Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het III. Capittel.
In wat manieren men den eyghen wille aen Godts wille in alle teghenspoet moet onderworpen.

Geenen wille, noch van eenige Enghel, noch van eenigen mensch en can goedt

wesen, 't en zy dat hy met Godts wille over-een-come: maer hoe dien met desen meer over-een-comt, hoe hy beter en volmaeckter sal wesen; hoe dien min met desen over een comt, hoe hy ellendiger ende erger wesen sal. Den wille Godts is alleen een recht-snoet ende regel van alle wille in hemel en in aerde; ende geenen wille en can oyt recht ghenaemt worden, 't en zy dat hy naer desen regel gebooght zy.

§. 1.

Aengesien den Prophete David seer dickwils de Rechte van herten prijst, soo leght den H. Augustinus seer geleerdelijck t'onsen proposte dese rechtigheyt des herten uyt. Ghy siet, hoe vele menschen (seght hy) teghen Godt disputeren, aen hoe vele sijne wercken mishagen. Want als hy jet teghen den wille der menschen doen wilt; (want hy onsen Heere is, ende weet wat hy doet, ende soo veel niet onsen wille en bemerckt, als wel ons profijt) de gene die liever hebben dat hunnen wille volbracht worde, dan Godts wille, begeeren Godt naer hunnen wille te buyghen, ende niet den hunnen nae Godts wille te voegen. De ghene die recht zijn, betaemt den lof. Wie sijn recht van herte? Die hun herte naer Godts wille keeren: ende die, al stoort hen de kranckheyt der menschelijcker natuere, de godtlijcke rechtveerdigheyt vertroost. Doch, al is't datse met een sterffelijck oft kranck

herte in't besonder jet versoecken, dat hen ondertusschen in eenigh affaire oft occasie, oft tegenwoordigen noot wel gelijckt; als sy nochtans verstaen hebben ende weten, dat Godt jet anders wilt, stellen sy den wille van jemandt die beter is, voor hunne wille, ende den wille van den Almogenden voor den wille van eenen krancken, ende den wille Godts voor den wille eens menschs: want, soo veel als Godt van den mensch verschilt, soo veel verschilt oock Godts wille van des menschs wille. Het en can niet geschieden oft gy en moet somtijts jet eygens willen: maer denckt terstondt wie boven u is; dat hy boven is, ende ghy onder hem; dat hy uwen Schepper is, ende gy sijn schepsel; dat hy den Heere is, ende gy den knecht; dat hy almachtigh is, ende gy kranck, ende u-selven berispende, ende naer sijnen wille voegende, seght: Doch vader, niet dat ick wil, maer dat ghy wilt. Hoe zijt gy van Godt verscheyden, die nu't selve begeert dat Godt wilt? Soo suldy dan recht wesen, ende u betaemt den lof: want de recht betaemt den lof. Maer is't dat gy niet recht en zijt, soo prijst ghy Godt als alle dinghen wel gaen, ende lastert hem, als het niet wel en gaet, &c. Ende ghy sult een dertel kindt in't huys van uwen vader zijn, beminnende uwen vader, als hy u streelt: ende hem hatende, als hy u kastijdt, als of hy niet soo wel streelende als kastijdende, u d'erffenisse en bereyde. Maer

aensiet, hoe de rechte menschen den lof betaemt. Hoort de stemme van eenen rechten Godt levende, uyt eenen andere Psalm: Ick sal den Heere op alle tijden ghebenedijden: sijnen lof sal altijdt in mijnen mondt wesen; t'allen tijde ende altijdt, 't zy in voorspoedt, 't zy in tegenspoedt. Want is't dat wy hem in voorspoedt gebenedijden wy hem t'allen tijde ende altijt? Ende wy hebben vele sulcke stemmen van vele menschen gehoort: als hen eenigen voorspoedt overkomt, verblijdense sich, zijn vrolijck, sy singhen Gode, sy loven Godt: ende hier in en zijnse niet berispelijck. Maer die nu ten tijde van voorspoedt Godt begonst hebben te loven, moeten onderwesen worden, datse den vader bekennen diese kastijdt, ende tegen de handt die hen straft niet en murmureren, op datse altijdt quaedt blijvende, niet en verdienen onterft te worden: De rechte betaemt den lof. Wat zijn rechte? Aen de welcke niet en mishaeght van't gene Godt doet, die oock in teghenspoet Godt connen loven, ende segghen: Den Heere heeft het ghegeven, den Heere heeft het ghenomen; ghelijk't den Heere belieft heeft, is't gheschiedt, den naem des Heeren zy ghebenedijdt. Sulcke rechte betaemt de lovinge; die niet eerst en sullen loven, ende daer naer berispen. Leert Godt dancken in voorspoet en in tribulatien; leert in't herte dragen dat elcken mensch in den mont heeft, Dat Gode belieft. Ghemeyne-

