De sonne-bloeme

Het V. Capittel.
Dat de ghelijck-formigheydt van den wille des menschs met den godtlijcken het opperste goet van dit leven is.

Den broeder van den verloren sone heeft seer qualijck genomen, dat den verquister van sijn patrimonie met een soo costelijck bancket onthaelt wiert. Dus meynende dat dit tot sijne schande ende injurie streckte, en heeft in sijns vaders huys niet willen binnen comen. Den vader vol van beleeftheyt, om den selven te paeyen, heeft hem beginnen te bidden, dat hy de blijdtschap van dien dagh door eenighen twist niet en soude verminderen. Maer hy verweet den vader stracks: Siet, ick en hebbe noyt jet tegen uwen wille gedaen; gy gebruyckt my voor uwen knecht, soo langh als ick leve, ende nochtans en sout gy my niet eens eenen stinckenden bock gegheven hebben, om met mijne vrienden een vrolijcke maeltijdt te houden: soo walght gy van mijnen dienst. Maer nu, als uwen ongheoorsamen soon, dien slemper, dien verquister van sijn patrimonie, die al het sijne onkuyschelijck met de hoeren verteert heeft, t'huys ghecomen is; soo wordt terstont alle't costelijckste des huys ten voorschijne gebracht, als om hem geluck te bie-

[p. 222]

den van dat hy sijne dinghen soo wel gedaen heeft. Wie en soude niet gram worden? Maer den goeden vader, om sijnen grammoedighen moet wat te stillen, seyde hem: Sone, ghy zijt altijdt met my, ende al dat mijn is, dat is uwe ^a. En weet ghy niet, dat ghy soo wel den heere van den huyse zijt als ick? wy en hebben maer eene borse: mijne rijckdommen zijn d'uwe. Dus is hy, ten laetsten versoet, in huys gecomen.

Den goedertierensten Godt segent oock soo eenen mensch, die sy selven geheel aen den godtlijcken wille over gheeft, ende verweckt hem met dese woorden: Ghy zijt altijdt met my, gy zijt in mijn verstant, in mijne memorie, gy zijt in mijnen wille: ick aenschouwe u altijt, ick omhelse u met een sonderlinge jonste: alle het mijn is uwe: mijnen hemel, mijn Engelen, jae mijnen eenigen geboren Sone is uwen, ja ick selve ben uwen, ende sal uwen wesen: Ick sal uwen over grooten loon wesen ^b inder eeuwigheydt.

Dit en is voor dien alderliefsten vader noch niet ghenoegh gheweest: maer om dat den mensch, die sijnen wille aen den godtlijcken heel overdraeght, were in wat eene groote gratie hy by Godt is; geeft daer-en-boven aen vele menschen sulck eene macht, datse sulcke dinghen doen, die alleen door de godtlijcke cracht connen gheschieden. De wercken die ick doen, seght CHRISTVS, die sal hy oock doen,

a Luc. 15.

b Gen. 15.

[p. 223]

ende meerdere dan dese sal hy doen ^a. Voorwaer sulcke menschen verkrijgen die gratie, door de welcke sy hen selven connen regeren, ende over hunne quade begeerlijckheden een over groote macht gebruycken. Dit is dien scepter Godts, daer wy in't voorgaende cap. af gesproken hebben, dit is d'alder lieffelijckste belofte, dit is Godt met eene goede jonste aenschouwen. Den mensch heeft het rijcke met Godt als ghedeylt, soo wanneer alle't ghene Gode toecome, den mensche toe comt, oock Godt selve Paulus seght het claerlijck: Het is al uwe, &c. 't zy de wereldt, 't zy leven, 't zy de doodt, 't zy het teghenwoordigh, 't zy het toekomende; want alle dinghen zijn uwe; maer ghy behoort Christo toe, ende Christus behoort Godt toe ^b. Het is al uwe, hoe wel noch niet door besittinge, maer door't gebruyck ende het eynde: want alle dingen zijn tot dien eynde geschapen, datse u ter saligheyt souden dienen. De wereldt is uwe met alle de gheschapen dingen: want alle dese dienen aen de ziele ende't lichaem. Het leven is uwe, om dat alleen in den wille Godts te besteden: de doodt is uwe, om door dese, als door eene deure, in't paradijs te gaen. Al dat teghenwoordigh is, soo voorspoedighe, als tegenspoedige dingen zijn uwe, om dat gy die in't verkrijgen der deughden gebruyckt. Het toecomende is oock uwe: want dit suldy tot

a Joan. 15.

b 1. Cor. 3.

[p. 224]

wellust ghenieten. Alle dinghen dienen u-lieder tot't goedt ^a. Den wensch uwes herten heeft u den Heere ghegheven ^b.

a Rom. 8.

b Psalm. 20.

