Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het VI. Capittel.
Dat men den eyghen wille nerghens in en magh volghen, noch in harde ende sware saken, noch oock in de doodt.

Hierom is't al te doen. Somwijlen en vinden wy gheene groote swarigheydt, om onsen wille nae den godtlijcken in kleyne dingen te voeghen: maer in ghewichtighe saken, in't verlies van onse rijckdommen, eere ende leven, gebruycken wy vele weygeringen ende verontschuldingen, dralinghen ende achterdencken; hier toonen wy eene groote hardtneckigheyt van onsen wederspannigen wille, hier staet ons willen en niet willen teghen Godts willen en niet willen. Maer waerom worstelen wy ellendighe menschen te vergheefs hier tegen? Godts wille staet, ende sal inder eeuwigheyt, als een onberoerlijcke steen-rotse, blijven staen: wy en sullen dien naer ons niet trecken, maer hy sal ons na hem trecken. Wy souden lacchen, dat, waer't dat den genen, die sijnen boot aen de steen-rotse gebonden heeft, geduerighlijck de koorde trocke, meynende dat de steen-rotse tot hem sal comen, daer hy selve tot haer naerder en naerder comt. Ende en is onse dwaesheydt niet grooter, die aen de steen-rotse des godtlijcken wils ghebonden, treckende, ende daer tegen worstelende, begeeren dat den godtlijcken wille ons gehoorsaem

saem zy, ende en begheeren ons aen haer niet t'onderworpen?

§. 1.

Sommige leeren en hen selven ende aen andere de godtlijcke wet; ende dese schicken hun verstant Godt toe: maer waer blijft den wille, het costelijckste van alle dingen? Desen bewarense voor hen-selven, niet gelijckelijck met Godt deylende. Seer wel hebben eertijts de menschen malkanderen gewenst: Godt moet u wel doen, &c. Godt gheve u-lieden allen een herte, om hem te dienen, ende sijnen wille met een groot herte en ghewillighen moet te doen a. Dese dienen Godt met een heel kleyn herte ende eenen ongewilligen moet, die in eene lichte sake hunnen wille verlaten: maer als de rijckdommen oft d'eere, oft't leven in perijckel zijn, dan staense voor't recht van hunnen eygen wille heel sterckelijck, dan toonense datse huns-selfs zijn. Dit en zijn geene Volones dat is, goede gewillige, soodanige sich eertijdts vele van selfs plachten tot d'oorloge te begeven, belovende datse voor hunne heeren souden vechten. Hierom wierdense voor borgers ontfangen en vry gemaeckt b. Waer't dat die hardtneckighe, ende die soo wederspannigh aen Godts wille zijn, sich van selfs onderwierpen, ende hunnen wille gewillighlijck naer den godtlijcken voeghden, sy souden voorwaer recht tot den hemel krijghen,

ende voor eeuwigh vry wesen. Onder die gewillige heeft den Coningh David uytghesteken: In my, spreckt hy, zijn, ô Godt, uwe beloften, die ick u tot lovinghen sal weder gheven a. Onder de kappe des hemels en isser niet soo vry als des menschs wille: alle andere dingen sijn den schepper met eene wonderlijcke onderworpinge gehoorsaem. In den mensch alleen is die vryigheyt, dat hy wilt't gene hem lust, al soude't teghen den hemel, de helle ende Godt strijden. Daer en is niet soo in onse macht als den wille. Het is in's menschs macht, alsoo dickwils als't hem lust, Neen te seggen, en te weygheren, al begeerde't Godt oock. Ende dit is de quaetste boosheyt, dat, als Godt seght; Ick begeere dat dit geschiede, den mensch nochtans derft antwoorden: Ick en begheere dat niet te doen: oft dat, als Godt seght: Ick en begheere niet dat het gheschiede; den mensch nochtans segge. Ick begeere't te doen Ende hoe dickwils seght Godt: Dit is mijnen wille; ende den mensch nochtans seght: Dit en is mijnen wille niet. Hier van beklaeght sich Godt grootelijcks, als hy spreckt: Van't beginsel der wereldt hebdy mijn jock ghebroken, ende mijne banden in stucken ghetrocken, ende ghy hebt geseyt: Ick en sal niet dienen b. Dit is den waren wortel van alle sonden. Dat dit godtloos, Ick wille, niet en zy, daer en sal gansch geene sonde sijn. Want, voorwaer, dit is de beste medicij-

