Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het VI. Capittel.
Dat de ghelijck-formigheydt van den wille des menschs met den godtlijcken eenen hemel buyten den hemel is, ende de ware saligheydt des levens.

Ghy zijt saligh, ende u sal wel zijn a. Als ghy tot dese ghelijck-formigheydt van uwen wille met den godtlijcken volmaecktelijck sult ghecomen zijn, ende alle dingen als van de handt Godts begeerlijck sult ontfangen, soo sal dit uwe geluck-saligheyt in dese werelt wesen; gy sult eene gedurige blijtschap ende vreught genieten, die aen weynige persoonen bekent is. Want dit geluck genieten de gene die met Godt door een innige vrientschap vereenight zijn. Saligh zijdy, ende u sal wel zijn. Want seker is't ghene Paulus seght: Het rijcke Godts en is noch spijse, noch dranck, maer rechtveerdigheyt ende vrede, ende blijdtschap in den H. Gheest: want wie daerom CHRISTO dient, die behaeght Godt, en is van de menschen ghepresen b.

Doch, gelijck in den hemel geene veranderinge en is, geenen (om soo te spreken) gisteren, noch geenen heden, maer eene geduerige ende haer-selven altijdt gelijcke eeuwige wellust, ende die onveranderlijck, ende altijt t'samen geheel; Want duysent jaren zijn voor

uwe ooghen als den dagh van gisteren, die voorleden is a. Soo oock de gene die dese vereeninge van hunnen wille met den godtlijcken verkregen hebben, zijn nu bykans onveranderlijck; en wat quade veranderinge hen overcomt, bedwinghen sy door't gebiedt des redens: allen hunnen smaeck ende vermaeck is Godts wel-behaghen; sy en hebben gheen ongerustheydt ende beroerte, die'er nochtans dagelijcks veel overcomen. Hunnen wille is soo soetelijck van den wille Godts verslonden, dat, alsse sien dat alle dingen van Godt comen, ende dat sijnen alderheylighsten wille in alles volbracht wordt, sy sich in dese swarigheden en ellenden eenighsins verblijden, om datse in dese swarigheden ende ellenden den godtlijcken wille vinden, ende dat veel sekerlijcker in de voorspoedighste saken. Hierom en isser niet (wat hen oock magh overcomen) dat hunne over groote ruste can benemen Die in den Heere betrouwen, sullen wesen als den bergh syon; hy en sal inder eeuwigheyt niet wanckelen b.

§. 1.

Dit is d'oorsake van dien grooten vrede, door den welcken d'oude Vaders gevoet wierden ende gelijck saligh waren. Sy hadden verscheyde ellenden, sy waren seer dickwils naer den lichame met sieckten gequelt, ende naer de siele met quellinge overvallen. Want

hoe jemant heyligher is, hoe hy oock gemeynelijck bedruckter is. Van waer quam hen dan soo gerusten ghemoedt, soo groote volstandigheyt en vrolijckheyt in't aensicht ende oogen? van waer desen geduerigen Paesschen ende Saboth (oft rust dagh) op Saboth? Nergens anders van, dan van een heel volmaeckt overgeven huns-selfs in den godtlijcken wille. Alle ellende en heeft geene cracht op hem, die aldus van den godtlijcken wille gewapent is Niet en sal den rechtveerdighen bedroeven wat hem oock overkomt a. Dus waren die heylighe mannen van als dan geluckigh ende saligh; wantse bekenden ende eerden Godts wille in alle dinghen: ende daerom rusteder sy, verblijden sich, ende hielen eenen vrolijcken maeltijdt in dese alleen.

