De sonne-bloeme

Het II. Capittel.
Waer in het betrouwen op Godt gheleghen is.

O Ellendighe menschen als wy zijn! wat een kleyne kennisse hebben wy van Godt! Wy en begrijpen nauwelijcks door een kleyn spleetken eenigh goddelijck licht. Dit weten wy: dat Godt het opperste goet is, ende soo onmatelijck het opperste, dat wy niet met allen en moghen oft begheeren oft wenschen, dat wy van dit soo grooten goedt t'sijnen tijde niet en sullen verkrijgen, als wy immers den moet niet verloren en geven; maer laet ons leeren met een overgroote hope op Godt betrouwende, met stilswijghentheyt Godts saligheyt verwachten ^a. Een aenghenaemste peerle is't verwachten des verbeyders: waerwaerts dat hy hem keert, verstaet

a Thten. 3.

[p. 350]

hy't wijselijck ^a. Den Heere is goet aen de ghene die in hem hopen, aen de siele die hem soeckt ^b. Maer wy sullen nu voorts sien, waer in dit betrouwen op Godt ghelegen is.

a Prov. 17.

b Thten. 3.

§. 1.

Het betrouwen gaet daer in de hope te boven, dat het betrouwen niet alleen eene simpele hope en is, maer eene heel stercke ende volmaeckte hope. Dit onderscheydt Seneca seer klaerlijck bemerckende, seght: Ick hebbe van u hope, maer noch geen betrouwen ^c. Het is van noode, dat dese vaste betrouwinge op Godt, alle's menschs wercken begrijpe: want wy moeten in alle dingen, in de grootste, in de minste, ende in alle ooghen-blicken des levens seer oprechtelijck op Godt betrouwen, dat hy aen de sijne noeyt en sal ontbreken.

Den Coningh David heeft eene schole, daer men leerde worstelen, ingestelt, ende belastede dat men de kinderen van Iuda soude leeren den boge handelen, gelijcket geschreven staet in't boeck der Rechtveerdighe. Dese onderwijsinge heeft Ionathas, des Coninghs Sauls sone, door sijne leersaemheydt voorkomen: want hy in't handelen van den boge soo seker was, dat hy van David, die hem soo seer beminde, gepresen wierdt: Ionathas pijle en quam noyt wederom achterwaerts ^d. Want de pijlen van Ionathas en plachten niet sachtelijck te quetsen, oft't opperste vel te ra-

c Sen. ep. 16.

d 2. Reg. 1.

[p. 351]

ken, maer de wapenen der vyanden te doorbooren. De vaste betrouwinghe op Godt is sulcke eenen boge, sy raeckt Godts herte, ende doorboort dat met sijne pijlen, die noyt mis en schieten. Maer hoe vele van alle de Coningen van Israel ende Iuda (daer zijnder in alles negen-en-dertigh geweest) zijnder gheweest, die sulcken boge konden ghebruycken? Dry oft vier van alle dat getal: David, Ezechias, ende Iosias, by de welcke men oock Iosaphat soude konnen rekenen, hadde hy de goddeloose sacrificien op de bergen te niet gedaen. Dese Coninghen hadden voorwaer een volmaeckt herte met Godt, en dat altijdt van een overgroot vast betrouwen op hem seer vol was.

Als een groot heyr der Moabiten ende Ammoniten teghen den Coningh Iosaphat quam, hy aen den vyandt in machte niet te ghelijcken, heeft met een overgroot betrouwen sich gheheel ghegheven, om den Heere te bidden ^a. Ende nae dat hy langh ghebeden hadde, heeft seer exccellentelijck sijn ghebedt aldus gesloten: Want als wy niet en weten wat wy doen moeten, dan en hebben wy anders niet meer, dan dat wy onse ooghen tot u stieren. Hier over riep Iahaziel, op den welcken den geest Godts gheworden is, in't midden der scharen: Hoort toe alle ghy van Iuda, ende die in Ierusalem woont, ende ghy Coningh Iosaphat. En wilt niet vreesen, ende vervaert u

a 2. Paralip. 20.

[p. 352]

niet voor dese menighte, want't en is uwen strijdt niet, maer Godts strijdt. Ghy en sult niet zijn die strijden sult, maer alleenlijck staet betrouwelijck, ende ghy sult de hulpe Godts op u sien. Den Coningh Iosaphat door dese woorden wonderlijck gemoedt, heeft sijnen leger tegen den vyant aengeleydt: maer om dat sijn volck niet en soude vreesen, soo grooten menighte der vyanden siende, heeft als eenen seer kloecken velt heere alle de herten van de sijne met een vermaen versterckt, segghende: Hoort my ghy mannen van Iuda, ghelooft in de Heere uwen Godt, ende ghy sult vry sonder vreesen wesen. Ende heeft stracks (contrarie dan men pleegh in d'oorloghen te doen) de sanghers des Heeren ghestelt, dat sy hem loven souden by sijne scharen, ende dat sy voor't heyr gaen souden, ende met ghelijcker stemme segghen: Belijdt den Heere, want inder eeuwigheydt is sijne bermhertigheyt. Siet eenen Coningh te velde met sijne soldaten komende, gelijck eenen Bisschop met sijne priesters nae de kercke. Een heel ongewoone sake in d'oorloghe ende wel belacchens weerdt, een onvrome schare der sangers voor aen in den legher te stellen. Maer Godt heeft Iosaphat geholpen, die met soo grooten betrouwen ter oorloghe gingh. Ende als de sangers begonsten heylige liedekens te singhen, met de soldaten hunne pijlen te schieten, de vyanden tegen malkanderen vechtende, hebben malkanderen oock vermoort. Daer naer

