Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het II. Capittel.
Tot wat eene verdervenisse ons den eyghen wille brenght, is't dat hy niet en ghedooght ghebroken te worden.

Den honingh-vloeyenden Doctoor Bernaerdus seght: Den eyghen wille, soo veel in hem is, doot Godt, want hy teene-mael soude willen, dat Godt oft sijne sonden niet en conde of niet en wilde wreken, of de

selve niet en wiste: want hy wilt dat hy gheenen Godt en zy, die begheert dat hy gheene macht en hebbe, oft onrechtveerdigh zy a. Daer na antwoordt hy op eene sotte vrage die schijnt eene kinders, oft eene sotte vrage te wesen. Om het welck uyt te legghen, sal dese fabel dienen.

§. 1.

Eertijts hebben seker gespuys ende eenen grooten hoop dieven ende nacht-huys-roovers, die uyt gebroken waren, een ootmoedige requeste gepresenteert aen de rechters, datse de galgen ende micken, die soo leelijck voor de steden stonden, souden willen weghnemen, dat men den ooghen en den neuse van den reysenden man hier moeste wat te wille doen. Waer op de rechters antwoorden, dat, wildense de maniere van op te hangen te niet gedaen hebben, sy lieden eerst souden moeten ophouden van stelen; dat de rechter terstont de galgen en de cruycen weeren sullen, willen sy rechts hunne dieveryen laten. Doen sprack daer eenen heel stouten dief: Mijne Heeren, wy en zijn d'auteurs der dieverye niet: 't ghene wy dan niet eerst gevonden en hebben, en sullen wy oock niet te niet doen. Hier op antwoorden de rechters: Wy-lieden, ô mannen, en hebben de galghen oock niet eerst versint, over-sulcks en sullen wy die oock niet wegh doen.

D'eerste vaders van't menschelijck geslachte zijn op de dieverye bevonden: dit is den oorsprongh der boosheden, dit is de smette van d'ingheborene sonde, ende hier van comen de tormenten der helle. Wy lieden van de laetste nacomelingen van de familie deser dieven, beclaghen ons datter een helle is, ende daerom presenteren wy dickwils ootmoedighe requesten aen Godt, ende bidden hem: Heere, en wilt ons doch in de helle niet worpen: Heere, waer't dat gy het helsch vyer wilde weeren, ghy soudt ons van alle vreesen verlossen Godt antwoort met alle recht: neemt gy-lieden de schult wegh ende ick sal het helsch vyer uytblusschen: dat de sonden ophouden, en de vlammen der hellen sullen uyt gedaen worden. Maer wy seggen hier wederom op: Heere, wy en zijn d'eerste auteurs der boosheden niet, waerom betalen wy een vremde ende erffelijcke sonde? Dit is de erf-sonde. Dan antwoort Godt daer wederom op: Ick en ben oock geen oorsake datter een helle is, maer de hooverdije en d'ongehoorsaemheyt. Ende dat en is het beginsel van de helle niet geweest, de menschen te pijnigen, maer den duyvel: 't helsch vyer is voor den duyvel ende sijn Enghelen bereydt a. Om dat ghy-lieden u dan niet en soudt beclagen, dat gy eens anders straffe moet lijden, sal ick een seer sachtmoedigh vonnisse door mijne dienaers doen uytspreken, tegen het welck niemandt sich

en sal connen stellen. Wat vonnisse is dat doch? wie heeft dit uytgesproken? Den H. Bernardus; eenen van de getrouste dienaers Godts, verkondight over langh, met korte, doch clare woorden, hoe men't helsch vyer seer lichtelijck sal connen uytblusschen. Dit zijn sijne woorden: Dat den eygen wille ophoude, ende daer en sal gheene helle wesen a. Ende geeft hier van eene seer goede redene aldus: Want wat is't dat Godt haet oft straft, dan den eygen wille? Wat sal dat vyer anders vernielen, dan den eygen wille? Nu oock, als wy koude oft honger, oft het dirgelijcks verdragen, wat lijdt daer door jet dan den eygen wille? Lijden wy dat nu gewillighlijck, soo is den wille gemeyn (soo van Godt die ons dat toeseyndt, als van den mensch die dat verdraeght.) Voorts, dat die dienaers van hunnen eyghen wille eens hooren ende schroomen met wat eene rasernije desen eyghen wille den Heere der Majesteyt bevecht. Want ten eersten, onttreckt hy sy selven aen sijne heerschappije, aen den welcken hy, als aen sijnen schepper, met recht hadde behooren te dienen, als hy sijns selfs wort. Maer sal hy met dit onrecht oock te vreden zijn? Hy gaet noch voorder, ende soo veel als in hem is, neemt en steelt hy al dat Gode toekomt. Want wat mate houdt doch de menschelijcke begeerlijckheyt? Den mensch, die door woekerije een luttel gelts wint, ende tracht hy met insgelijcks de gansche