lijck is de sprake van't gemeyn volck een salige leeringe. Wie en seght niet dagelijcks: Godt doet dat hy wilt a?

§. 2.

Dese clare disputatie van den H. Augustinus verclaert ende bevestight wonderlijck alle dese leeringe van den wille Godts, de welcke oock daerom van een jeder moet gepresen worden, om dat alle heylige ende geleerde mannen begeert hebben, dat die van een jeder wel soude verstaen worden, aengesien hier in alle de volmaecktheydt van een Christen leven gelegen is. Maer'k en magh hier soo niet vanden H. Augustinus dien alderdoorluchtigsten schrijver scheyden, wiens woorden seer weerdigh zijn, om getrouwelijck tot eene getuygenisse voortgebracht te worden. Desen alderheylighsten Bisschop leert, hoe men oock in't minste, ten tijde van tegenspoet, van den godtlijcken wille niet wijcken en moet: dit zijn sijne woorden: 'Tgene wy dickwils geseyt hebben, Die zijn recht van herte, die in dit leven Godts wille volgen. Het is somwijlen den wille Godts, dat ghy gesont zijt, somwijlen dat gy sieck zijt. Is't dat, als ghy gesont zijt, den wille Godts u soet valt; ende, als gy sieck zijt, den wille Godts u bitter valt; gy en zijt niet Recht van herte. Waerom? Om dat gy uwen wille naer Godts wille niet voegen en wilt, maer

Godts wille naer den uwen wilt draeyen. Dien is recht, maer ghy zijt verdraeyt. Uwen wille moet naer dien gedraeyt worden, maer dien niet naer den uwen ghekromt; ende ghy sult een recht herte hebben. Gaet het met u al wel in dit leven? ghebenedijdt Godt, die u vertroost. Lijdt gy tribulatie in dit leven? gebenedijdt Godt, die u kastijdt ende beproeft, ende gy sult recht van herten zijn, seggende: Ick sal den Heere t'allen tijde ghebenedijden: sijnen lof sal altijdt in mijnen mondt wesen a. Ende dat en heeft niet alleen den H. Augustinus, maer den Coningh David oock, met woorden ende met wercken seer wel geleert. Want als hy voor Absalon sijnen wederspannigen sone vluchtede, en de Priesters d'Arcke des verbonts, als eene bewaernisse in hun vluchten hadden mede genomen; den Coningh bevelende dat-men d'Arcke wederom soude dragen, seyde: Hebbe ick gratie in d'ooghen des Heeren ghevonden, hy sal my wederleyden, ende sal my die toonen, ende sijn tabernakel. Maer is't dat hy my seght: Ghy en behaeght my niet: ick ben bereydt, dat hy my doet't ghene goedt is voor hem b. Siet, hoe dien machtigen Coningh in dese ellendige vluchte ende d'uyterste benauwtheydt sijns selfs gedachtigh, ende by sijne sinnen is geweest; hoe aendachtelijck hy op den wille Godts lettede: Wy sullen wederkeeren, believet Gode, seyde hy: dunckt

het hem anders, dat Godt doet dat hem belieft.