ne, die soo de sieckte geneest, datse oock den wortel van de sieckte wegh neemt. D'eygene medicijne van de sonden is de penitentie, de welcke dan waerachtigh is, alsse dese wederspannigheyt bedwinght, ende des menschs wille gansch aen den godtlijcken onderworpt. Maer't eerste werck van den wille is Beminnen, gelijck het eerste werck van d'ooren is hooren, van d'oogen sien. Den genen dan die jet ernstelijck bemint, stiert sijn herte ende wille met genoeghte tot't ghene hy bemint; gheenen arbeydt, gheene pijne, niet vreeselijcks en treckt hem daer af. Aldus veracht den wille, die geheel Gode onderworpen is, alle dinghen om Godts wille, ende omhelst veerdelijck soo wel bittere als genoegelijcke ende soete dingen, gelijck hy meynt dat Godt begeert. David, alsoo gemoedt wesende, seght: In my zijn, ô Godt, uwe beloften. O mijn Heere, ick en wete niet hoe ick u ghenoegh sal connen loven, dat ick in my dit gelijck ende veerdigheyt tot uwen wille beseffe; de beloften die gy my gedaen hebt, worden in't binnenst mijns herten bewaert, op dat ickse niet en vergete. Dat den wille van en Christen mensch dusdanigen spijs-kelder zy, waer uyt men lichtelijck al soude mogen halen, 't gene den Heere wel smaeckt. Voorwaer eenen rijcken spijs-kelder wort met alle soorten van spijse en dranck wel versien. Begeert den huys-meester olie, oft honingh, oft specerijen, Italiaenschen oft Griekschen

wijn; men salder olie, honich, specerijen, ende eene edelen, niet gemeynen wijn, uyt halen ende sulcken als hy geeyscht heeft: wilt hy patrijsen oft hinnen hebben, stracks worter een patrijs oft hinne voort ghebracht: eyscht hy wittebroodt, terstondt wordt dit broodt ghebracht: begheert hy jet anders, krijght stracks dat hy begheert. Dusdanighen moet onsen wille zijn, eenen honich kelder, eenen olie-kelder, eenen wijn kelder, ende eene bottelrije van alle provisie; op dat hier ghevonden magh worden wat den huys-meester belieft te hebben: soo dat, is't dat Godt den geest veerdigh tot d'armoede, tot de sieckte, tot de beschaemtheyt, oft tot de doot begeert, hy den selven seer bereydt vinde, van den welcken Godt segghe: In u, ô mensch, zijn mijne beloften. Dusdanighen voorwaer was den Coningh David, Een man na Godts herte a. Hy hingh altijdts van Godts wille, niet alleen in kleyne saecken, maer in de meeste soo wel als in de kleynste, oock als hy in perijckelen ende in harde beproevingen was.

§. 2.

In't jaer 523. isser in't Concilie van Uzeca eenen Bisschop met name Quod vult-Deus geweest b. Ende oock eenen anderen van den selven naem, Bisschop van Carthagen, een seer heyligh man, die met sijne Clergie van den