[p. 353]

als het heyr van Iosaphat voortgingh, hebbense het velt met doode lichamen bedeckt gevonden, ende daer en was niemant die de doodt konde ontgaen. Maer in soo grooten neder lage der dooder lichamen, heeft men soo rijcken ende overvloedigen roof gevonden, datse in dry daghen die niet en konden vervoeren. Aenmerckt wat een oprecht betrouwen op Godt vermagh, 't welck alle dingen machtigh, ende onverwinnelijck is.

§. 2.

Ende al hebben wy dese vaste betrouwinge op Godt in alle wercken van noode, nochtans is sy aldermeest van noode als-men bidden oft eenighen tegenspoedt verdragen moet. Dit sullen wy in't navolgende capittel leeren, maer nu't ander ondersoecken.

Den H. Bernaerdus van het gebedt sprekende, seght, dat het gebedt van vele menschen, oft vol vreese, oft heel flauw, oft lichtveerdigh is. 'T gebedt vol vreese en gaet door de hemelen niet: want den moet vol van onmatige vreese pranght het herte, dat het gebedt niet alleen niet opklimmen, maer oock niet voorgaen en kan. Maer het flauw gebedt verslapt ende beswijckt in't opklimmen, om dat het geen jeught en heeft. Doch een lichtveerdighe gebet klimt wel op, maer bot wederom; want het wort wederstaen; ende en verkrijght niet alleen gheene gratie, maer verdient oock straffe. Maer't ghebedt dat getrouw,

[p. 354]

ootmoedigh ende vierigh is, sal sonder twijffel door den hemel gaen: ende het is seker, dat het van daer niet ydel en sal komen ^a. Voor al is't van noode dat het gebet getrouw zy. Hoe vele zijnder, die beginnen te wanhopen eerse beginnen te bidden: Godt en sal my niet hooren, ick en sal niet verkrijgen dat ick begeere, te vergheefs sal ick roepen. O ellendighen versoecker! nauwelijcks en gaet hy ten huyse uyt, oft hy en valt ter aerden door het ghebreck van een vast betrouwen. Maer hoe wy de vaste betrouwinge in onse gebeden moeten verwecken, leert ons Christus als hy spreckt: Daer was eenen rechter in een stadt, die Godt niet en vreesde, ende den mensch niet en ontsagh: ende daer was oock eene weduwe in de selve stadt ^b, de welcke door geduerige gebeden recht tegen hare wederpartye versochte. Maer den rechter, eenen boosen uytstelder, en wilde't langen tijt niet doen. Ten laetsten door de volstandige moeyelijckheyt der weduwe verwonnen, heeft haer gheschil gevonnist. Siet hier eene heel stercke ende hardtneckige hope, de welcke aen de weduwe geduerighlijck seyde: Heden sal men u recht doen: als de hope van desen dagh besweken was, vermaende haer de hope van den dagh van morgen: Morghen sal't geschieden, oft over-morghen; dese weke, dese maent; voorwaer dit jaer suldy u vonnisse krijghen.

a Bern in Quadrag. serm. 4. de orat. & jejunio sine.

b Luc. 18.

[p. 355]

Ten laetsten heeft de volstandige vaste betrouwinghe verwonnen, met de welcke Christus aldus besluyt. Is't dat't ghebedt soo groote kracht heeft by eenen boosen mensch, wat eene kracht sal het hebben by de bermhertigheydt selve? Onsen geest, als eene weduwe, telt ontallijcke vyanden. Waerom vertoeft hy dan den rechtveerdigen rechter t'aenroepen, ende alle sijne saken met een oprecht vast betrouwen hem te bevelen? En sal Godt geene wrake doen van sijn uytverkorene tot hem nacht en dagh roepende, en sal hy gheene patientie in die hebben ^a? Den alderheylighsten Coningh David dat seer prijsende, seght: Openbaert den Heere uwen wegh, ende hopet in hem, ende hy sal't doen ^b. Wat vreesdy? wat mistrouwdy blooden mensch, vermaledijt u jemandt? doet u jemant onghelijck? klaeght het aen Godt, ende hy sal t'doen. Is het vleesch u wederspannigh? bidt Godt, ende hy sal't doen. Quelt u den duyvel op verscheyden manieren? roept Godt tot uwe hulpe, ende hy sal't doen. Wat ghy doet, hopet in Godt ende hy sal't doen.

a Ibid.

b Psalm. 36.

§. 3.

