Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het V. Boeck.
Van de behulpselen, om den wille des menschs met den goddelijcken te vereenighen.

Het I. Capittel.
Dat de ghelijckformigheyt van's menschs wille met den goddelijcken, sonder een groot betrouwen op Godt, niet en bestaet.

D'offerande sijns selfs aen den goddelijcken wille en sal noyt volkomen wesen, 't en zy wy Godt in alle dinghen veel betrouwen. Want hoe sal ick met een ander in alle dingen wel over-een-komen, die ick niet en betrouwe? Of, hoe sal ick hem betrouwen, dien ick meyne dat mijne dinghen niet ghetrouwelijck, noch neerstelijck en sal betrachten? Daerom moeten wy nu spreken, van sijn betrouwen op Godt te stellen.

§. 1.

Voor al andtwoordt eenen schrijver van desen tijt aen den genen die weten wilt, wat gevoelen de H. Schrifture van dese deught heeft. Nauwelijcks en worter in de H. Schrifture een capittel ghevonden, in het welck Godt sijne hulpe, gratie ende voorsichtigheyt niet en belooft aen de ghene die in hem



illustratie
CONE ORMATIO CVM DIVINA VOLVNTATE
Non mea sed tua voluntas fiat 1 Luc. aa. v. 24.


betrouwen a. Dien seer heylighen Coningh, eenen uytnemenden meester van dit betrouwen, spreckt van dese deught by-naer in alle de Psalmen, met eenen vollen mondt: Uyt wat een betrouwende ghemoet komen dese woorden? Want ghy, Heere, hebt my sonderlingh in de hope ghestelt b. Den Heere is mijne vastigheydt, ende mijne toevlucht, ende mijnen verlosser, mijnen Godt, mijnen helper, ende ick sal in hem hopen: Mijnen beschermer, ende den hoorn mijner saligheydt, ende mijnen ontfangher c. Den Heere is mijn licht ende mijne saligheydt, wien sal ick vreesen? Den Heere is eenen beschermer mijns levens, voor wien sal ick beven? Is't datter heyren teghen my staen, soo en sal mijn herte niet vreesen. Is't datter eenen strijdt teghen my opstaet, daer in sal ick hopen d. Die daer woont in de hulpe des alderhooghsten, die sal in't beschermen van Godt des hemels blijven e. Die in den Heere betrouwen, &c. en sal inder eeuwigheydt niet wanckelen f. In u, Heere, heb ick ghehoopt, ick en sal inder eeuwigheydt niet beschaemt worden g. Desen Coningh hadde een seer vreet herte, ende vol van een groot betrouwen op Godt. Het waren de goddelijcke fonteynen, daer hy uyt ghedroncken hadde, die sijn herte opwierp.

'T selve betrouwen op Godt hebben de wij-

ste ende heylighste mannen altijt seer gepresen. Den alderwijsten Salomon seght: Hebt betrouwen in den Heere uyt gansch u herte a. Hy en vereyscht alle soorte van betrouwen niet: maer dat uyt gansch het herte spruyt. Want den Prince der Apostelen leert oock aldus: Alle uwe sorghvuldigheydt op hem worpende, want hy heeft sorghe voor u lieden b. Ende David seght: worpt uwe sorghe op den Heere, ende hy sal u opvoeden c. Ende Salomon vermaent ons weder: In ale uwe weghen peyst op hem, ende hy sal uwe ganghen beschicken d. 'T is beter op den Heere te betrouwen, dan in eenen mensch te hopen e. Ghebenedijdt is den man, die in den Heere betrouwen heeft, en den Heere sal sijn betrouwen zijn. Ende hy sal wesen als een hout dat verplandt is by de wateren, dat sijne wortelen schiet nae de vochtigheydt, en't en sal niet vreesen als de hitte komt: ende sijn loof sal groen wesen, ende in den tijdt der drooghte en sal't niet besorght wesen, ende't en sal noyt ophouden van vruchten voort te brenghen f. Denckt van gheslachte tot gheslachte: want alle die in hem hopen, en worden niet kranck g. Saligh zijnse alle die in hem betrouwen h. Want dese betrouwinge verbint Godt, dat hy u, die in hem betrout, wel doen. Dus betrout op Godt, ende blijft in uwe plaetse i, te vreden zijnde met

uwe gheleghentheyt, omhelst de middelmatigheydt van uwen staet, ende en wilt u niet verder strecken als de mate van den regel die u Godt ghestelt heeft. Zijt ghedachtigh, dat den mensch niet alleen by het broot en leeft, dat Godt oock van de steenen Abrahams kinderen kan verwecken, ende dat het Godt niet swaer en is oft met vele, oft met luttel mannen u te behouden.