Arjaenschen Coningh Gensericus in lecke schepen sonder riem oft zeyl gestelt, tegen alle hope te Napels aengecomen is, ende daer in ballinghschap heylighlijck gestorven. Alle Christenen moesten soo genaemt worden, ende alleen trachten nae Quod vult Deus, dat is, naer't ghene Godt wilt: maer eenen quaetwilligen mensch seght dan alleen: 't Gene Godt wilt als-men jet gebiet't gene noch arbeydelijck, noch swaer en is: desen doet alle dingen wel, den welcken, als d'armoede hem benauwt, als de sieckte hem quelt, als de schande hem praemt, als de doot roept, nochtans met een heel vrywilligh ghemoet seght: 't Ghene Godt wilt: begheert hy my oock de rijckdommen, de ghesontheydt, de fame, ja oock't leven te benemen, 't Gene Godt wilt gheschiede. Ende hy en disputeert niet waerom dat hy nu, waerom hier, waerom door sulcke eenige sieckte moet sterven; maer tot alles seer bereydt, herhaelt gheduerighlijck dese woorden, 't Ghene Godt wilt. Seer fraey heeft Seneca gesproken: Wat is u van noode om goet te wesen? Te willen a. Maer wat condy beter begeeren, dan't gene Godt wilt? Hier spreeck ick u, die een ander ghevoelen hebt, ende den godtlijcken wille wederspannigh zijt, met Seneca's woorden aen: Nochtans vergramdy u, ende beklaeght u van eenige dingen; ende en verstaet niet, dat in alle dese dingen anders geen quaedt en is, dan dit

alleen, dat gy gram zijt ende u beklaeght. Ick en sal my niet verdragen, soo wanner ick jet niet en sal connen verdragen. Ben ick sieck? zijn mijne huys-ghenoten sieck gheworden? heeft men my grooten woecker doen betalen? is mijn huys geborsten? is my eenige schade, wonde, arbeydt oft vreese overkomen? het placht soo te geschieden, dat en heeft niet veel te bedieden, het heeft soo moeten geschieden. Sulcke dinghen worden geschickt, ende en geschieden by ghevalle niet. Geloofdy my, als ick u mijn inwendige affectie meest ontdecke; in alle dingen, die hardt ende swaer schijnen, ben ick soo ghemoedt. Ick en ben Godt niet gehoorsaem, maer hebbe't selve gevoelen met hem; ick voege my nae hem uytter herten, niet om dat het soo zijn moet. (Schaemt u Christen mensch, schaemt u) Niet en sal my oyt overkomen, dat ick met droefheydt, oft een afgekeert aensicht sal aenveerden: ick sal geerne allen tol en last betalen. Want alle dingen, daer wy hierom suchten, die wy vreesen, zijn eenen tol van dit leven. En wilt niet hopen oft begeeren, dat gy hier af sult vry wesen a. Nae dese wet moeten wy onsen geest schicken, dat hy desen volge, desen onderdanigh zy; ende dat hy meyne, dat alle dingen, die't geschieden, soo moeste geschieden, ende de natuere niet en bekijve. Alderbest is't te verdragen, 't gene gy niet beteren en kondt; ende Godt, door wiens toe-

doen alle dingen gheschieden, sonder teghenpreutelen te volgen. Het is eenen quaden soldaet, die sijnen kapiteyn al versuchtende volght. Dus laet ons vlijtighlijck ende neerstelijck de geboden aenveerden, ende dese loop van een schoon stuck wercks niet verlaten, van't welck, al wat wy hier lijden, gemaeckt is. Laet ons soo leven, soo spreken, dat het Fatum, oft den wille Godts, ons bereyt ende vlijtigh vinde. Dit is eenen grooten geest, die sy selven Gode overgelevert heeft: maer ter contrarie, dat is eenen kleynen ende bastaerden moet, die wederspannigh is, ende van d'ordre der wereldt een quaedt gevoelen heeft, ende liever heeft Godt te berispen dan sy selven. Hy berispt Godts regeringe ende voorsichtigheyt; hy hadde liever dat dese anders waren, dan dat hy selve soude anders zijn. Wy zijn dickwils ondanckbare uytleggers van de godtlijcke regeringe. Hier van comt het, dat wy noch leven en willen, noch sterven; wy haten het leven, ende vreesen de doodt. Alle ons voornemen is twijfelachtigh, ende geenen voorspoet en can ons vervullen.

§. 3.