wereldt verkrijgen, waer't hem mogelijck, ende dat hy sijnen, wille conde volbrengen? Ick segge't goeder trouwe, dat aen jemandt, die sijnen eygen wille volght, de gansche werelt niet en soude connen genoegh wesen. Maer och of hy oock met dese werelt te vreden ware, ende niet tegen den schepper van den selven op en stonde! Dit is eene wreede beeste, een seer boos wilt dier, eene gierighste wolvinne, en een alderwreetste leeuwinne. Dit is d'onsuyverste lazarye der ziele, waerom die in de Iordane gewasschen moet worden, ende dien nagevolght die niet en is gecomen om sijnen wille te doen. Waerom hy oock in sijne passie seydt: Dat niet mijnen wille, maer uwen gheschiede. Dat den eyghen wille ophoude, ende daer en sal gheene helle wesen. Oversulcks en is't geene kinderachtige oft ydele vrage: Hoe ende in wat manieren can't helsch vyer uytgebluscht worden? Het can voorwaer: 'T en zijn geen' onbehoorlijcke gebeden, te bidden dat Godt de helle wille te niete doen. Godt is bereyt dat te doen. Hy begeert desen eenigen loon alleen van sijn werck: Dat den eyghen wille ophoude, ende daer en sal geene helle wesen. Maer wie sal alle menschen hier toe dwingen, dat een jeder sijnen wille versake, ende Gode dien opoffere? O mensch, neemdy de sake ernstelijck ter herten, verwint in u selven uwen eygen wille, ende nu hebdy dien stoel geweert, daer gy in de helle in gebonden ende getormenteert sout geweest hebben, al-even-

eens als of de helle te niet gedaen, en de vlammen des helschen brandts uytgebluscht waren. Dat den eyghen wille ophoude, ende daer en sal geene helle wesen. 'T selve roepen oock meer andere met Bernardus. D'ooge, seght Augustinus, is de deure ende den bode des herten; sluyt uwe ooge, ende daer en sal geenen wille van te begeeren wesen; dat den wille ophoude, ende siet de helle wordt gesloten a.

§. 2.

Och! hoe vele zijnder, die vele sware pijnen lijden, maer ongewillighlijck, maer tegen spertelende? wantse hunnen wille aen Godts wille niet en onderworpen Godt begeert datse lijden, ende leght hen desen sijnen wille seer claerlijck uyt, als hy hen sulck een lijden toeseynt, ende dat op geen andere maniere voorwaer, dan offer eene stemme uyt den hemel seyde: Ick begeere dat gy-lieden sult lijden. Maer sy wilden wel dat niet; ende kondense, souden't pack, 't welck sy dragen, al over langh afgeworpen hebben. Siet hoe den eyghen wille met den godtlijcken geenssins over een comt.

D'ouders weten wel, wat het voor arbeyt is sulcke kinderen op te voeden, welcker hartneckigheyt in't eerste niet ghebroken en is, hoe dickwils sy dagelijcks moeten roepen: Swijght, staet stille, doet dit, laet dat, en doet