§. 2.

Den Coningh van Iuda Amasias hadde voor hondert talenten silvers (dat is 60000 phlippen) soldaten gheworven, waer mede hy eenen legher van hondert duysent mannen vergadert hadde. 'T welck ghedaen hebbende, is eenen man Godts by hem gekomen (soo de Historie der Coningen vertelt a) die seyde: O Coningh, en laet dat heyr van Israel met u niet gaen; den Heere en is met Israel niet, ende met alle de kinderen van Ephraim. Is't dat ghy meynt dat d'oorlogen in de macht des heyrs gheleghen zijn, soo sal Godt maken dat ghy van de vyanden verwonnen sult worden: want het is in Godts macht te helpen, ende in de vlucht te keeren. Ende Amasias heeft tot den man Godts gheseydt: Wat sal dan van de hondert talenten silvers gheschieden, die ick den oorloghs mannen van Israel ghegheven hebbe; Ende den man Godts heeft gheantwoort: Den Heere heeft wel waer af by u

noch meer dan dese gheven kan. Amasias is ghehoorsaem gheweest, op Godt betrouwende, ende heeft twintigh duysent van den vyant verslagen. Soo groot is't t'achten, op den Heere, ende niet op de kracht der menschen betrouwen.

Thomas Morus een man van bekende heyligheydt ende geleertheyt, heeft met dese woorden beantwoort op't gene sijne dochter Margareta in de gevangenisse hem voorhiel: Daer en kan niet geschieden't gene Godt niet en wilt. Doch al't ghene Godt wilt, hoe quaet het ons oock dunckt, is voorwaer het beste. Lieve Margareta, ick en wille geenssins van Godts goetheyt mistrouwen, hoe kranck ende swack ick my ghevoele. Iae, al waer't dat ick my in sulcke vreese ende verbaestheyt bemerckte, dat ick nu soude schijnen te vallen; nochtans sal ick gedachtigh wesen, dat Petrus door't geblaes van een kleyn windeken, om sijn kleyn betrouwen begonst te verdrincken, ende sal doen dat hy dede, ick sal Christum aenroepen: Heere behoedt my. Want ick hope, dat hy sijne hant uytstekende, my grijpen sal, en niet laten verdrincken. Indien hy my voorts laet de personagie van Petrus spelen, ende gansch laet vallen, laet sweeren en vervloecken, nochtans hope ick, dat hy my met d'ooghen der bermhertigheydt sal aensien, ende weder oprechten, om van nieuws de waerheyt te belijden, mijne biechte te spreken, ende de straffe en de beschaemt-

heyt der voorgaende verloocheninge kloeckelijck te verdragen. Ten laetsten houde ick dit voor't sekerste, dat my Godt sonder mijne schult niet en sal verlaten a. 'T is Christelijck ende wijselijck gesproken. Want de goddelijcke voorsichtigheydt is in alle dingen te vinden, ende wy weten datter ontallijcke door dese van den val bewaert zijn, ende ter contrarie geene tot den val ghebracht. Ia dat meer is, valt dusdanighen, hy en sal niet ghequetst worden: want den Heere leght sijne handt daer onder. Maer hoe soude dien ghequetst konnen worden, die op soo sachten kussen valt? Voor al moet-men op Godt betrouwen.

§. 3.

