Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het V. Capittel.
Welcke dinghen de hardtneckigheydt van den eyghen wille meest verstercken.

Onder de swaerste stucken, die Godt aen de stadt van Jerusalem verwijt, is dit een: Ierusalem, Ierusalem, die de Propheten doodt-slaet, ende steenight de ghene die tot u ghesonden zijn; hoe dickmaels hebbe ick uwe kinderen willen vergaderen, ghelijck eene hinne hare kieckskens onder hare vleughelen vergadert, en de ghy en hebt niet ghewilt a. De hardtneckigheydt van den eygen wille is den oorsprongh van alle boosheden: Ick hebbe ghewilt (seght Godt) ende ghy en hebt niet ghewilt. Den Abt Pastor plagh te segghen: Den eyghen wille is eenen yseren muer, die ons van Godt scheydt ende deylt. Ende ghy en hebt niet ghewilt. Hier uyt spruyt al het quaedt b. Den H. Augustinus spreckt oock soo: Ick suchtede ghebonden, niet met een

yser dat mijn niet en was, maer met mijnen yseren wille: den vyant hiel mijnen wille vast, ende hadde daer van my eene keten gemaeckt ende gebonden c. Doch dese dry dingen verstercken wonderlijck den eygen wille.

§. 1.

Ten eersten, De quade gewoonte. 'T welck den H. Augustinus uytleggende, seght: Want uyt den quaden wille komt d'onkuysheyt; ende als men d'onkuysheyt volbrenght, komter eene gewoonte; ende als-men de gewoonte niet en wederstaet, wordet eenen noot. Waer mede als met eenige schakels aen malkanderen geketent (waerom ick't eene keten genoemt hebbe) hiel my eene harde slavernye als met boeyen gebonden. Maer den nieuwen wille (die in my begonst was om u sonder loon te dienen, en om u te genieten, en was noch niet bequaem om den voorgaenden te verwinnen, die nu door de verouderinge versterckt was. Aldus streden dese mijne twee willen tegen malkanderen in my, den eenen den ouden, en den anderen den nieuwen: den eenen vleeschelijcken, den anderen geestelijcken; ende verschillende van malkanderen verscheurden mijn gemoet: en de quade gewoonte hadde in my meer kracht, dan't goet dat ick noch ongewoon was b.

In sulcker voegen als men eene gewoonte

maeckte van te sondigen, en isser geene hope meer van beternisse. Want dit is den aerdt van alle sonden, datse, 't en zy datmense stracks verjaeght, seer qualijck ende selden, alsse nu versterckt sijn, konnen verdreven worden. Daerom seght seer wel Gregorius: Als de sonde ny in eene gewoonte verandert is, soo wederstaet haer den geest slappelijcker al wilt hy schoon: wantse met soo vele koordekens aen de ziele ghelijck ghevetert wordt, als daer reysen der quader gewoonte zijn, daerse mede gebonden is a. Het is licht in de jonge jaren sy selven te beteren, maer seer swaer als men nu ouder is. Wee den pot, wiens roest in hem is, en van wien den roest niet vergaen en is b. De costuymen der sonden maeckt den wegh der deughden rouw en onlieffelijck c. Metter waerheyt spreckt dan wel den H. Chrysostomus: Daer en is in's menschs leven niet soo sterck, als de tyrannie van de verouderde costuymen d. Daeromme vermaent ons Augustinus: Dat den sondaer met den eersten verrijse, dat hy in de diepte van't graf niet en dale, dat hy de swaerte van de quade ghewoonte op sijne schouderen niet en hale e.

Plato hadde eenen jonckman, die met teerlingen speelde wat bitterlijck berispt. Den jonckman antwoorde straffelijck: Hoe kleyne dingen berispt gy? Maer Plato seyde: De

gewoonte en is geene kleyne sake voorwaer. Die van Creta, alsse jemandt, diese seer haeten, veel quaets wenschen willen, wenschen dat hy sich in de quade gewoonte vermaken soude; ende met dese seeghbare maniere van wenschen meynense datse eene krachtighe middel van sich te wreken gevonden hebben. Want jet onprofijtelijck begeeren, ende daer en gestadelijck blijven, is eene sekere soetigheyt die de bedervenisse seer naer by is a.