dat niet. Ondertusschen zijnse soo dertel, ende maken t'huys sulcken beroerte, dat oock de sachtmoedighste moeder grootelijcks haer vergrammende, de roede oft eene stock, oft jet anders dat de gramschap ter handt vindt, grijpt, ende nu desen, nu den anderen sone, oft die haer aldernaest is, met den stock slaet; somwijlen alleen met de woorden roept: Gy-lieden en zijt mijne kinderen niet, ick en kenne u lieden niet, ick en sien in u-lieden niet van mijne conditien, ghy lieden en hebt den aert van vader oft moeder niet: loopt aen eene galghe ghy bastaerdt kinders. Soo doet Godt met ons, ghelijck d'ouders met dertele ende hardtneckighe kinderen. Hoe dickwils dreygt hy eenen onkuyschen mensch oft dronckaert? Hoe dickwil stelt hy hen voor ooghen aen desen sijn overdaet, aen dien sijn onkuysheydt? Hoe dickwils tracht hyse daer af te trecken? hoe vermaent hyse? Siet, ghy beschadight u lichaem ende uwe siele; gy verquist uwe gesontheydt en u gelt, ghy verliest mijne gratie en den hemel: gy weet wel dat dese dinghe van my verboden zijn; ghy weet dat mijnen wille van alle dese leelijckheydt eenen grooten afkeer heeft, ende u is kennelijk, hoe seer ick den wille verfoeye ende vervloecke, die den mijnen soo wederspannigh is. Ten laetsten neemt den sachtmoedigsten vader de roede oft den stock, ende kastijdt de boosheydt van den sone soo, dat hy beseffe dat hy ghekastijdt wordt. Als dit

dickwils gebeurt is, en dat den sone sich niet en betert, oft sijne sonden niet en laet, seght den grammoedigen vader ten laetsten: Waer op sal ick u lieden voorts slaen a? Te vergheefs hebbe ick mijne kinderen gheslaghen, sy en hebben gheen' onderwijsinghe ontfanghen b De bastaerde spruytsels en sullen gheen diepe wortelen schieten c. Gaet van my gy boose kinderen, Ick sal u-lieden laten naer uwes herten begheerten, ghy sult gaen in u-lieden vonden d. Dit is eene groote gramschap des vaders, meer te vreesen dan alle straffe.

Soo doet Godt oock met den hooverdigen ende opgeblasen mensch, ende bekijft hem. Gy en behaeght noch my, noch den menschen, aen de welcke gy, my versmaedende, seer soeckt te behagen; gy wordt begeckt van de gene, die gy meynt datse uwe vermetentheyt souden prijsen: mijnen wille was u over langh wel bekent; gy weet dat ick niet eenen hooveerdigen en can verdragen, jae oock geenen hooverdigen Engel, hoe veel min eenen hooveerdigen mensch. Wie en weet niet dat ick sonderlingh den hooveerdighen wederstaen? ende niet tegen-staende blijft gy volstandigh in uwe hooverdije. Soo verweckt Godt oock den gierighen ende den grammoedigen, ende den haet-nijdigen, en den achter-klapper, door inwendige bewegingen tot eene beternisse des levens ende geeft hem sijnen wille verscheydentlijck te kennen,

om dien nae te volgen. Godt leydt een jegelijck door den wegh die hem betamelijck is. Aen den Coningh Saul is't in't aengesicht verweten: En zijdy niet, doen ghy kleyn in uwe ooghen waert, het hooft in de gheslachten van Israël gheworden? &c. Waerom en hebdy dan de stemme des Heeren niet ghehoort, maer zijt tot den roof ghekeert, ende hebt quaedt voor d'ooghen des Heeren ghedaen? &c. Om dat ghy dan't woordt des Heeren verworpen hebt, soo heeft u den Heere verworpen, dat ghy gheenen Coningh en soudt zijn, &c. Want't is ghelijck de sonde der roovers wederspannigh te zijn, ende't is als misdaet der afgoderye niet te willen hooren a. Soo wie dan aen den godtlijcken wille noch wederspannigh zijt, comt, bidd' ick u, comt, ick sal u leyden naer de schole, niet der arenden, maer der raven: leert hier.

§. 3.