D'oude Philosophen hebben dit oock wel geweten, die aldus leerden: Dit is de deught van een geluck-saligh mensch, als alle dingen geschieden gelijckformiglijck ende met consent van den Genius (dat is, den goeden oft quaden geest) die eenen jegelijcken bystaet, ende dat naer de goede beliefte ende wille van den oppersten Regeerder b. Dit leert boven maten treffelijck Epictetus: Toont my eenen, seght hy, die t'samen sieck ende saligh zy; die t'samen in perijkel ende saligh zy. Dat jemant van u lieden eene siele van den mensch toone, die't selve ghevoelen wilt hebben

dat Godt heeft, ende die voortaen noch Godt, noch de menschen meer en sal beschuldigen; die in alles te vreden is, die nerghens door gehindert en wordt, die niet gram en wordt, die niemandt en benijdt, niemandt en haet: die (om cort te maken) van een mensch Godt worden wilt a.

Wat sullen wy in dese sake waerachtighlijcker ende verhevender segghen? Ende van waer hebben dit doch de Heydensche Philosophen!

Twee persoonen koutteden eens van dese selve sake met malkanderen, den eenen seyde: Is't soo, dat alle dingen die'er gheschieden, van den godtlijcken wille comen, datter oock niet een musken, naer de getuygenisse Christi b, in de netten en valt, sonder dat Godt dit van der eeuwigheyt voorsien ende gewilt heeft: soo sullen wy geluckigh zijn, ende noyt connen ongeluckigh wesen, indien wy dit wel vatten. Wy souden heel geluckigh zijn, seyde den anderen, ende alreede bykans in den hemel woonen: maer weynighe begrijpen dit wel, niet om dat het jemanden swaer om te begrijpen is, maer om dat sy hunne sinnen daer niet aen en hangen. Hoe wel dit oock d'oorsake daer af is, dat dit selden, oft immers soo claer niet in de sermoonen geleert en wort; daer worden dickwils vele, gheleerde ende ghenoeghelijcke dingen verhaelt, maer die niet seer profijtelijck en zijn, ende welcker we-

tenschap weynigh helpt om den hemel te becomen. Dit behoorde men te leeren ende te voorderen, dit behoorde men geduerighlijck in te stampen, hoe een jegelijck sy selven en al dat hy heeft, aen den godtlijcken wille soude connen opofferen, ende den hemel buyten den hemel genieten.

Catharina van Senen, die seer heylighe maghet, pleegh te seggen, dat de goede menschen heel ghelijck aen onsen Salighmaker zijn: want ghelijck hy oock in de tormenten, noyt de saligheyt der ziele verloren en heeft, soo en verliesen sy die oock niet, na-de-mael de selve gelegen is in de gelijck-formigheyt van hunnen eygen wille met den godtlijcken. Ende't veel lijden en belet dese saligheydt niet, na-de-mael dit die dickwils oock vermeerdert. Want Job en was niet min met Godt vereenight, als hy de bittere pijnen verdroegh, dan doen hy in weelden was: jae ick soude wel derven segghen, dat hy met Godt veel meer vereenight was arm zijnde, ende vol sweiren op den mest-hoop sittende, dan doen hy heerlijck ende glorieus op sijnen Coninghlijcken throon sat. De claerheyt des gemoets, 't welck met den godtlijcken wille vereenight is, en can door geene wolcken der ellenden verdonckert worden.

De Sonne-bloeme (seght Plinius a) heeft eeuwigh-duerende bladeren: soo magh-men van sulck een mensch segghen: Sijn loof en

sal niet vallen a, hy sal inder eeuwigheydt groen blijven.

§. 2.

Eertijts verhooveerdigde sich eenen Persiaen teghen de Grieken over de groote menighte van sijne natie. Morgen, seyde hy, sullen wy de sonne met onsen pijlen verduysteren. Aen den welcken den Grieck kluchtelijck antwoorde: Ick ben blijde; want soo sullen wy bequamelijcker onder de schaduwe strijden b. Op de selve maniere magh een mensch spreken, die sy selven den godtlijcken wille geheel onderworpen heeft: Dat alle de helsche duyvelen tegen my comen, dat alle de vyanden my omsinghelen, en de sonne oock met hunne schichten verduysteren: Mijn herte en sal niet vreesen c, onder dese schaduwe sal ick bequamelijcker vechten: Gelijck den wille Godts in den hemel is, dat het soo gheschiede d.