O Christenen, waer't dat wy dit soo wel wilden met ons verstant ende reden begrijpen, als wy't wel lichtelijck connen begrijpen, daer en soude nauwelijcks meer eenige swarigheyt voor-vallen in allen tegen-spoet te verdragen; ende geen soo grooten quaedt en soude ons pramen, of wy souden't gerustelijck ende seer gheerne verdraghen. Christus heeft voor sijne doodt in't hofken van Oliveren sulcke redenen van sijnen ende sijns Vaders wille voortgebracht, dat die ons leeren, datter niet en is, dat ons sulcken moet geeft om allerleye ellenden te verdragen, als de vereeninge van den menschelijcken wille met den godtlijcken. Ende hoe klaer blijckt dit in Christo selve? Voor het gebedt was hy bevreest, droevigh, bleeck, schudt, ende schroomt voor de toe-comende doodt: doch nae't gebedt, ende na dat hy sy selven soo aen des Vaders wille overgegeven hadde, de krachten als hernemende, seyde: Staet op, laet ons gewillighlijck den vyanden te gemoet gaen, om hen te groeten, ende eene bloedige tragedie te beginnen. Waer van den H. Augustinus fraey sprekende: Dus Christus, seght hy (mensch geworden zijnde, en ons eenen regel stellende, ons leerende leven, ende gevende ons't leven) toont ons een besonderen wille des menschs, waer in hy den sijnen ende den onsen verbeelt heeft: want hy is ons hooft, ende gelijck ghy

weet, wy, als leden, hangen van hem. Vader (seght my) is't moghelijck, dat dien kelck van my gaet. Dit was den wille des menschs, die wat eygens ende besonders begeerde. Maer, om dat hy den mensch recht van herten begheerde, om dat hy al dat in hem eenighsins verdraeyt oft krom was, wilde naer hem gevoeght ende gekeert hebben, die altijdt recht is, soo voeght hy daer by: Maer, niet dat ick begheere Vader, maer't ghene ghy wilt, &c. Hier heeft hy eenen sekeren eygen wille des menschs betoont, hy heeft die betoont, ende u verbetert. Bemerckt, seght hy, u-selven in my; want ghy condt jet dat u eygen aengaet, begeeren, soo dat Godt wat anders wilt a.

§. 3.

De H. Catharina van Senen seght van haer selven: Christus heeft my geleert, dat ick in mijn herte een heymelijck Cabinet soude maken. Ende wat Cabinet is dit? De vereeninge van den wille des menschs met den godtlijcken. Dese wooninge schijnt in't eerste seer benauwt te wesen: maer die sich gewent daer in te woonen, sal ten laetsten bevinden, datse grootter is dan den hemel, ende versekerder dan alle, oock de welbevrijtste casteelen: ten tijde van eenige beroerte en can men hier niet inbreken; alle beroerte staet hier buyten: want dit is eene versekerste toevlucht in alle ellende die in den hemel zijn, ende die in de helle zijn,

en connen niet beschadigen den genen die in alle dingen sijnen wille met Godts wille vereenight hout: desen heeft voor eene wet, Doet't ghene Godt wilt. Seer fraey spreckt Augustinus: Mijn smerte is gekomen, mijne ruste sal oock comen. Mijne tribulatie is gekomen, mijne suyveringe sal oock comen. Blinckt het goudt in't forneys des goudt-smits niet? het sal in eene bagge, ende in eenen karkant blincken: dat het nochtans't forneys verdraghe, om ghesuyvert wesende, ten toone te staen. Hier is't forneys, daer is't kaf, daer is't goudt, daer is't vier, 't welck den silver-smit op blaest. Het kaf brandt in't forneys, ende het gout wort gesuyvert: dat verandert in asschen, ende dit wort van de vuyligheyt gesuyvert. De wereldt is het forneys, de boose menschen zijn het kaf, de rechtveerdige zijn het goudt, de tribulatie is het vier, Godt is den gout-smit. 'T ghene dan den gout-smit begeert, dat doen ick; waer my den gout-smit stelt, ben ick te vreden: my wordt belast jet te verdragen, hy weet my te suyveren. Al brandt het kaf om my te verbranden ende als te vernielen; dat wort in asschen verandert, doch ick worde heel suyver. Waerom? Om dat mijne siele haer Godt sal onderworpen a.