Waerom heeft doch Godt begeert, dat Elias den Thesbiter van de raven, als van hof-meesters, soude gespijst worden? wat heeft dat te bedieden? D'alder-diefachtighste vogels dragen met eene getrouwe gedienstigheyt het noen-mael ende avont mael aen eenen eremijt. Waerom heeft Godt dit begeert? om u, ô mensch, te leeren, hoe oock d'onredelijke dieren tegen haren natuerlijcken aert den godtlijcken wille gehoorsaem zijn. Wat isser

wonderbaerder, dan dat het vleesch ghedragen wordt van eene rave, die seer gretigh na't vleesch is, ende t'samen seer diefachtigh: 't welck sy onderweghe hondert-mael soude opgheslockt hebben, en hadde Godts wille niet anders gheboden? Maer jemandt moght hier op segghen: Het is Gode seer licht alle wilde dieren te bedwinghen, om sijn gebodt te volbrengen: sy en zijn niet gehoorsaem om datse willen, maer om datse moeten. Het is soo, gelijck gy seght, ende hierom alleen soude't wel reden wesen, dat gy oock Godts wille heel gehoorsaem waert, daer u Godt met gewelt niet en dwinght tot't gene hy gebiedt, maer dat in uwen wille stelt, ende begeert dat gy hem met eene vrymoedige onderworpinge dient, ende alsoo seer veel verdienen sout. Maer, ick bidd' u, laet ons van de schole der raven tot't hol van Aeolus, den Coningh der winden, gaen, daer oock de rasernye der winden ghehoorsaem is. Hy heeft den winden ende der zee gheboden, en daer is eene groote stilte gheworden. Hier van was het volck verwondert: Wien is desen, dat de winden en de zee hem onderdanigh zijn a? Hebben de steen-rotsen oock niet gesucht, alsse het droef spectakel van den Heere, die sijnen geeft gaf, aensagen, hare droefheydt door een ongewoonelijcke scheuringe te kennen gevende? Den mensch alleen is verhardt als eene steen-rotse, ende blijft vast in

de hertneckigheyt, die hy begonst heeft. Het herte van den mensch is boos ende ongrondeerlijck a. Het is voorwaer ongrondeerlijck. Begint, bidd' ick u desen afgrondt te gronderen, ende sult daer de verborgenste gedachten vinden, de welcke Gode door dese heymelijcke murmuratien wederspannigh sijn: Heere begeerdy dat ick mijne vyanden beminne? dat ick my aen een jeder onderworpe? dat ick mijne willusten vervloeckte? Het is een hart gebodt, ende mijnen wille begeert alle dingen die deser conrarie zijn. Wat sal ick dan doen? Ick sal dan door de vingeren sien, ende mijnen wille niet geheel versaken, ende uwen wille niet te seer gehoorsaem wesen. O ongrondeerlijck ende! ô boos herte van den mensch!

Trebellius Pollio vertelt, dat Marius den sevensten tyran te Roomen gheweest is. Desen is den eenen dagh Keyser gheworden, den tweeden heeft hy geregneert, en den derden is hy van eenen slechten soldaet vermoort: welcken den moort priem in sijn herte stekende, heeft dit bitter woort daer by gevoeght: Dit is't sweert, dat gy selve ghemaeckt hebt. Want hy was uyt den winckel van eenen mes maker tot de Keyserlijcke Croone gecomen. Den ghenen die den godtlijcken wille wederspannigh is, wordt met recht aldus berispt: Dit is het sweerdt dat ghy ghemaeckt hebt; ghy doodt u met u eyghen rap-

pier, dat is, met uwen eyghen wille. Maer, naer de leere van Cesarius, de reden waerom den wille soo tot de sonde genegen is, is dese: Want den duyvel heeft twee sargeanten, die booser zijn dan hy, waer door den wille aengedreven wort; te weten, het vleesch en de wereldt: het vleesch begeert, den duyvel onsteckt't gene begeert is, de werelt belet dat het niet uyt en gaet't gene onsteken is. Vele sonden spruyten uyt het vleesch, de wereldt presenteert seer veel vermaecks, den duyvel voeght daer ontallijcke listen by. Soo wort de sake wel aengedreven; gelijck't eertijdts aen den Prophete Jeremias vertoont wierdt: Siet ghy wel wat dese doen in de steden van Iuda, ende in de straten van Ierusalem? De kinderen vergaderen't hout, en de vaders onsteken't vyer, en de vrouwen beslaen't vet des inghewants, om aen de Coninginne des hemels vlaeyen te maken, ende aen de vremde goeden wijn op te offeren, ende my tot gramschap is verwecken a. De sake wordt hier neerstelijck aengedreven, als d'ouders en de kinderen t'samen malkanderen helpen. Ende voor wie worden dese vlaeyen gebacken? Voor de Coninginne des hemels, oft voor de mane; want de sonne is den Coningh des hemels. Den wille des menschs is de mane seer ghelijck, hy verheught sich in gedurige veranderingen: voor dese Coninginne backt men wafels ende ronde koecken: het vleesch, als eene lieve dochter, brenght de spaenderen aen, dat