Wat isser doch, dat Christus op verscheyden manieren ons soo instamt, ende daer hy ons soo toe praemt, als tot dese hope op Godt? Op hoe verscheyden manieren soeckt hy ons dit betrouwen wijs te maken, ende daer toe te brengen, door de vogelkens, door de blommekens, door de hayrkens, ja oock door de Heydenen selve? Soo houdt hy ons de raven, de lelien, en de muschkens voor. Aenmerckt de raven, seght hy, want sy en saeyen ende maeyen niet; die gheenen kelder, noch schuere en hebben, ende Godt voet doe. Hoe veel weerdigher zijt ghy lieden dan die? Maer wie van u-lieden kan tot sijne lenghde al denckende eenen cubitus toedoen? Kondyb

dan, dat't minste is, niet doen, waerom zijdy voor d'andere dinghen besorght? Aenmerckt de lelien, hoe die wassen: sy en wercken ende en spinnen niet; maer ick segghe u lieder, dat Salomon in alle sijne glorie soo niet ghekleedt en was, als een van dese. Maer is't dat het gras (dat heden op den acker is, ende morghen in de oven gheworpen wordt) Godt soo kleedt, hoe veel te meer u-lieden, ghy kleyne van gheloove? &c. uwen Vader weet wel, dat ghy alle dese dinghen van doen hebt a. Ende met hoe vele manieren heeft hy sijne discipelen beproeft, om hen te leeren heel op Godt te betrouwen? Daerom willende vijf duysent menschen in de wildernisse spijsen, vraeght hy Philippum, waer mede sy broot souden koopen: Ende dat seydt hy, hem beproevende b. Insghelijcks, als hy vier duysent menschen t'eten wilde gheven, beraedt hy sich met sijne discipulen: Hoe vele brooden hebdy? Maer sy lieden kleyn van betrouwen, seyden: Waer af soude jemant dese met brooden konnen versaden in de woestijne c? O mannen! Godt sal dat konnen doen, die begeert dat wy op hem in alle dinghen heel sullen betrouwen. De goddelijcke voorsichtigheyt en kan niet bedrogen worden, ende en wilt niet bedrieghen: Godt sal sijne beloften houden. Dat leeren wy uyt d'exempelen van alle tijden. Dat dan den mensch sich tot een groote hope verwecke, en sich verstoute met een seer vast betrouwen, sy selven, ende

alle't ghene hem aengaet, in Godts schoot te worpen.

§. 4.

Tostatus Bisschop van Avila, een seer geleert man, schrijvende op de boecken der Coninghen: Soo is de wet van Adam (seght hy) de welcke den mensch met Godt moet houden; te weten, dat den mensch sy selven in Godts tegenwoordigheyt verootmoedighe, ende hem naer sijn vermogen eere, ende Godt sal voor hem sorghvuldigh wesen a. Want tot wie roepen wy, Onsen Vader die in de hemelen zijt? Voorwaer desen rijcken Vader sal een jeder overvloedelijck voorsien. Is't dat de kleyne dierkens (seght Hieronymus) sonder Godt hunnen schepper niet en sterven ende sijne voorsichtigheyt alle dingen besorght, en de gene die van dese verloren gaen, sonder sijnen wille niet verloren en gaen; gy-lieden, die eewig sijt, en moet met vreesen, dat gy sonder de voorsiichtigheyt Godts leeft b? waerom en sullen wy dan hem niet volkomelijck betrouwen, ende eenen moet scheppen die sulck eenen vader weerdigh zijn? Men moet oock in't middel der vlammen niet wan-hopen. Hebben wy t'huys groot gebreck? wy hebben eenen rijcken heere, die de sijne noyt en heeft laten van honger sterven. Worden wy van de vyanden deser werelt, oft van de vyanden der helle be-

vochten? wy hebben eenen machtigen capiteyn, die met een geblaes gansche heyren van coningh rijcken verstroyen sal. Spreckt men van ons achterklap, en worden wy valschelijck belogen? laet ons Godt den rechter ende wreker aenschouwen, ende wy en sullen geen menschen vreesen. Want Godt en sal sich niet laten van den mensch verwinnen, oft sijne miltheyt van's menschs betrouwen veroveren. Derft jemant betrouwen? Godt sal oock derven meerder giften gheven. Derft den mensch groote dingen verhopen? Godt sal de hope des menschs te boven gaen, ende uyt dien rijcken hemelschen thresoor veel grooter gaven verleenen. Soo dat, om alle gebreckelijckheyt des menschs wegh te nemen, genoeg is, sijne hope op Godt gestelt, ende groote dingen van sijne liberaelheyt verhoopt te hebben. Want hoe de hope grooter is, hoe de hemelsche gaven oock meerder zijn; soo dat wy sien dat des menschs hope ende betrouwen op veelderleye manieren aen Godts goedertierentheyt niet alleen gelijck is, maer oock van de selve verwonnen wort. Dit is eenen seer edelen strijt, ende een over groot betrouwen des menschs op Godt, met d'onmatige miltheyt Godts vergheleken: als oft van beyde zijden gestreden wiert, wie een meerder betrouwen ende wie eene meerdere mildtheydt soude geven; als oft den mensch Godt niet en wilde wijcken, daer nochtans Godt niet en kan verwonnen worden.