Ghy siet dan dat de ware onderworpinghe van den wille des menschs onder den godtlijcken, eene fonteyne van alle goedt is. Seer wel heeft dien godtvruchtigen schrijver geseyt:

Daer en is geen sacrificie, dat meerder, oft Gode aengenamer is, dan in alle tribulatie sy selven naer het wel behagen des godtlijcken willes te voegen a.

Hier van is den grooten Patriarch Abraham grootelijcks te prijsen. Want, om dat al de werelt weten soude, dat Abraham alle dingen naer ordonnantie van Godts wille dede, soo heeft Godt, als sijnen wille somwijlen veranderende, met andere ende andere, ende (soo't scheen) contrarie, en heel harde geboden hem moeyelijck geweest. Maer Abraham seer gehoorsaem altijdt aen allen wenck van den wille Godts zijnde, heeft met alle vlijtigheyt ende ernste, ende met alle sijne kracht, dit beneerstight, dat hy sy selven, ende al't gene hem aengingh, aen den godtlijcken wille alleen seer mildelijck soude overgeven. De Hebreen seggen, dat Abraham thien-maels straffelijck beproeft is geweest, oft hy gedurighlijck wilde't gene Godt begeerde. Laet ons de beproefsels tellen.

1. Hy moet uyt sijn landt trecken ende sijn vader landt ende vrienden verlatende, ballingh worden.

2. Om den dieren tijdt moet hy noch eens naer Egypten gaen reysen.

3. In Egypten is hy in perijckel van sijn leven te verliesen, ende sijne huysvrouwe van onteert te worden, die hem van den Coningh Pharao ontnomen wort.

4. Om de gheduerige twisten onder de

knechten, wordt hy van sijne alderliefsten neye Loth ghescheyden, den welcken hy als sijnen sone beminde.

5. Hy voert met een heyr van sijne huysknechten oorloge tegen vier Coningen, om Loth, die in d'oorloghe ghevangen was, te verlossen.

6. Hy wordt bedwongen, door't ingheven van Sara, sijne getrouwe dienstmaerte Agar, die nu sijne huys-vrouwe was, uyt den huyse te jagen.

7. Als hy oudt ende vol-jarigh was, wort hem bevolen dat hy sy selven besnijden soude.

8. Abimelech Coningh van Gerara neemt hem weder sijne huys-vrouwe wegh.

9. Hem wort ander-mael geboden Agar met haren sone Ismael uyt den huyse te stooten.

10. Hem wordt bevolen, dat hy sijnen eenigen alderliefsten sone Isaac, die mirakeleuselijck geboren, ende met eene groote hope der nakomelingen opgevoet was, met sijn eygen handt soude dooden. Siet eenen heelen hoop der ellenden! behalven vele andere die niet min bitter, maer min bekent zijn. Abraham is nochtans Abraham gebleven, dat is, sy selven ghelijck, ende eenen volstandigen doender des godtlijcken willes. Desen raan is't die alderbest verstaen heeft, dat den godtlijcken wille in alle sijn ellenden d'aldermeeste verlichtinge geweest is.

Hier moet men bemercken, dat den bergh Moria, alwaer Isaac opgheoffert moeste worden, tot een gemeyn spreck-woort gheworden is: Waerom men tot op den dagh van beden seght; Op den bergh sal den Heere sien a. Op desen bergh, den Heere sal sien, moeten alle bedruckte menschen klimmen. Dat alle ellendige menschen, ende die gequelt zijn, voor hen nemen, dat het Godt vander eeuwigheyt voorsien heeft al't gene hen overcomt, ende met eenen geordineert heeft, dat't gene geschiet, ten sekeren tijde soo geschieden soude: ende dat de selve voorsichtigheyt Godts hen in alle hunne saken by sal staen.

§. 4.