is, de begeerlijckheden: den duyvel, vader der hooverije, blaest het vyer: d'ydelheyt, als eene moeder, verleent het deegh op verscheyden manieren opgewrocht; sy brenght oock voort d'aenlocksels, 't kouten en't clappen, de noodingen en de wellusten: hier van wort eene lieffelijcke vlaeye gemaeckt, hier van wordt een edele offerhande gheoffert, niet voor Godt, maer voor den eygen wille.

§. 4.

Den H. Augustinus, uytlegghende den hondertsten Psalm, bediet ons seer fray, op dese maniere, de hardtneckigheyt van den eygen wille. Het herte van sulck een mensch wordt recht genaemt, die alle dingen wilt die Godt wilt. Luystert wel. Daer bidt jemandt dat hem eenighe sake niet over en come; hy bidt, ende't en wordt niet belet. Hy begeert dat soo hertelijck als y can; maer daer geschet jet tegen sijnen dancken. Dat hy sich aen den godtlijcken wille onderworpe, dat hy dien grooten wille niet en wederstaet: want den Heere selve leght dit aldus uyt: Hy sprack voor sijne passie, onse kranckheyt in sy selven betoonende: Mijne ziele is bedroeft totter doodt, &c Wat was dese stemme anders, dan een geluyt van onse kranckheydt? Daer zijn noch vele krancke menschen, die sich seer bedroeven van datse moeten sterven: maer datse sien datse een recht herte hebben, datse de doot vlieden soo seer alsse konnen; maer

en connense niet, datse segghen't gene onsen Heere, niet voor sy selven maer om onsen't wille gheseyt heeft. Ende wat heeft hy gheseydt? Vader, is't moghelijck, laet desen kelck van my gaen. Siet, hier hebt ghy den menschelijcken wille uytghedruckt: maer siet nu het recht herte: Nochtans Vader, niet dat ick wil, maer dat gy wilt. Is't dat dan een recht herte Godt volght, een boos herte wederstaet Godt. Dat hem tegenspoet overcome, het roept: O Godt, wat hebb' ick u gedaen? waer in hebb' ick gesondigt? wat heb ick misdaen? jet wilt toonen dat het rechtveerdigh is, ende Godt onrechtveerdig. Wat isser soo boos? Het is boos, om dat het verdraeyt is, ende meynt dat den reghel verdraeyt is. Betert u, ende ghy sult vinden dat het recht is, daer ghy u afgeleert hebt. Hy doet rechtveerdelijc, ende gy onrechtveerdelijck: ende daerom zijt ghy boos, om dat gy den mensch seght rechtveerdigh, ende Godt onrechtveerdigh te wesen. Welcken mensch seght gy dat rechtveerdig is? U selven. Want als gy seght: Wat hebb' ick u gedaen? soo meyndy dat gy rechtveerdigh zijt. Maer dat Godt u antwoorde: Ghy hebt de waerheyt geseyt: gy en hebt my niet gedaen; want ghy hebbet al voor u selve ghedaen. Want hadt ghy my jet ghedaen, ghy soudt goedt ghedaen hebben. Want al dat wel gedaen is, wordt my ghedaen, om dat het naer mijn ghebodt gheschiedt: maer al het quaet datter gheschiedt, gheschiedt u, niet my; want den

boosen en doet niet dan voor sy selven, om dat ick dat niet en ghebiede a.