§. 1.

Den sone van Themistocles glorieerde sich eertijdts, dat hy de geheele republijcke van Athenen regeerde: want dat alle de borgers wilden dat hy wilde. Maer als vele sich over de stoute woorden deses jonghmans verwonderden, heeft hy daer by gevoeght: Dat ick begheere, wilt mijne moeder oock (want sy haren sone seer uyterlijck beminde:) 't gene mijne moeer begeert, 't selve wilt oock mijnen vader Themistocles; ende al't gene mijnen vader behaeght, blijckt nu over langh dat het oock aen de geheele stadt van Athenen behaeght. Dus, seyde hy, staet heel de republijcke van Athenen onder mijn bedwangh. Soo sal in der waerheyt, ende met meerder recht, eenen mensch van oprechten wille segghen: Dat ick begeere, wilt het heel hemelsch heyr. Want't gene ick begeere, wilt Godt oock; want ick noyt jet anders en begeere dan't gene Godt begeert: maer't gene Godt wilt, dat wille alle de Heyligen, alle de Chooren der Engelen. Tot desen spreckt den vader die soetste woorden: Alle het mijn is uwe. De quade alleen zijn tot noch toe wederspannigh: maer den tijdt sal comen, datse aen de rechtveerdige sullen onderwor-

[p. 225]

pen worden: De rechtveerdighe sullen over hem heerschappye hebben in den morgen stondt. Terwijl dat den nacht van dit leven duert, wordender groote sonden ghedaen ende zijn verborgen, men wederstaet eenpaerlijck aen den godtlijcken wille, ende Godt swijght. Maer in den morghen-stondt, ten uytersten daghe, als alle menschen verrijsen sullen, dan sullen de rechtveerdighe over hen heerschappye hebben, ende hun-lieder hulpe sal in de helle verouderen van hunne glorie ^a. Alle de macht der quade sal als een versleten kleet vergaen. Dan sal ten vollen geseyt worden: Alle het mijn' is uwe. Den heylighen Paulus spreckt met der waerheydt wel: Maer die den Heere aenhanght, die is eenen gheest ^b,d oor dese over-een-cominghe van den wille: waer uyt den mensch eene gherustheyt der conscientie, ende alle heyligheydt des levens schept, soo dat hy altijt vyerigh ende groeyende is.

Borcardus ^c verhaelt eene wonderlijcke sake van't landt van beloften, vastelijck versekerende, dat hy niet en schrijft't gene hy met sijn' oogen niet gesien en heeft. Hy seght dan: Daer is voor de poorte van Jerusalem eene plaetse, ontrent eene boogh-scheute van de stadt, daer Christus den volcke gepredickt heeft. Ter selver plaetse wort eenen steen getoont, daer op, als op eenen stoel, die vrouwe gestaen heeft, de welcke in't midden van

a Ps. 48.

b 1. Cor. 6.

c In sua Palaestina.

[p. 226]

sijn sermoon gheroepen heeft: Saligh is den buyck die u ghedraghen heeft, en de borsten die ghy ghesoghen hebt ^a. Dit heuvelken en wordt noyt met sandt overdeckt, al is't dat't sandt aldaer alle d'omstaende plaetsen, gelijck den sneeuw van den windt ghedreven, overdeckt. Daer-en-boven dese veldtachtighe plaetse blijft's winters ende's somers altijdt heel groen ende jeughdigh, door een sonderlinghe privilegie. Ick segghe dat aen dit heuvelken, dat altijdt groen is, dien mensch gelijck is, die den godtlijcken wille soo behert, als of hy seyde: Heere, ick begeere dat ghy my hier sult predicken; ick sal u hooren. En soo goede ziele en wort noyt met eenige sandige baren der ellenden overdeckt; noch eenen mensch van soo goede ziele en can noyt soo qualijck gestelt wesen, of hy en seght: Heere gy handelt met my delicatelijck, ende spaert my te seer: ick hebbe meerdere straffen verdient. Ick gevoele voorwaer dat dese dingen eenigsins licht zijn, nochtans en lette ick niet op't ghene ick gevoele, maer op't gene gy begeert; ende om dat gy dit aldus laet geschieden, soo en hebbe ick niet dat icker teghen soude connen seggen: het behaeght my al dat ick sien dat u behaeght: ick ben met uwe beschickinghe heel wel te vreden; ick ben heel veerdigh tot al dat u belieft: beveelt, gebiedt, ordineert, verandert soo't u belieft. Ick soude te seer onwetende ende godtloos zijn,

a Luc. 11.