§. 5.

Hoort hier dan H. Augustinus klaerlijck disputeren: Godt, seght hy, heeft hemel ende aerde, en zee, ende al dat daer in is, gemaeckt. Heeft hy dan alle dingen, die daer in zijn, ende u (luttel segge ick, u) de muschkens, sprinckhanen, wormkens, ende alle dingen gemaeckt, ende draeght sorge voor alle dese; en wilt dan niet segghen: Ick en behoore Godt niet toe. Uwe ziele hoort Godt toe, u lichaem hoort Godt toe: want Godt heeft u siele ende lichaem gemaeckt. Misschien seghdy: Godt en rekent my onder soo groote eene menichte niet a. En sal hy u niet rekenen, die oock alle de hayrkens van u hooft getelt heeft? Maer gy seght: Somwijlen worden wy met sulcke ellenden gequelt, soo van allen troost ende hulpe berooft, dat het niet te verwonderen en is, dat het betrouwen onder-tusschen wankelbaer wordt. Hier sal Augustinus voor my oock antwoorden. Ende ick bidde u-lieden allegader, die dit leest, oft hoort lesen, dat gy de woorden van desen alderheylighsten man diep in u herte druckt: Weet dan, dat al't gene daer (spreckt Augustinus) tegen onsen wille geschiedt, anders niet en geschiedt dan door Godts wille, door sijne voorsichtigheyt, door sijn ordre, door sijn gebodt, door sijne wet: ende en verstaen wy niet, waerom daer jet geschiet, laet ons dat aen sijne voorsichtig-

heyt toe-gheven; want't gheschiedt sonder reden niet a. Den selven bevestight't selve. Godts voorsichtigheydt, seght hy, vermaent ons, niet dwaselijck eenig dinck te verachten, maer neerstelijck't profijt der dingen t'ondersoecken, ende, daer ons verstandt oft kranckheyt beswijckt, gelooven dat soo verborgen is, gelijcker sommighe dingen waren die wy nauwelijcks en hebben konnen ondervinden: want de verborghentheydt van het profijt is een oeffeninge der ootmoedigheyt, oft eene vernederinghe der opgeblasentheyt b. Ende om de sake met exempelen te verklaren: Wie heeft, seght hy, de litten van een vloy en mugge geschickt, datse in haer sekere orden staen, datse haer leven hebben, datse hare roeringhe hebben? Bemerckt een kleyn verneutelt beestjen, jae het kleynste dat hy oock begeert. Indien ghy op d'orden van sijne litten, en de beweginghe des levens, daer het sich door roert, let, soo suldy sien dat het de doot vliedt, het leven bemint, de wellusten begeert, de moeyelijckheden vliedt, verscheyden sinnen te wercke stelt, ende dat het door eene roeringe, die hem bequaem is, levende is. Wie heeft de mugge eenen angel gegeven om bloet mede te suygen; hoe dunnen pijpken is't daer het door suyght? Wie heeft dese dingen geschickt? wie heeft dese dingen gemaeckt? Zijt gy verbaest in de minste dingen? Looft

den ghenen die groot is a. Vreest dan Godt uwen rechter, betrouwt dan op Godt uwen verghelder, ende niemandt anders: stelt op Godt alleen u betrouwen, boven alle de dingen deser werelt verheven zijnde, versekert zijnde, dat hy u niet en kan noch en wilt bedriegen. Niemandt en heeft in den Heere ghehopet, ende is beschaemt gheworden b. Saligh zijnse allegader die in hem betrouwen c.


Vorige Volgende