Dien selven heyligen Bisschop spreckt seer geleerdelijck van de hartneckigheyt van den eygen wille met dese woorden: Dus is dan den Gode Israel goet. Maer voor welcke menschen? Voor die recht van herte zijn. Wie zijn recht van herten? Die hunnen wille naer Godts wille voegen, ende Godts wille niet en soecken naer hunnen wille te draeyen. Het is een cort gebodt, dat den mensch sijn hert recht make. Wildy een recht herte hebben? Doet gy dat Godt wilt: ende en begeert niet, dat Godt doet't gene gy wilt dat hy doet, &c. Dit overdencken die recht van herten zijn, die Godts wille volgen, niet hunnen eygen wille: maer die Godt begeeren te volgen, laten hem voorgaen, ende sy volgen; ende en willen selve niet voorgaen, ende dat Godt volgen soude: ende in alle dingen, vindense hem goet, 't zy dat hy kastijde, 't zy dat hy vertrooste, 't zy dat hy oeffent, 't zy dat hy loone, 't zy dat hy suyvere, 't zy dat hy verlichte, soo den Apostel spreckt: Wy weten dat den ghenen die Godt beminnen, alle dingh tot goedt helpt b.

Siet hier d'oprechte arent-jonghskens die heel sterrelinghs de sonne aensien, die hun herte ernstelijck naer Godts wille voegen. Heel anders doen de gene, die altijdt in't heymelijck tegen Godt murmureren: nu let hen de straffe locht, nu mishaeght den regen en tem-

peesten; nu clagense van te grooten koude, nu van te grooten hitte; nu en geeft Godt hen niet genoeg naer hunne behoefsaemheyt, nu laet hy desen oft dien quaden mensch hen quellen, nu en straft hy hunne vyanden niet, soo hen dunckt datse moesten gestraft worden, sy clagen altijt sy murmureren gedurighlijck, Godt en doet niet't gene sy in alles goet vinden. Dat is een quaedt herte, dit is desen eygen wille: van den welcken wy oock moeten den H. Bernardum hooren spreken, ghelijck wy Augustinum gehoort hebben.

§. 5.

Een groot quaedt, seght Bernardus, is den eygen wille, waer door geschiedt dat u goet u niet toe en behoort: want die daer onder de lelien weydt, en sal niet met allen smaken, dat met den eygen wille besmet is a. Ende alle dese diergelijcke ende andere quaden spruyten uyt eenen wortel, den quaden wille: want dese echel heeft twee onversadelijcke dochters, roepende: Brenght aen, brenght aen. Want noch de ziele door d'ydelheydt, noch het lichaem door de welluste en wort oyt versaet. Gelijcket geschreven staet: D'ooge en wordt niet versaet door het aenschouwen, noch d'oore door het hooren vervult. Vliedt dese echel, ende gy hebt het al verlaten: want dese trecket al tot haer. Laet dese varen, ende gy hebt een menighvuldige slavernije

verworpen. Den eyghen wille verkeerende't herte der menschen, en verbindende d'oogen vande reden, is een ongeduerigh quaedt, 't welck den geest altijt moeyelijck vallende, versiert dingen die niet en connen overpeyst worden a. Ende van waer comen d'onstichtingen, van waer comt de beroerte anders, dan dat wy onsen eygen wille volgen; ende is't dat eenighsins verboden oft belet wordt, 't gene wy lichtveerdelijck hebben by ons selven gesloten, soo zijn wy terstont onverduldigh, murmureren terstont, ende worden lichtelijck onsticht; luttel overdenckende, dat het al tot goet helpt den ghenen die aner't voornemen heyligh ghenaemt zijn; ende't gene ons maer schijnt een geval te wesen, is Godts insprake, de welcke ons sijnen wille te kennen geeft b. Laet ons dan van den eyghen wille wachten, als van eene seer quade ende boose slange, ende die alleene voortaen onse zielen zoude connen verdoemen c.