Cassianus vertelt datter een oudt man van Alexandrien van de Heydenen, als een schaep van de wolven omringelt was. Dese sloegen, stieten, ende quelden hem eenpaerlijck; sy gaven hem duysent vermaledijdinghen ende lasteren, sy verweten hem duysent dinghen, ende stieten hem herwaerts ende derwaerts ghelijck men eenen bal doet. Ten laetsten vraeghde hem eenen van die, wat mirakelen dat sijnen Christus, dien hy soo prees, gedaen

hadde? Waer op hy sonder beroerte antwoorde: Dit mirakel heeft hy gedaen, dat ick het ongelijck dat gy lieden my doet, verdraghe, ende de ruste des herten niet en verliese; ja bereydt ben noch veel meer ongelijcks te lijden, is't dat gy-lieden my dat doet a. voorwaer een groot mirakel, ende't gene noch hedendaeghs doen de ghene, die hen-selven geheel aen den godtlijcken wille hebben onderworpen. Dese weten wel hoe sy in't midden der storm-winden ende tempeesten onbevreest, hoese tegen alle gewelt vast ende staende blijven, hoese alle dingen, die de menschen connen overcomen, cleyn achten. Alsoo worden hier die oude mirakelen vernieuwt: den braem-bosch die Moyses sagh, brandende, ende en verbrande niet. De dry kinderen van Israel lagen in de vlammen van het Babylonisch forneys, ende bleven nochtans onbeschadight. Soo comt oock den goeden menschen veel droefheyts over, ende ick en segge niet dat sy't niet en gevoelen, maer datse niet onverduldigh en zijn. Allen tegenspoet achtense voor eene beproevinge, ende trecken't al naer Godts wille. Daerom en vreesense gheene sware oft harde saken, en beclaghen hen van Godt niet, noch van eenighe dingen die hy laet gheschieden. Al watter gheschiet nemense ten besten, keeren't in't goedt, ende alle gheschiedenisse, schickense Godts wille ende voorsichtigheyt toe.

Men seght dat den bergh Olympus van sulck eene hooghde is, dat tot't sop des selfs geene winden, geenen regen noch sneeuw en comen:

 
Olympus soo verheven staet,
 
Dat hy boven de wolcken gaet a.

Daer is eene suyvere en clare locht sonder eenige stormen des onweders. In dese plaetse en connen sich oock geene vogelen oft andere dieren houden; want d'al te groote subtijligheyt des lochts belet haer te verademen. Tot de kennisse van dese sake is men alsoo gheraeckt. Daer zijnder sommighe geweest die alle jaren met groote moeyte op den selven clommen, ende droegen natte spongien met hen, diese aen hunne neusen hielen, om veel lochts daer in te vatten die alsoo helpen mochten om te connen verademen. Dese hebben op't sop des berghs eenige letteren ende teeckenen in't sant gemaeckt, die na't jaer soo versch ende geheel vonden, als ofse daer nu versch hadden gemaeckt geweest; 't welck een heel seker teecken was, dat daer noch regen, noch windt en conde comen. Dit is inder waerheydt den staet van een mensch, die tot dese verhevenste over-een-cominge en vereeninge met den godtlijcken wille geraeckt is. Hy is eenen bergh, hy is eenen Olympus hooger dan de wolcken, boven alle onweder, ongenakelijck voor de wilde dieren ende winden; de wolcken der droefheyt drijven