§. 2.

't Ander, 't welck den eygen wille soo versterckt, is't gebreck van langhmoedigheyt. Dit is onse haestigheyt in vele dinghen: als wy ten gestelden tijde niet en verkrijgen dat wy heftelijck begeeren, worden wy seer onverduldigh in't vertoeven. Hoe dickwils suldy eenen mensch, die niet langhmoedigh en is, hooren seggen? Nu begeere ick't, ick begeere het stracks; ick en wil niet wachten, ick en begeere geene verlenginge; 'ten zy dat het stracks geschiede, ick geve den moet verloren. Soo en conde den Coningh Saul Samuelem niet een uerken oft twee verwachten. Dus is't hem in sijn aensicht verweten, dat hy sottelijck ghedaen hadde b. Soo handelen wy oock dickwils met Godt, als wy niet terstondt en verkrijghen't ghene wy begheeren; wy verliesen den moedt, ende be-

ginnen bedroeft te worden en te clagen. Onse gebeden slachten ondertusschen de begeerte van de dochter van Herodias. Ick wil dat ghy my terstondt gheeft a. Wy verliesen dickmaels soo alle onse hope ende verduldigheyt, dat wy heel onverduldigh en kleynmoedigh worden. Weest goedtmoedigher, kinderen, ende roept tot den Heere b. Den Coningh Joachim is seven-en-dertigh jaren gevangen geweest; doch nae soo langen tijdt, wederom in sijnen vrydom ende in sijn rijcke gestelt zijnde, heeft hy ons geleert, met wat eene langhmoedige verduldigheyt men Godts hulpe verwachten moet. Het is een teecken van groote deught, 't gene gy versoeckt, niet te willen dat het terstont geschiede. De langhmoedige verduldigheyt heeft eene seer groote kracht, de welcke oock eenen dorren stock, dry jaren begoten zijnde, heeft doen groeyen ende bloijen c. Dus vermaent ons den wijseman: Lijdt dat Godt u te lijden gheeft: wert met Godt vereenight ende verdraeght. Al dat is toegheschickt wordt, ontfanghet; ende in lijden verdraeght dat, ende in uwe vernederinghe hebt verduldigheydt, &c. Kinderen, aensiet de natien der menschen, ende weet datter niemandt in den Heere ghehopet en heeft, ende is beschaemt gheworden, &c. Wee der ghener die verduldigheydt verloren hebben, &c. Die den Heere vreesen, onderhouden sijne gheboden, ende sullen patiente hebben

tot dat hy hem aensiet a. Maer den eyghen wille doet altijdt anders, ende't gene dat hy begeert, versoeckt hy heel heftigh: Gevet my terstondt, dat het stracks gheschiede, doet mijnen wille terstont, langht het my terstont, en vertoeft niet, sonder langh te dralen. Dus moet men sich geduerighlijck vermanen: Verwacht kindt, tot dat wy sien hoe de sake eyndighen sal b. Is't dat hy toeft verwacht hem; want hy sal komende komen, ende en sal niet toeven c.

De Ioden praemden Christum op verscheyden manieren aen't cruys, dat hy het eynde van sijne tormenten niet en soude verwachten. Zijde Godts Sone, seggense, daelt van het cruys d. Fraye antwoort hen den H. Chrysostomus: Daerom en is hy van't cruys niet ghedaelt, om dat hy Godts Sone was. De langhmoedigheyt Christi verwachtede, tot dat hy moght seggen, Het is al volbracht. Doch't gene wy sien dat in ons hooft geschiet is, moeten wy leden oock nae-volgen; wy moeten den wille des Vaders tot den laetsten asem toe volbrengen. Van welcke sake seer wel den weerdighen Ludovicus Blosius spreckt, wiens woorden wy hier volkomelijck allegader sullen stellen. Hy seght: Dus is dien mensch geluckigh, den welcken met benautheden ende pijnen overvallen, niet en soeckt waer mede hy die soude mogen ontgaen; maer verdraeght die tot den eynde, ende tot den