Den Abt Joannes, soo Cassianus getuyght, nu stervende, is van de genen die rontsom sijn bedde stonden, gebeden geweest, dat hy hen eene corte vermaninge voor een testament soude achterlaten. Waer over suchtende: Ick en hebbe noyt (sprack hy) mijnen eygen wille gedaen, ende en hebbe noyt een ander jet geleert, dat ick selve te voren niet gedaen

en hadde a. Daer sijnder nu luttel soodanige, ende nauwelijcks eenen uyt hondert duysent. Daer zijn ontallijcke menschen, die stervende meer met de waerheyt souden seggen: Al dat ick conde, hebbe ick naer mijnen sin gedaen, ick hebbe in alles mijnen wille gevolght; ick hebbe vele dingen aen andere geleert, oock seer vele aen andere geboden, die ick selve niet gedaen en hebbe. Dien heylighen Out-vader Pimenius antwoorde aen den genen die hem vraegde, hoe de duyvels ons bevochten: De duyvels en vechten niet seer met ons, want wy volbrenghen hunnen wille; maer onse eygen willen zijn ons duyvels geworden ende quellen ons. 'T welck Achilleus eenen godtvruchtighen man met dese fabele ons verclaerde: De boomen t'samen sprekende met malkanderen op den bergh Libanus, hebben gheseydt: Hoe groot ende hoe hoogh sijn wy, ende nochtans worden wy met eene cleyn ysere bijle afgekapt: ende dat het erghste is, men onleent noch van ons de wapenen daer wy mede bevochten worden: het yser om ons te schenden, neemt eene hanthave van ons. Sulck eenen boom is den mensch, het ingeven des duyvels is't yser, den wille den menschs is de handthave b.

Och hoe veel beteren predicant is Job, op den mest hoop sittende, geweest, dan Adam in't paradijs. Dien seght: Ghelijck't den

Heere belieft heeft, soo is't gheschiedt. Desen spreckt: Ick hebbe uwe stemme ghehoort, ende my verborghen. Tertullianus leert seer fraey van Job: D'onsuyvere overvloedigheyt van sijne sweeren heeft hy met eene groote lijdtsaemheyt toeghesloten, en de wormkens die daer uyt kropen, heeft hy weder in de selve hollekens van sijn door-geheten vleesch gesteken a. Den alderheylighsten man heeft bekent, dat het Godts wille was dat hy dus soude geoeffent worden; dus alsser misschien eenigh wormken hier en daer wilde wegh loopen, stack hy dat weder in sijn door-ghe eten vleesch: als of hy seyde: Wat loopt gy van my wegh? gy zijt geschickt om my te verscheuren; doet u werck, ende gebruyckt mijn lichaem voor een vleesch-huys. Want dien selven Heere, die my soo veel duysent schapen, ossen en kemels heel mildelijck gaf, heeft my hier oock dese knaghende wormkens toe ghesonden, sy comen alle beyde van de selve handt, oversulcks moet-men soo't een als't ander met gelijcken moet aenveerden.

Soo heeft oock Simeon Stylites tegen de wormen, die uyt sijn lichaem liepen, gesproken: Eet't gene u den Heere gejont heeft. Verre anders soude eenen onverduldigen die van de wormen op-ghe-eten wort, oft eenen Herodes spreken: Ghy schelmsche wormkens loopt aen de galge; knaeght de dieven die aen de galge hangen; de doode lichamen hooren

u toe, waerom quelt gy de levende menschen? waerom omringeldy my die noch levendigh ben? Dit zijn quade knorringen van den eyghen wille teghen den wille Godts. Dus heeft Chrysostomus metter waerheyt geleert: Waer uyt het blijckt, seght hy, dat onsen wille d'oorsake van al ons quaet is. Dat dan niemant de schoonigheydt en beschuldige, dat niemant dese onnuttige woorden en spreke: Dese is door hare schoonigheyt bedorven, de schoonigheyt is aen dien persoon d'oorsake van haren val geweest: den quaden wille is d'oorsake van allen quaedt a. Godt heeft eertijdts gedreyght: Ick sal u-lieden met den sweerde tellen, en ghy sult alle gader in den slagh nedervallen; om dat ick gheroepen hebbe, ende ghy en hebt niet gheantwoordt, ick hebbe ghesproken, ende ghy en hebt niet ghehoort; ende ghy doet quaet voor mijn ooghen; ende't ghene ick niet ghewilt en hebbe, dat hebt ghy-lieden verkosen b. Dit is die quade beeste, de moeder van alle quaedt, den eygen wille, Ghy hebt verkosen't ghene ick niet ghewilt en hebbe.


Vorige Volgende