Maer van hoe groote weerde d'over-een-draginge van onsen wille in den godtlijcken, in de doodelijcke sieckte is, leert seer wel den weerdigen Abt Lud. Blosius met dese woorden: Soo wie sterven moet, dat hy op de verdiensten onses Saligh-maeckers Jesu Christi meer steune, dan op sijne eygene; dat

hy op sijne goedtheyt, ende op de ghebeden van d'alderheylighste Moeder ende Maghet Maria, ende aller Heyligen ende uytverkorene Godts betrouwe. Hy sal sich het alderbitterste lijden ende doot Christi voor oogen stellen, ende die onuytsprekelijcke liefde gedencken, die hem soo onweerdige tormenten heeft doen lijden; ende sy selven met alle sijne sonden ende onachtsaemheden in d'opene wonde ende diepste zee van sijn onmatige bermhertigheyt laten sincken en versmooren. Sal sy selven tot de meeste Godts glorie alseenen levenden slaghtoffer aen den Heere op-offeren om verduldelijck (naer sijnen behagelijcksten wille) uyt eene waerachtighe liefde, alle smerte der sieckten, jae oock de doot selve, te verdragen, ende al dat den Heere in dit leven, ende inder eeuwigheydt hem soude believen toe te senden. Kan hy dit wel doen; can hy, segge ick, sy selven uyt eene suyvere liefde, meteen volcomen overgeven sijns selfs offeren, om alle straffe, ter eeren van de godtlijcke rechtveerdigheyt, met eenen gewilligen moedt te verdragen; hy en sal noch helle, noch vagevier hebben, al hadde hy alleen alle de sonden der wereldt gedaen a. Dus en cander geene profijtelijckere oeffeninge in de doodt wesen, dan dat jemandt sy selven gantsch aen den godtlijcken wille overgeve; ootmoedelijc, vriendelijck, ende volcomentlijck in Godts oneyndelijcke bermhertigheyt ende goetheyt

betrouwende. Want't en kan niet anders geschieden, of den genen, die met dusdanige ware ende volmaeckte overgevinge sijns selfs, met een heyligh betrouwen op Godt uyt dit leven scheyt, en vlieght terstont naer den hemel. Want gelijck Godt gantsch geene pijne, geen vagevier en betaemt, alsoo en can die oock niet passen op den mensch, die aldus door eene gelijck-formigheyt des wils en liefde met Godt vereenight is. Met sulck een gemoedt is dien rechtveerdighen moordenaer aen't cruys gestorven, den welcken van den Heere geen gesontheydt des lichaems en versocht, ende hem niet en badt om van de pijnen des vageviers verlost te wesen, maer gheerne voor sijne sonden ende Godts glorie stervende, heeft sy selven geheel aen den godtlijcken wille overgegeven, sy selven Christo heel op-gheoffert, dat hy met hem naer sijnen wille soude doen. Hy en heeft anders niet dan bermhertigheydt ende gratie versocht, seggende: Heere, weest mijns ghedachtigh, als ghy in u rijcke sult komen. Is't dat de kranckheydt van de natuere droevigh is of beeft, als de doodt aenstaet; soo moeten wy dusdanighe droefheydt ende kranckheydt op Godt, door d'overghevinge, worpen, ende een vast betrouwen op hem aen-nemen. Dat Christi doot onse doodt vertrooste. Hy is voor gegaen, ende ontallijcke sijn uytverkorene zijn oock voor ghegaen: dat het u dan niet en verdriete te volghen. Het lichaem, dat ghy