laetsten adem toe, niet willende van't cruys gaen, voor dat Godt hem ontbinde ende afdoet. Hy is voorwaer geluckigh, die sy selven soo in den afgront van Godts wel-behagen versmoort, ende aen de schrickelijcke ende verborgene oordeelen Godts soo overgeeft, dat hy bereydt zy in dusdanige pijnen ende perssen, niet alleen eene weke oft een maent, maer tot den laetsten dagh des oordeels, oft oock inder eeuwigheyt, te blijven; oock niet weygerende de pijnen der hellen te verdragen, waer't dat Godt dat soo begeerde. Welcke overgevinge voorwaer alle andere overgevingen verre te boven gaet. Oock duysent werelden te verlaten, en is by dese overgevinge niet te gelijcken a.

Maer hoe den eygen wille hier tegen worstelt, leght hy aldus uyt: Als eenen mensch sy selven niet overgevende, aldus van den Heere met harde roeyen geslagen wordt, dunckt hem dat hy't al verloren heeft; ende daerom in eene swaermoedige droefheyt, ende grouwelijcke wanhope vallende, seght: 'T is nu met my gedaen, ick ben verloren. Voorts, die in sy selven eene bestandige gerustheyt genieten wilt, moet trachten, dat hy met een overgeven ende vry herte Gode, sy selven ende alle creaturen derven can, van binnen in sijn herte middeler-tijt eenen waerachtigen vrede behoudende. Van waer oock de perssingen komen, moeten van de handt Godts ont-

fangen worden a. Om dan uwen eygen wille te stemmen, weest langhmoedigh, ende verwacht den Heere, al vertoeft hy wat: want komende sal hy komen, ende niet vertoeven.

§. 3.

Het derde, waer door den eyghen wille versterckt wort, is Eene ghedurighe veranderinghe. 'T en is niet veel dat wy gelijck de Mane om drayen, ende een ander, ende een ander wesen aen nemen: jae wy veranderen alle dagen, alle uren oock: 's morgens behaeght ons dit, ende's avonts behaeght wat anders; heden begeeren wy't, ende morghen en begeeren wy't niet; noyt en zijn my de selve, ja oock niet ons selfs gelijck; soo gaen wy verscheyden weghen in; daghelijcks veranderen wy onsen raedt ende begeeren, ende worden gelijck de wolcken van alle winden herwaerts ende derwaerts ghedreven. Ende dit is aen den eyghen wille seer ghemeyn, sy selven in ydele ende vergangelijcke dingen te vermaken, met de welcke hy seer groote veranderinge onderworpen is, aengesien hy aen die vaste kolomne, den godtlijcken wille, niet en wilt gebonden zijn. Door dese soo groote ongestadigheydt van den eygen wille begeeren wy wel het dagelijcks verdriet te wederstaen: doch doen alsoo dickwils't een verdriet uyt't ander spruyten, als wy dat soo sorghvuldelijck soecken te vlieden. Soo wentelen

