘Van soo veel hondert duysent menschen, de welcke Godt uyt Egypten verlost hadde’.

p. 500: hotlogie → horlogie: ‘'t horlogie, maer het horlogie in sy selven ende het constigh’.

p. 500: stadr → stadt: ‘De borgers der stadt weten wel, dat dien wijser van selfs niet om en draeyt’.

p. 501: war → wat: ‘Dus is Daniel gecomen, ende heeft aldus verclaert, wat ure voor den Coningh gestelt was’.

p. 501: voorsichrigheyt → voorsichtigheyt: ‘in't horlogie der godtlijcker voorsichtigheyt beschreven zijn’.

p. 503: klachren → klachten: ‘De klachten comen hier’.

p. 504: laer → laet: ‘laet my't eerst eyndigen, ende oordeelt dan oft het alle sijne maten heeft’.

p. 506: heefr → heeft: ‘desen vroegh van alle ellenden verlost heeft, ende dien in d'ellenden’.

p. 509: re → te: ‘voor datse alle hulpe te vergeefs versocht hebben’.

p. 509: verdienr → verdient: ‘het meeste mistrouwen van Godt verdient oock dese straffe’.

p. 510: eude → ende: ‘ende verliesen alle hope, verstaende eenige tijdingen’.

p. 513: sleurel → sleutel: ‘niemanden dese sleutel willen betrouwen, maer voor sy selven houden’.

p. 514: geleyr → geleyt: ‘om met meerdere glorie uyt den karcker geleyt te worden’.

p. 518: her → het: ‘die het Evangelie Christi in Indien en Japonien’.

p. 519: berrouwen → betrouwen: ‘op de selve toonde: maer uyt dit betrouwen wies in hem soo grooten begeerte’.

p. 519: wilie → wille: ‘Godts voorsichtigheyt heeft hem soo sy selven met den godtlijcken wille doen vereenigen.’.

p. 520: Eude → Ende: ‘Ende het betrouwen op Godt en heeft hem nimmermeer bedrogen.’.

p. 520: wereldr → wereldt: ‘Waerom hy eenen vyant alleen in de wereldt vreesde, het mistrouwen’.

p. 521: laersten → laetsten: ‘in dese vereeninge dagelijcks voort te gaen; ende ten laetsten te maken’.

p. 522: daet → daer: ‘Wat faute oft dolinghe daer ghebeurt is, dat heeft Godt gedaen ende hy heeft ons dat gedaen’.

p. 522: ofr → oft: ‘bijten seer dickwils nae den stock oft steen’.

p. 525: geerue → geerne: ‘Heere, ick wil geerne om uwen wille lijden’.

p. 526: dat'r → dat't: ‘hoe dickwils dat't boecksken der Naevolginghe Christi’.

p. 526: werelr → werelt: ‘geenen naem oft faem, als den eerlijcksten ende oppersten in dese werelt’.

p. 528: tor → tot: ‘aen den godtlijcken wille tot alle sijnen wenck veerdigh ende bereyt overlevert’.

p. 528: overcomr → overcomt: ‘niet beclagen van't gene hem overcomt’.

p. 528: roe → toe: ‘Sendt Godt u jet toe dat u moyelijcker is, daer het onderste deel der sielen eenen grouwel af heeft’.

p. 531: nier → niet: ‘bediedt ons den godtlijcken wille, den welcken niet alleen den besten ende den rechtsten en is’.

p. 533: profijtelijket → profijtelijker: ‘want my geen dingh te voren en comt, dat gy profijtelijker cont hooren.’.

p. 534: ofr → oft: ‘maer't gene onseker is, of hy't begeert, oft niet en begheert, laet ons dat niet heel willen’.

p. 535: bidbe → bidde: ‘Op de selve maniere: Ick bidde een deel van eene ure. Mijnen Godt,’.

p. 535: Godr → Godt: ‘Mijnen Godt, soo soude ick dat, ja alle mijne wercken willen doen, gelijck gy van my begeert dat ick doen’.

p. 536: dar → dat: ‘Dickwils leght hy't ons soo te voren, dat, waer sich den mensch oock keert, hy eene muyse alle vindt’.

p. 538: Godr → Godt: ‘de conscientie gevoelen sal, dat hy getrocken wort, daer sal hy Godt, die hem roept, gerustelijck volgen’.

p. 539: dar → dat: ‘Dat gebodt van Siracides voordert oock dese kennisse van Godts wille’.

p. 539: voorderr → voordert: ‘Dat gebodt van Siracides voordert oock dese kennisse van Godts wille’.

p. 539: jer → jet: ‘Want sal u soo vriendelijcke ende wijse handt jet oplegghen, dat u niet betamelijck en is?’.

p. 540: vetliest → verliest: ‘Gy verkrijght het gelt, ende verliest uwe onnooselheyt; verliest liever het gelt,’.