nu verlaet, is een snoodt kleedt. Wat gaet het u aen, is't dat het verrot, ende voor eenen tijdt onder d'aerde verborgen blijft? U selve lichaem sal daer naer verrijsen, ende sal dan onsterffelijck, onbederffelijck, glorieus ende klaer blinckende wesen. Wy moeten oock overdencken, hoe overgegeven ende gewilligh tot de doot die oude rechtveerdige mannen, Abraham, Isaac, Jacob, Moyses, David, en andere diergelijcke waren, als de deure van het hemels rijcke noch niet geopent en was. Waer van wy in't eynde van Deuteronomium lesen, dat den Heere tot Moyses seyde: Klimt op dien bergh, &c. Besiet't landt van Chanaan't welck ick den kinderen van Israel gheven sal om te behouden, ende sterft daer op den bergh a. Siet met wat een gewilligh gemoet, naer Godts wel-behaghen, Moyses den vrient des Alderhooghsten de doot gestorven is. Hy en is naer dat sienlijck landt niet gereyst, maer is in een onsienlijck ende beter lant gevoert; te weten in den heymelijcken schoot des vredes, ende in't voorgeborghte, al waer doen ter tijt de sielen der rechtveerdiger met eene groote gerustheydt rusteden. Maer nu is den ingangh der hemelscher glorie aen de rechtveerdige door Christus onsen Heere geopent b.

Dus, alderliefsten Christen mensch, als gy merckt dat de doodt nakende is, jae oock eer gyse nu beseft, schickt uwen wille op het

volmaecktste naer den godtlijcken, ende geeft u-selven hem heel over; ende en peyst oft en spreckt niet anders dan dit: Als't den Heere believen sal.

§. 4.

Maer dien Wanneer quelt vele menschen. Sy weten datse moeten sterven ende willen sterven, maer noch niet: sy willen in den hemel comen, maer noch niet: soo uytsinnigh zijn wy ellendigen menschen, dat wy willen van d'ellende verlost wesen, maer noch niet; dat wy willen saligh ende geluckigh wesen, maer noch niet. O menschken waer toe maeckt gy voor u soo hoogen galge, dat gy vele trappen hebben soudt, langhs de welcke gy nae de doodt gaende, langer soudt weten dat gy derwaerts gaet? Waerom wenscht ghy soo veel meer jaren te leven, in de welcke gy door een langhsaem torment der gedachten uwe toekomende doodt voorsiet? Gy moet vertrecken, 't zy heden, 't zy morgen. Maer ick wete wel, wat vele menschen bedrieght: als de doot klopt, meynense dat dien ongetijdigen schult-maender voor den tijt komt. O dwase menschen! dan is't tijdt, als't den Heere der doodt belift; wat draeldy? waerom brenght gy uwe jonckheyt voorts? waerom begeerdy uytstel? gy hebt nu over langh rijp tot de doot geweest. Maer den toegelaten uytstel en sal u oock niet bereyder oft veerdiger maken. Want oock nae dien tijdt suldy willen drae-

len, ende min misschien bereydt zijn hoe ghy langher vertoeft. Het uytstel heefter vele erger gemaeckt. Het is een quaet bereytsel tot de doot, niet te willen sterven. Hy heeft het half volbracht, die dan wilt, als dien wilt die niet quaedts en kan willen. Daerom neemt alle uytvlucht wegh, ende seght tot uwen geest: Wanneer, ende ghelijck't den Heere ghelieft, soo moete't geschien.

Dit verklaert ons Seneca seer fraeykens: 't Zy dat ghy (alle jonste buyten sluytende) op andere menschen let, oft op u-selven, sult dit bevinden ende belijden, datter van al't gene wy wenschen oft beminnen, niet profijtelijck en is, dan dat gy u tegen't gene lichtelijck gebeuren kan, en de geschiedenissen die aenstaende zijn wapent; dan dat gy dit dickwils ende sonder u te beklagen als gy beschadight zijt, seght: Het heeft Gode anders belieft a. Soo sult gy seggen: Van te voren meynde ick wel langer te leven; maer't heeft Gode anders belieft, en seer wel heeft het hem soo gedocht. Aldus uwen wille in den godtlijcken verandert zijnde, sullen u alle dingen licht wesen. Want, gelijck een quaedt mensch alle dingen in't quaet neemt, oock die ten besten op-sien geschieden; aldus verbetert een oprecht en goet mensch alle dingen die quaet zijn, ende versoet al dat hardt oft swaer is door de wetenschap van te verdragen, en den selven ontfanght de voorspoedige saken met een danckbaerheyt