wy den steen van Sisyphus, ende doen verloren arbeydt, als wy't selve willen en niet en willen, ende dat dickwils op de selve ure. Onsen wille, en't gene daer van hanght, alle onse heyligheyt en is geenen onverwinnelijcken toren op't sop van sijnen bergh, oft op eene verhevene steen-rotse staende; maer een leemen huys, 't welck t'allen aenstoote vergaet ende om verre valt. Zijdy goet? dat het soo zy. Begindy dit oft dat seer fraeykens? doet gy hier oft daer u dingen seer wel? ick en loochene dat niet: maer hoe langh, ende hoe gestadelijck? Ach! hoe lichtelijck veranderen wy met het minste windeken, ende worden leelijck ter aerde geworpen! Gelijck een balt van den boom worden wy van een cleyn windeken voorts gedreven, ende draeyen ons naer alle winden, ende gaen alle weghen in a. Wy hebben seer veel ghedaenten, ende zijn ons selfs onghelijck, ende en spelen niet een personagie, maer vele. 't Ghene van Job in de H. Schriftuere staet: Daer is eenen man gheweest, leght den H. Hieronymus aldus uyt: Hy en wiert niet licht beroert oft ongestadiglijck tot verscheyden dingen gedreven, maer vast ende onberoerlijck blijvende, was eenen man. Wy en zijn meesten-deel niet eenen man, ende dickwils en zijn wy oock geene mans, in de wercken der deughden soo kranck als ongestadigh. Dit zijn de doorluchtige feyten van den eygen wille. Maer van dese groote

veranderlijckheyt des eygen wils hebben wy elders gesproken a.

Dus maeckt ons den vrijen wille dat wy ons-selfs zijn: den quaden wille maeckt dat wy den duyvel toe behooren; den goeden, dat wy Godts kinderen zijn. Want, seght Bernardus, die huns-selfs willen wesen, gelijck goden, wetende goet en quaet, zijn nu niet alleen huns-selfs geworden, maer oock des duyvels dienaren. Voorwaer onsen wille, en niet sijne macht, maeckt ons een slave van den duyvel. Maer onsen wille en sal niet volmaeckt sijn, voor dat hy volmaecktelijck aen sijnen schepper onderworpen zy. Seker het ware ons beter niet te wesen, dan ons-selfs te blijven b. Augustinus schrijft van d'arenden. Men seght, schrijft hy, dat de jonghskens van d'arenden alsoo beproeft worden; sy worden van des vaders klauwen opgehangen, ende tegen de stralen van de Sonne ghestelt; die vast ende sterrelinghs de sonne aensiet, wordt als een waer jonck bekent; maer is't dat sijn oogen sprieten, soo laet hy't nedervallen. Wy arme menschkens sijn veel meer van Godts macht; dan het jonck des arents aen sijne klauwen hangende; wy hangen meer van Godt, dan de stralen van de sonne, of de wermte van het vier. Godt heeft over ons meer macht dan den potbacker over sijne-pot-aerde, ende nochtans versmaden wy seer vryelijck dese onse sonne, den godtlijcken willen. Wort ons belast onsen

vyant te vergeven? wy en wille niet. Onse ongetemde wulpsheyt te bedwingen? wy en willen insgelijcks niet. Wort het ons bevolen de gramschap te temmen? wy en willen dat oock niet. Dat wy van dese oft die sonde, daer wy toe geneyght sijn, ons souden onthouden? wy willen't seer slappelijck, dat is, wy en willen't niet doen. O jonghskens, niet der arenden, maer der uylen! die de sonne van den godtlijcken wille niet en soecken, maer de duysternissen van onsen eygen wille. En hier van komt alle quaet ende alle straffe. Soo Lud. Blosius ons vertelt, heeft Christus eens seer familierlijck aen eene heylighe maghet geseyt: Weet dat alle de pijnen, daer de menschen in dese werelt mede gepijnight worden, in den wille gelegen zijn: want ware den wille wel geregelt, ende met den mijnen over een komende, den mensch soude by-naer van alle pijne vry wesen. Want al is't dat hy, die desen heyligen ende geregelden wille heeft, eenigen arbeyt oft pijne gevoelt, nochtans draeght hy't als sonder pijne, al dat hy ter liefde van my gewillighlijck verdraeght. Want hy lijt dat seer geerne, denckende ende wetende dat het mijnen wille ende toelatinge is, dat hy't lijde. Sijn gemoet is in alle lichamelijcke smerte vry, aengesien sijnen wille met den mijnen in als gelijck formigh ende vereenight is. Daerom is de ziele van den mensch gerust en in vrede, als den eygen wille geweert is a.


Vorige Volgende