Dit exempel sal ons betoonen, dat alle neder-lagen ende ellenden van Godt ons toe gesonden worden. Ghelijck Godt aen dit lantschap d'oorloge toesent, aen het ander de peste; soo sent hy oock aen desen mensch het flerecijn, aen dien het nier-graveel, aen eenen anderen de kortse. Doch dese oorloge, oft die peste, ende dat flerecijn, dit graveel, oft die kortse, worden van Godt ende den godtlijcken wille gesonden. Dit is een aldersekerste ende onbedriegelijcke wetenschap. Maer hoe sullen sich dit ende dat lantschap tegen d'oorloge ende peste, hoe sullen sich die menschen tegen de sieckten dragen? Connense niet willen't ghene Godt wilt? Sy en connen

niet. Is't dan niet geoorloft sich te beschermen? Iae't, indien nochtans Godt sulcks toelaet. Hoe heeft Abraham op den bergh Moria sich ghedragen, als hy Isaac soude opofferen? Hy heeft omgekeken, ende heeft eenen ram in de doornen sien hangen, desen is een offerande geworden in de plaetse van Isaac. Dat oock soo voorwaer een Coninghrijcke door oorloge verwoest, een landtschap van de peste bevangen, eenen mensch met't flerecijn gequelt, nae eenige geoorlofde remedie omkijcke, ende dat hy die gebruycke om d'oorloge te beletten, de peste te weeren, ende het flerecijn te versoeten. Wilt Godt oock, dat die oorloge belet, die peste geweert, ende dit flerecijn versoet worde; hy sal eenen ram in de plaetse senden, hy sal eene remedie verleenen om alle dese qualen, oft wat te verminderen, oft seffens wegh te nemen. En komt'er geen remedie, oft en voordert die niet; het is klaer, dat Godt begeert dat Isaac opgeoffert worde, dat sulck een Coninghrijck door d'oorloge verwoest worde, sulck een landtschap door de peste uyt sterve, desen mensch met het flerecijn gequelt zy. 'T selve magh-men oock van d'armoede ende schande, ende van alle andere ellenden ende miserien seggen. Dus als Godt eenige hulpe vertoont, soo wordt Isaac verlost; anderssins moet hy gedoodt worden. Dat dan des menschs wille sich in alle dese dingen gelijckelijck aen den godtlijcken onderworpe. Dat is, met gulde wape-

nen tegen allen geval ende fortuyne vechten, Godt in't herte hebben, Gode onderworpen zijn, ende in alle gevallen sijne ziele naer dien grooten regeerder der werelt keeren.

Den H. Remigius Bisschop van Reims, heeft eene seer groote dierte voor't toe-comende jaer voorsien; waerom hy eene groote menighte korens, tot onderhout van het volck by een vergadert heeft. Maer daer zijn van dese (tot welcker profijt hy dit dede) sommige dronckaerts ende stoutaerts geweest, die op de bier bancke seyden: Wat heeft desen onsen ouden Jubilaris (want hy hadde vijftigh jaer Priester geweest, in den sin? wilt hy een nieuwe stadt bouwen? waer toe dienen soo veele hoopen terve? 't Schijnt dat hy wilt dieren tijt maken. Komt laet ons desen grijsaert eene bootse spelen: laet ons hem fraeykens bedriegen. Het was licht aen de quaet-willige, ende die nu veerdigh tot dese boosheyt waren, eene spore te geven. Oversulcks loopen dese rasende menschen met een gedruys uyt den huyse, ende gaen stracks naer de koren oppers: ende den eenen daer eene brandende tortse in stekende, seyde: Laet ons sien, hoe snellijck dat dit vier't koren sal vernielen. Dit boos feyt wort terstont door eenen snellen bode aen den Bisschop Remigius verkondigt: waerom hy terstont te peerde springende rijdt met alle neerstigheyt naer de brandende schoven. Maer eer hy daer quam, hadde de vlamme alle de hoopen soo gevat, dase

niet te blusschen en waren. Wat soude hier dien bedruckten Bisschop doen? Sal hy sich daer om bedroeven, oft uytsinnighlijck clagen, oft veel quaets aen d'auteurs van sulcken sake wenschen? Hoort wat hy dede: hy gingh van den peerde, ende, om dat het winter was, is soo naer als hy conde by den brandt gecomen, als oft hy hem wilde wermen, ende seyde: Het vier is altijdt goet, namentlijck voor een out man. Siet hier eene ziele van een seer oprecht man, de welcke den wille Godts heel toegedaen, ende oversulcks in alle gevallen seer gherust was. Hy hadde geerne, hadde't in sijne macht geweest, den begonsten brandt gebluscht; maer om datter geenen middel en was van de vlammen uyt te blusschen, heeft het al den wille Godts overgegeven, ende met een blijde aensicht dese woorden van den Prophete Job gesproken: Den Heere heeft het ghegheven, den Heere heeft het ghenomen: den naem des Heeren zy ghebenedijdt.