hier onder; hier is eene groote en heel genoegelijcke ruste in den eenigen wille Godts. Den H. Augustinus seght: De volmaecktheyt is in dien vrede, daer geenen tegen strijt en is: ende daerom zijn de kinderen Godts veetsamigh, om dat in hen niet en is dat wederstaet: ende voorwaer de kinderen moeten hunnen vader ghelijck zijn, &c. Ende dit is den vrede die op der aerden aen de menschen van goeden wille gegeven wordt; dit is't leven van een volcomen ende volmaeckt wijs man a. Heel wel heeft den H. Dorotheus geseyt, dat den genen die den godtlijcken wille in alles tracht te volgen, als in eenen wagen gevoert wort met alle sijne cruycen, die hy anderssins soude moeten dragen: ende dat andere, aen de welcke dese maniere ende cort begrijp des levens niet bekent en is, van achter als te voete volgen, ende hunne sware cruycen oft moeyelijck voort-slepen, oft met grooten arbeyt dragen b.

§. 3.

Philo Iudeus, leerende dat dese volmaeckte over-een-cominge met den godtlijcken wille een opperste saligheyt buyten den hemel is, seght aldus: Als-men spreckt van Gode giften op t'offeren, siet-men naer't profijt der gener die dese op offeren. Want als sy hen ghewennen hen selven eenigh deel van hun

voetsel t'ontrecken, ende Gode dat toe te eygenen, soo en vergeten sy hem noyt. Daer en can den mensche niet geluckiger in sijn leven overcomen als dit a. Eenen sekeren Theologant ende Predikant van onsen tijdt dese sententie oock toe-stemmende: Ick hebbe, seght hy, somwijlen overleght, of-men wel eenige conste soude connen verdencken, door de welcke den mensch oock buyten den hemelschen staet der Saliger, soude connen volcomentlijck geluckigh zijn; ende ick late my duncken dat dit den eenigen middel hier toe is, dat jemant sy selven geheelijck, sonder oock het minste sijns achter te houden; aen sijnen Schepper ende sijnen heylighsten wille opdraghe b.

Om dit wel te verclaren dient seer wel den aerdt van de beeste Cynocephalus, die in handen en voeten, jae oock in heel haer lichaem, den mensche seer gelijck is. Dese beeste heeft dit eygen, dat sy door eene heymelijcke kracht van de Mane geregeert wort, ende dat door eene wonderlijcke in-vloyinge van de selve. Want als de Mane af-gaet, soo beswijcken d'oogen van den Cynocephalus soo, dat, als de Maen nu tot het uyterste krimpen gecomen is, d'oogen van dese beeste heel wit open staen, doch berooft van gesichte, ende van gelijcken beswijckt oock haer heel lichaem: maer als de Mane nieuw is, ende haren gulden bol

weder begint vol te maken, dan beginnen d'oogen van dese beeste wederom scherp te sien, ende heel't lichaem krijght wederom nieuwe crachten. Dit gedierte aldus als verquickt ende als een nieuw leven gekregen hebbende, recht sich op sijn achterste pooten, ende aenbidt de Mane seer ootmoedelijck met eene wonderlijcke booginge sijne lichaems in eerbiedende handen, die het naer de ronde der Mane opheft door welcke eerbiedinge het te kennen geeft, ende als betuyght, dat het alle sijn gheluck de Mane toeschrijft, ende haer daer van bedanckt, nademael het al sijn welvaert aen de miltheyt der selver planete schuldig is. Hier door comt oock, dat, als de Mane alle hare ronde nu heeft, men op't hooft van den Cynocephalus eenen cirkel siet als eene croone a. Voorwaer eene wonderlijcke over een-cominge tusschen de Mane en dit plomp dier, 't welck sijne voestere met soo groote gedienstigheyt, ende met sulck een ootmoedige eere weet te bedancken, en sy selven t'haren dienste presenteert. Wat doen wy Christenen? is't dat wy min wijs sijn, oft min doen dan een onredelijck dier? Godt is een heel vol licht, nochtans is dit licht voor oft wassende, oft af-gaende, naer dat wy ons naer't selve voegen. Als dit licht sijne cragt in ons verliest, verliesen onse oogen oock hunne cracht; wy verdorren, wy verflauwen, wy beswijcken en vergaen; als dit licht in ons toeneemt ende wast,

soo worden wy verlicht, wy wassen, wy worden sterck ende vroom. Laet ons dan ons selven aen desen Heere, ende aen sijnen alderheylighsten wille heel volcomentlijck overgheven, bereyt tot sijnen minsten ooghwinck. Dit geeft ons eene croone, niet alleen die der eeuwiger glorie, maer oock die doorluchtighe van dit verganghelijck leven; wy veranderen in Godt, als onsen wille in den godtlijcken verandert wort.