ende stilligheyt, en de tegen-spoedige volstandlijck en vromelijck. Desen den godtlijcken wille soo toegedaen zijnde, en vervloeckt noyt't quaet dat hem overkomt, ende en is noyt droevigh om't gene hem geschiet, ende wetende dat hy eenen inwoonder ende soldaet deser werelt is, onderstaet geerne allen den arbeyt die hem als belast wordt. Al wat hem overkomt, en veracht hy niet als quaedt, ende by gevalle geschiedende, maer als hem van boven toe gesonden. Hy seght: Hoedanigh het is, 't hoort my toe; het is swaer, het is hart; laet ons hier in ons beste doen, ende ons van Godts voorsichtigheyt niet beklagen. Gelieft het den Goden soo, spreckt Epictetus, dat het soo geschiede a.

§. 5.

Ende dese dingen hebben de Heydenen geweten, ende sullen de Christenen die niet weten; oft niet doen datse weten? sullense't goedt sien ende dat loven, ende volgen dat quader is? Daer en is niet soo bitter, oft eenen oprechten geest en vint daer vertroostinge in. Doch voorwaer daer en sal noch overvloedigeren, noch sekerderen troost wesen dan Godts wille; hier op moet men in allen tegenspoet geduerighlijck letten.

Den Propheet Job in d'ellenden te verdragen seer behendigh, heeft Godt meer behaeght (maer't segghen van den H. Chrysostomus)

ende meer verdient met luttel woorden alleen, dan met alle sijne milde aelmoessen. Want als hy van alle kanten ellendigh, seyde: Gelijck het den Heere belieft heeft, is het gheschiedt, den naem des Heeren zy ghebenedijdt: heeft hy Godt aengenamer geweest, dan als hy d'aldermiltste aelmoesse gaf. Want, soo den H. Bonaventura leert, het is volmaeckter den tegenspoedt lijdtsamelijck te verdragen, dan goede wercken te doen a. Want Godt en heeft onse goederen niet van doen b.

Soo wie dan den godtlijcken wille oprechtelijck soeckt, 't is hem even-eens of hy gesont oft siecke is; nae de-mael Godts wille alleen ons goedt is. Doch men moet in de sieckte soo op den medicijn-meester, ende de medicijnen betrouwen dat men oock allen sijn betrouwen in Godts voorsichtigheyt en wille stelle. Ende om dat den Coningh Asa dit niet en dede, daerom is hy met recht berispt gheweest. Want hy en heeft in sijne sieckte Godt niet ghesocht, amer heeft meer op de konste der medicijnen betrouwt. Beter heeft Ezechias gedaen die de genesinge sijner sieckte niet aen de vijgen, noch aen den genen die dese opleyde, maer Godt toeschreef. Is't dat de medicijnen niet en voorderen, oft den Doctoor het ghewelt der sieckte niet en kent, oft van eenighen anderen cant daer eenige faute geschiet, en de sieckte niet en geneest; men moet niet terstont aen desen oft dien de schult opleggen, maer

alle dinghen aen de goddelijcke voorsichtigheydt ende wille toeschrijven; ende anders niet dencken, dan; Godt en wilt niet dat ick ghenese, oft begheert dat ick soo haest niet en ghenese.

Lijdwina eene seer heylighe maghet, met alderhande pijne beproeft, jae een ellendigh specktakel, ende ghelijck eene ghehuerde wooninghe van by-naer alle sieckte, heeft nochtans haren wille soo seer aen den Heere ghehecht, datse niet en begheerde al willens oft bedachtelijck jet te peysen, oft segghen, oft te doen, 't ghene sy meynde Godt te mishaghen. Men seght datse dickwils met den verduldighen Iob seyde: Dit sal my, Heere, 't alder aengenaemste wesen, dat ghy my met lijden quellende niet en spaert a: aenghesien my den oppersten troost is't volbrenghen van uwen wille b. Dus, die sy selven altijdts aen den goddelijcken wille onderworpt, heeft eene seer krachtighe remedie van alle ellenden ende miserien ghevonden.


Vorige Volgende