Ende ô mensch kleyn van gheloove, hebt gy vergeten wat Christus tot desen proposte verhaelt? Is't datter eenen vrient by sijnen vrient ter midder-nacht komt, ende van hem dry brooden eyscht: maer dat desen van den slaep overvallen, sich op verscheyden manieren beginne t'ontschuldigen, ende ten laet-

[p. 356]

sten opentlijck loochent dat hy begheert, Ick en kan niet opstaen, ende u die gheven: is't dat nochtans den anderen in't kloppen ende begeeren van de brooden volherdt; soo sal desen ten laetsten, niet uyt vriendtschap, maer door de moeyelijckheydt bedwonghen, hem soo vele brooden gheven als hy begeert heeft. Ende ick segghe u-lieden, spreckt Christus: Begheert, ende men sal u gheven; soeckt, ende ghy sult vinden; klopt, ende men sal u open doen. Want alle die bidt, die ontfanght; en die soeckt, die vindt; ende den ghenen die klopt, sal open gedaen worden ^a. Godt en is niet aengenamer, dan dat wy hem met soo vaste betrouwinge, als den eenen vriendt den anderen, sullen moeyelijck vallen. Want noyt eenen mensch en sal van Godt jet ongetijdelijck begeeren. Siet, eenen bedelaer sal om een kleyn duytken, oft beetken broodts seer verduldelijck, oft aen de deure met sijn oore hurcken, oft na de koets-wagens die voor by rijden, loopen. Wat behooren wy te doen, als wy de mildtheyt van onsen rijcken Coningh versoecken; en is ons hier geen seer verduldigh betrouwen van noode? Den H. Joannes, dien Christus onder alle d'Apostelen meest beminde, seght: Ende dit is't betrouwen dat wy tot hem hebben; dat hy ons hoort, als wy jet naer sijnen wille begheeren. Ende wy weten dat hy ons hoort, wat wy begheeren ^b. Wat vader sal aen sijn soonken in de plaetse van broodt

a Luc. 11.

b 1. Ioan. 5.

[p. 357]

eenen key, in de plaetse van een visch een serpent, in de plaetse van een ey een schorpioen gheven? Is't sake dat ghy-lieden, daer ghy quaet zijt, nochtans weet uwen kinderen goede gaven te gheven, hoe veel te meer sal den vader van den hemel den goeden gheest gheven aen de ghene die't hem bidden ^a. Dit gheschiedt nochtans seer dickwils, wat wy voor ons selven niet broodt, maer een steen; niet visch, maer een serpent seer onwijselijck begeeren. Want wat wy bidden souden soo't behoort, en weten wy niet ^b. Ende wy sijn gram tegen onsen alderbesten Vader, als hy ons weyghert, dat ons schadelijck is, ende wy murmureren al knorrende, als onse gebeden niet verhoort en worden. O dwase menschen! En weygeren d'ouders niet dickwils eenen appel oft peyre aen hun soontjen, aen't welck sy d'erffenisse van vele duysent guldens niet en weygeren? Den H. Paulus biddende, om van den prickel des vleeschs verlost te wesen, meynde dat hy eene billige sake versochte, maer Godt en heeft hem niet verhoort. Soo dickwils als dit gheschiedt soo moeten wy weten, oft dat het ons niet saligh en is te verkrijghen dat wy begeeren, oft dat het beter uytghestelt wordt't gene ons op eenen bequameren tijt gejont mooght sijn; ende dat wy onder-tusschen Godt met een volstandiger betrouwen aenroepen. Seer dickwils en verhoort ons Godt naer onsen wille niet, maer verhoort ons ter salig-

a Luc. 11.

b Rom. 8.

[p. 358]

heydt, seght Isidorus ^a. Aen de goddelijcke voorsichtigheyt en kan niet onbekent zijn't gene ons meest profijtelijck is; ende d'eeuwige goet-willigheyt en kan niet weygeren, 't gene sy weet dat ons profijtelijck is. Maer sy weet alderbest den tijdt, op den welcken sy een jeder moet helpen. Daerom en moet-men noyt jet van Godt begeeren, sonder eene groote onderworpinghe oft overgevinge des willes: Want hy hoort ons, als wy jet naer sijnen wille begheeren. Daerom moeten wy alle onse gebeden met dese woorden Christi besluyten: Maer dat niet mijnen wille, ô Godt, maer uwen gheschiede. Is't dat wy hardtneckighlijck Godt jet willen uytperssen, 't is te vreesen, dat hy ons selve als eenen straffen rechter t'onser schade toelaten sal, 't ghene hy ons als eenen goeden vader weygherde, ende ons ghebedt tot sonde worden ^b. Dit is't aldersekerste, datter gheene ghebeden, die met eene behoorlijcke overgevinge ghesproken worden, verloren zijn; gheene met allen, gheene: want men sal verkrijghen, oft't ghene versocht wort, oft jet beters. Ende dit is't ghene wonderlijck het betrouwen van den bidder ontsteckt: Want hy hoort ons, als wy jet naer sijnen wille begheeren.

a Isidor. in Sen.

b Psalm. 108.