Dit is dan het principaelste fondament van een heyligh leven, alle dingen gewillighlijck van de handt Godts t'ontfangen, ende sy selven geheel Gode over te geven. Wie gy zijt, indien gy dit doet, sult saligh zijn, ende u sal wel sijn. Soo wie sich ernstelijck aen den godtlijcken wille onderworpt, die is in't paradijs, ende sijne plaetse is in vrede ghemaeckt, ende sijne wooninghe in Sion a.

De Sonne-bloeme (naer de ghetuyghenisse van Plinius) doodt de mieren. D'over-een-cominge van de wille des menschs met den godtlijcken, dat eene waerachtighe sonne-bloeme is, versmacht alle het gewelt der angsten ende sorghvuldigheden.

Al dit heeft Br. Benedictus Auglus van S. Franciscus ordre met dese woorden gheleert: Soo wie een oprechte blijdtschap des herten, seght hy, ende een gerust leven in Godt begeert, die moet gedueriglijck op dit vast en onberoerlijck fondament van den wille Godts,

als op eenen hoeck-steen steunen, op dien altijdt rustende, ende dit door een overghevinge sijns selfs. Maer een jeder ('t welck seer bemerckens weerdig is, besonder voor bedroefde ende cleynmoedige persoonen) can, seght hy, oock overgegeven sijn ten tijde van tegenworstelinge, van dorrigheyt des geests, ende van ont-treckinge der devotie, ende al is de sinnelijckheyt daer tegen: ja, indien ons den moet ontbreckt, om aldus alle dingen naer den wille Godts t'ontfangen, ende Gode ons over te geven; soo moeten wy wat hooger klimmen, ende dese cleyne overgevinghe selve voor Godts wille aenveerden. Zijnder noch soo dichte duysternissen in de ziele dat men dit oock niet doen en can, soo moet men dese duysternissen selve hem opdragen. Maer canmen ten laetsten ter oorsake van de flauwigheyt, oock niet met alle van alle dese dingen te wege brengen; soo moetmen oock de selve flauwigheyt, ende dit gebreck van wille Gode opofferen, ende van sijne handen als sijnen wille ontfangen. In deser voege moet men alle de beletselen van overgevinge die ons overcomen connen, tot d'overgevinge selve stieren, op dat den wille Godts, als een vyer, altijdt en sonder ophouden, alle dingen magh vernielen en verslinden. Ende dese maniere van oock de cleyne overgevinge Gode over te geven, gaet verre te boven de ghene, die naer onsen sin is, in vruchten en in verdiensten, ende brenght ons veel rechter tot de

ware vereeninge, tot de verstervinghe onsselfs, ende tot d'overklimminge aller dingen. Dus verre Benedictus Anglus a.

Och Christenen, och of gy nacht ende dagh niet anders en dedet, ende niet soo seer en behertedet, dan dat uwen wille in alle dingen Godts wille wierde, ende dat den godtlijcken in den uwen veranderde! Het is eene seer weerdighe sake, dat ghy met uyterste vermogen daer nae trachtet, dat gy niet anders en willet, ende niet anders niet en willet, dan dat Godt wilt en niet en wilt. Geloovet my, het is ons goedt Godt den Heere dus aen te kleven: het is goet aen den godtlijcken wille dus gehecht te zijn, ende in den Heere Godt alle onse hope te stellen b. Dit is eene waerachtige saligheyt, dit is eenen hemel buyten den hemel.


Vorige Volgende