Soo moet-men voorwaer, soo moet men in alle dinghen doen: als wy het aenstaende quaedt, hoedanigh het zy, of't gene wy tegenwoordelijck beseffen, met gheene wettighe middelen en connen beletten; laet ons dan uyt gantscher herten seggen: Dat den wille des Heeren gheschiede: comter geenen ram in de plaetse, dat Isaac opgeoffert worde; gebiedet Godt aldus, dat den sone gedoodt worde: dat het huys te niet gaet, dat de goederen

ende alle dingen verloren gaen, als immers den wille Godts volbracht wordt.

§. 5.

De speel-man treckt, spant oft ontspant soo langh de snaren, tot datse gelijckelijck luyden: insghelijcks die sy selven aen Godts wilde geheel begeert over te geven, moet nootsakelijck sijnen wille soo langh beoeffenen, onderworpen, bedwingen, tot dat hy gehoorsaem zy; dat hy den selven oock onderwijse, hoe profijtelijck het tot alle saligheyt is, in alle dingen sich geheel naer den wille Godts te voegen, gelijck den H. David dede: En sal mijne ziele Gode niet onderworpen zijn? Want van hem komt mijne saligheyt a. In't Hebreeusch luyden dese woorden aldus: Nochtans sal mijne ziele tot Godt swijghen, want van hem komt mijne saligheydt. Seer bequamelijck t'onsen proposte: want David was aldus gemoet: Wat dat my oock overkomt, voorspoet oft tegen-spoedt, ick en wil my tegen den godtlijcken wille niet stellen; Godts ordinantie en begheer ick niet te beletten; ende al quame my't aldermeeste quaet over, ick en murmurere niet; in alle dingen die Godt toelaet, swijghe ick, met de godtlijcke beschickinge seer wel te vreden: alle bittere dingen connen door eene sachtsinnige lijdtsaemheyt versoet worden.

Soo wie desen wijsen Coningh sal nae-

volgen, ('t gene aen een jeder, wilt hy, seer licht is) sal voorwaer allen tegen-spoet ende ellenden met een gerust ende ongestoort herte verdragen; hem en sal noyt een woordeken ontvallen, waer mede hy klagen sal, dat hem te dickwils oft te sware ellenden opgeleght worden; den godtlijcken wille sal hem eene verlichtinge van alle ellenden wesen; ende hy en sal noyt soo van ellenden connen overvallen zijn, oft hy en sal met dien godtsdienstigen man roepen: Heyligen vader, gy hebt het soo geordineert, ende gy hebt het soo begeert, ende't gene gy selfs geboden hebt, is geschiedt. Sonder uwen raedt ende voorsichtigheyt, en sonder reden en geschieter niet op der aerden. Siet, lieven Vader, ick ben in uwe handen, ick buyge my onder de roede van uwe kastijdinge; slaet op mijnen rugge en mijnen hals, op dat ick mijne krommigheyt naer uwen wille buyge, dat ick naer uwe beliefte wandele, ende altijdt voor al den wille van u wel-behagen en sien te hebben a.

Die dese onderwijsinge niet en vatten, sullen geduerighlijck ellendigh wesen, altijdts leerende, ende noyt tot de wetenschap der waerheydt gerakende b. Maer die alle hunne neerstigheydt in Godts wille t'onderkennen en te volgen besteden, en sullen niet alleen verduldelijck, maer oock met eene vrolijckheyt en danck-segginge allen tegen-spoet verdragen. Dien treffelijcken Predikant heeft seer

wel geseyt a. Denckt, dat die dagen verloren zijn, in de welcke gy ter liefde Godts uwen eygen wille niet gebroken en hebt.


Vorige Volgende