[p. 227]

wilde ick u eene mate stellen, oft eene maniere van de bestieringe der saken voorhouden. Allen gedruys van ongeluck oft tegenspoet en sal sulck eenen mensch noyt overwonnen, geen verlies ter werelt en sal hem van Godt trecken; van desen cant is hy onverwinnelijck; soo's somers als's winters, soo in voorspoedige als tegenspoedige saken is hy even groen.

§. 2.

Den Veldt-heer Jehu familierlijck met Jonadab, die hem in't gemoet quam, sprekende, seyde hem: Is u herte oprecht ghelijck mijn herte met u herte is? Ende Jonadab antwoorde: Iae't. Is't soo (sprack Jehu) soo gheeft uwe handt. Ende heeft hem sijne handt ghegheven. Maer Iehu heeft hem by sich in sijnen waghen opghenomen, ende tot hem gheseyt: Comt met my ^a. 't Ghene Jehu hier dede, heeft Christus den Coningh van de gansche werelt oock gedaen. Hy is in Samarien gecomen, de welcke alleen met den naem de wereldt (die vol van doornen is) beteeckent: maer daerom is hy daer gecomen, om al't geslachte van den godtloosen Achab, ende de Priesters des afgodts Baal te vernielen, dat is, de hooverdije, d'onkuyscheydt, d'afgoderije, ende alle soorten van sonden uyt te royen. Hier heeft Christus Jonadab gevonden, eenen mensch die goet van wille is, den welcken hy vraeght: Is u herte oprecht ghe-

a 4. Reg. 13.

[p. 228]

lijck mijn herte oprecht met het uwe is? Is't soo, geeft my uwe handt, ende klimt op mijnen wagen, ende komt met my. Tot dese steckt Godt de rechterhant sijner gratien uyt, desen het hy op den wagen van sijnen wille, met dese rijt hy: want hy seght tot hem: Comt met my, ick sal u leyden door de bane des cruys. Dit is den oprechten wegh tot het leven, ende't eeuwigh leven. En vreest niet, gy sit neffens my, ick en sal u niet laten vallen: maer door desen wegh sal ick u naer den hemel leyden; comt met my, om altijdts met my, ende ontrent my te wesen. Dit is d'alderversekerste plaetse der wereldt, de welcke Job seer versoekende, seyde: Stelt my neffen u, ende dat alle handt tegen my strijde ^a. Ick sal volherden ende duysent slagen ontgaen, door uwe handt heel wel bewaert. Als den mensch op desen wagen van den wille Godts opgheklommen is, soo is het hem licht sich met Christo heel familierlijck te vereenigen, ja den cosijn Christs, ende van sijn naeste maeghschap te worden; want Christus seght selve: Soo wie den wille mijns Vaders doet die in de hemelen is, desen is mijnen broeder, ende suster, ende moeder ^b. Dus roept seer wel Euthymius: O wonderbare deught, welcke de gene die tot haer comen tot sulck een eere verheft, dat die Christus cosijns ende maeghschap maeckt ^c. Voorwaer de vereeninghe des menschelijcken willes met den godtlijcken is het opperste goet van dit leven.

a Job 17.

b Matth. 12.

c Euthym. ibid.

[p. 229]

Een heyligh man pleegh te seggen: Ghy zijt al dat gy wilt. Want onsen wille met den godtlijcken vereenight, heeft sulcken kracht, dat wy soodanigh zijn, dat wy ernstelijck ende met alle onse meyninge begeeren te sijn. Niemandt en wilt vyerighlijck ootmoedigh, verduldigh, eerbaer, oft oock milt zijn, of hy en is nu den selven dien hy wenscht te wesen. Gy zijt al dat gy wilt. Den selven voeght daer by: Condy geene groote dingen uyt-rechten, noch veel gheven, hebt ten minsten eenen grooten wille, ende streckt dien tot groote dingen. Zijdy arm? gy cont nochtans soo gemoet wesen, dat, waer't dat gy de middelen hadt, gy die seer mildelijck aen d'arme soudt mede-deylen. Zijdy een slap cranck mensch? gy cont nochtans u selven soo opofferen, dat, al hadt gy duysent zielen en duysent levens, ghy dese duysent zielen en duysent levens geerne sout om Christus wille ten besten geven. Dunckt u dat ghy katijvigh ende ellendigh zijt? voeght uwen wille naer den godtlijcken, ende gy sult den aldergeluckighsten mensch wesen. Dien is inder waerheyt ellendigh, die sy selven niet en can regeeren, om den welcken de sonden onder malkanderen strijden, om te weten aen wien van hen hy toebehoort: die door een seer leelijke beurte nu aen d'eergierigheyt, nu aen de gierigheyt, nu aen de gramschap oft haet en nijt, nu aen de dronkenschap oft onkuyscheyt dient; hy is nauwelijcks oyt sijns selfs, veel min behoort hy

[p. 230]

Gode toe: want hy en is noyt een Coningh over sy selven. Den Poëte singht van Hercules:

Die het al temde als een helt,
Wordt van gramschap en liefd' gevelt.