p. 540: dir → dit: ‘wilt al't gene hy wilt: want dit de bestieringe is’.

p. 541: misschieu → misschien: ‘Oft misschien verwacht gy dat den godtlijcken’.

p. 547: manieten → manieren: ‘Hy weet bittere woorden, ende stuere manieren, ende wreede wercken, ende allen onghelijck’.

p. 549: leeten → leeren: ‘wel den H. Chrysostomus ende Bernardus leeren: Het cort begrijp van’.

p. 550: dispure → dispute: ‘Daer is eene dispute op de woorden van Gerson, tusschen twee opgheresen’.

p. 551: het onjuiste paragraafnummer 5 is verbeterd in 3.

p. 551: voordett → voordert: ‘Daerom voordert een jegelijck soo veel in de deught’.

p. 552: gheseydr → gheseydt: ‘Ick hebbe't nu gheseydt: want hy weet dat hy't’.

p. 552: roelaet → toelaet: ‘want hy weet dat hy't toelaet. Aen desen toelatenden wille Godts’.

p. 553: war → wat: ‘Maer wat meerderen troost souder erghens in dese wereldt connen wesen,’.

p. 554: wordr → wordt: ‘Eenen man aen den godtlijcken wille toe gedaen, wordt’.

p. 554: Godr → Godt: ‘maer den onveranderlijcken Godt aenkleeft, ende aldus met hem eenen gheest’.

p. 555: altijdrs → altijdts: ‘hy staet nochtans altijdts den selven blijvende’.

p. 555: dir → dit: ‘omringht met de baren der zee, met dit op-schrift: Ick ben altijdt de selve.’.

p. 556: ghewenschr → ghewenscht: ‘datse niet en sullen tot het eynde comen, 't welck sy ghewenscht hadden.’.

p. 556: laren → laten: ‘Wildy uwes selfs zijn? ick sal't u laten wesen, maer tot eene straffe’.

p. 559: eened → eenen: ‘sorghvuldigheydt, eenen grouwel; de benauwtheden comen van alle kanten.’.

p. 559: seghr → seght: ‘In wat benauwtheden, seght sy, dat ick valle, met hoedanigh verwijt ick onteert worde,’.

p. 562: toekomr → toekomt: ‘Want gelijck de croone den Coningh alleen toekomt, soo comt den eyghen wil alleen Gode toe’.

p. 562: uyr → uyt: ‘verlosser, ende bewaerder: wy zijn uyt de nature, ende door de verlossinge,’.

p. 563: dar → dat: ‘Christen mensch, die dagelijcks bidt, dat den wille ’.

p. 564: Ofr → Oft: ‘duysent wetten zy. Oft het soet oft bitter is, als't van Godt’.

p. 566: vergangeljcke → vergangelijcke: ‘want om datse nae de vergangelijcke goederen’.

p. 568: tor → tot: ‘oft tot eene straffe mijner sonden’.

p. 570, noot b: Ptov. → Prov.: ‘Prov. 16.’.

p. 570: voorspoer → voorspoet: ‘dat den eenen voorspoet geniet, den anderen tegenspoedt lijdt’.

p. 571: dle → die: ‘datmen dusdanige alleen loonde, die goedts genoegh besaten’.

p. 572: roeschrijven → toeschrijven: ‘my niet en moet toeschrijven, maer de godtlijcke voorsichtigheydt’.

p. 573: spreckr → spreckt: ‘Seer wel spreckt dan den Coningh David: Ick hebbe gheseydt: Ghy zijt mijnen Godt’.

p. 575: ofr → oft: ‘voorsichtigheyt soecken t'ontrecken, oft die naer sijnen sin willen’.

p. 575: spreckr → spreckt: ‘Maer, soo Gregorius spreckt, den heere die vanght de wijse in hunne wijsheydt’.

p. 575: raedr → raedt: ‘menschen bequamelijck tot sijnen raedt dienen, alsse aen dien wederspannigh zijn’.

p. 576: nier → niet: ‘aen den Almoghenden en sal niet ontbreken, om sijnen’.

p. 576: ure → uwe: ‘niet ontbreken, om sijnen wille over uwe volbrengen’.

p. 577: beraemt → betaemt: ‘dat ons gedaen wordt, met sulcken herte als't betaemt, ontfangen.’.

p. 578: ghewortelr → ghewortelt: ‘Godt seer diep in ons herte ghewortelt zy: ende dit moeten wy benerstigen’.

p. 580: gheoorlofr → gheoorloft: ‘jae, al waer't hem oock gheoorloft eenen anderen wille te hebben als Godt’.

p. 580: dir → dit: ‘Ambassadeur tot den Coningh Antiochus met dit bevel gesonden’.

p. 580: hanr → hant: ‘heeft hem met een seer vriendelijck aensicht de hant geboden; maer Popilius en’.