'tSelve suldy by naer van dusdanigen mensch segghen: Al heeft hy't al, hy en heeft nochtans sy selven niet: hy en is sijns selfs niet, maer eenen dienaer van't gelt, van d'onkuysheyt, ende van vele sonden. Och, hoe veel beter is een verduldigh man dan eenen stercken ende die sijns ghemoedts heere is, dan eenen verwinder der steden ^a! Wildy alle dingen u onderworpen, onderworpt u aen den wille Godts: gy sulter vele regeren, is't dat den godtlijcken wille u regeert.

a Prov. 16.

§. 3.

Godt heeft t'alle tijden onder de menschen eenige gehat die hy voor sijne vrienden verkosen heeft, met de welcke hy familierlijck handelde, aen de welcke hy vele van sijne secreten openbaerde, met de welcke hy sich door dagelijcksche jonsten vereenigde. Onder de welcke sommige sijn van d'eerste gemeynsaemheyt, andere van de tweede, en andere van de derde; dat is, d'eene zijn met Godt meer vereenight dan d'andere: wy heeten alsulcke menschen heyligh. Seneca seght: Tusschen Godt en de goede mannen is eene vrientschap, die door de deught gemaeckt wordt.

[p. 231]

Ick segghe eene vriendtschap: jae oock eene gemeynsaemheydt ende ghelijckenisse: want een goet mensch is alleen door den tijdt van Godt onderscheyden; wesende sijnen discipel ende nae volger, ende sijn waerachtigh gheslachte ^a. Oft wy zijn't immers, oft wy connen't wesen Epictetus berispt met reden hier in onse onachtsaemheydt, segghende: Waer't dat den Keyser u voor sijn kindt aengenomen hadde, wie soude uwe hooverdije verdragen? Nu, als ghy Godt kindt zijt, en acht gy dat niet? en verheft gy u daerom niet? Voorwaer, lieven ouden man, wy zijn Godts kinderen, maer door aen-neminge, de welcke is't dat wy niet en willen verliesen, soo bewaren wy die door een heyligh leven. Maer den eersten trap om tot dese heyligheyt des levens te comen, is, sy selven in alle dingen aen den godtlijcken wille over te leveren: en dien becomt eene meerdere heyligheyt des levens, die sich dieper aen den godtlijcken wille onderworpt. Waerom den H. Paulus dit hertelijck van de sijne vereyschende, schrijft aldus: Wy en houden niet op van voor u lieden te bidden, en ze begheeren dat ghy met de kennisse van sijnen wille vervult moght worden ^b. 'T en is hem niet genoegh datse den wille Godts kennen, maer hy begeert oock datse met dese kennisse sullen vervult worden; hy begeert datse seer diep in den godtlijcken wille dalen. Want Paulus wiste wel, dat,

a Sen. l. de Provid. c. 1.

b Coloss. 1.

[p. 232]

als hy dit van hen-lieden verkreghen soude hebben, sy dan in alle deughden seer, ende sonder eenige swarigheyt souden voortgaen.

Maer hoe billigh is't dat het den mensche behage't gene Gode vander eeuwigheyt behaeght heeft? Als Harpalus van sijnen sone ge eten hadde, ende den Coningh Astyages, die dit bancket aengerecht hadde, d'andere leden van den sone, 't hooft, ermen, ende voeten, ter tafel doen brengen hadde, ende gevraeght: Hoe behagen u dese dingen? heeft hy geantwoort: Al dat den Coningh doet behaeght my. Eylaes! ellendigen mensch, acht gy soo luttel uwe menschelijcke affectie af te gaen om aen eene beest te behagen? Waerom en roepen wy Christenen dit niet in alle geschiedenissen: Al dat Godt doet behaeght my?

De Roomsche pluym strijckers plachten eertijdts onder de requesten, die sy den Keyser presenteerde, te schrijven: Seer toeghedaen aen uwe Godtheyt ende Majesteyt De Christenen presenteren oock requesten alsse bidden; oversulcks dat een jeder nae sijne gebeden ende wercken altijdt dese clausule byvoeghe: Ick, ô mijnen Godt, seer toeghedaen aen uwe Godtheyt ende wille. Allen sijnen wille naer den godtlijcken voegen, ende sy selven daer toe seer nauwe verbinden, is't opperste goedt van dit leven, ende inder waerheydt eenen hemel buyten den hemel, soo wy nu sullen betoonen.