Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het III. Capittel.
Dat de ghelijckformigheydt des menschens wille, met den godtlijcken, Gode een alder-aenghenaemste offerande is.

Wy segghen dat d'op-draginghe van onsen eyghen wille (naer het hemelsch Paesch-lam, dat daghelijcks in den H. dienst der Misse gheoffert wordt) Gode een alder-aenghenaemste offerande is. De H. Hieronymus tot Lucinium schrijvende, onderscheydt dit seer wel; 't Goudt te verlaten is een werck der ghener die beginnen, niet

der gener die volmaeckt zijn: Dit heeft Crates Thebanus gedaen, dit heeft Anisthenes gedaen; sy selven Gode op te dragen is eygentlijck't werck der Christenen a. Die sy selven Gode heeft op-gheoffert, heeft het Gode al-te-mael gegeven. Ende Godt seght, naer dit alleen boven al hakende: Mijn sone; gheeft my u herte b. Als ghy dit gegeven sult hebben, sal me seggen dat gy't al-te-mael gegeven hebt.

§. 1.

Maer op dat dese opdraginge van den wille sijns herten Gode aengenaem zy, is't van noode dat den ghenen die den selven offert, in staet van gratie zy. Den H. Basilius schrijvende op dese woorden: Brenght den Heere ghy kinderen Godts, brenght den Heere kinderen der rammen. seght: Weest eerst een kindt Godts, eer ghy de dinghen offert die Gode aengenaem zijn c. Ten minsten moet gy droevigh wesen dat ghy uyt Godts gratie vervallen zijt, ende trachten om wederom in die te comen: Een rouwigh ende vernedert herte en sal Godt niet versmaden. Seer fraey leert dit den H. Augustinus: Ick wilde wel, seght hy, dat ick anders niet en dede, dan my wedergeven aen den genen die ick my selven aldermeest schuldigh ben, ende alsoo Gode worde (naer't seggen van den Poëte d) eene

vriendelijcke slave van den Heere a. Ende hier toe alle d'andere vermaende, seght hy: Betrout volstandelijck op Godt, ende beveelt u selven hem geheel soo veel als't u mogelijck is. En wilt niet als u eyghen, ende in uwe macht wesen: maer belijt dat gy den knecht zijt van den alderbermhertigsten ende alderprofijtelijcksten Heere. Want soo en sal hy niet laten u tot hem op te nemen, ende en sal u niet laten over-comen, dan't gene profijtelijck is, al en weet gy dat niet b. Den selven Leeraer dit elders heel claerlijck bevestigende, seght: Wy en connen hem geen aenghenamer sake op offeren, dan dat wy seggen, dat by den Propheet Isaias staet, BESIT ONS c. Sommighe offeren Gode wachs oft olie op, om daer af in de kercken lampen t'ontsteken. Dat zijn offeranden van sommighe stuyvers, ende zijn daerom noch de beste, noch de volmaecktste. Eenen anderen belooft dat hy sy selven van wijn sal onthouden, oft neemt voor hem eenige milde aelmoesse te doen. 'T is eene weerdige belofte, nochtans niet de beste van alle; want hoe soude d'arme menschen die connen doen? Soo resteerter noch eene betere offerande. Godt en kiest u wachs noch u olie niet, maer't gene hy verlost heeft, dat is, uwe siele, offert hem dese. Ende vraeght gy my: Hoe sal ick mijne ziele,

die hy in sijne macht heeft, hem opofferen? Ick sal u andtwoorden: Door heylighe manieren, door suyvere gedachten, door godtvruchtige wercken. Soo heeft Anna haren Samuel opgeoffert; soo heeft d'alderheylighste Maghet Iesum opgedragen; soo is den H. Joannes Baptista, noch een kindt zijnde, opgeoffert geweest, soo zijn de Heyligen Gregorius Nazianzenus, Dominicus, Bonaventura, Bernardinus, Bernardus van hunne ouders Gode opgeoffert zijnde, seer heylige mannen geworden. Is't soo profijtelijck van andere opgeoffert te worden, hoe profijtelijck sal't zijn van sy selven opgeoffert te worden: 't welck den H. Coningh David volcomentlijck doende; Vrywillighlijck, seght hy, sal ick u sacrificie doen a.

'T selve is ons allegader seer aenghenaem, te weten, dat jemandt sy selven ons met een soo milt herte opdraeght. Als eertijts aen Socrates vele persoonen, een jegelijck naer sijne macht, veel schoncken, soo seyde hem Eschines sijnen armen discipel: Ick en vinde niet weerdighs dat ick u soude mogen geven: ende hierom alleen bedroeve ick my dat ick arm ben. Daerom geve ick u dat ick alleen hebbe, My selven. Wilt, bidde ick u, dese gave, hoedanigh die is, in dancke nemen, ende peyst dat d'andere, als sy u veel gaven, noch meer voor hen selven behouden hebben. Waer op Socrates antwoorde: En hebt ghy

my niet wel eene groote gifte gegeven? 't en zy misschien dat gy u selven heel luttel acht. Ick sal dan mijn beste doen, om u beter te maken als ick u ontfangen hebbe. Eschines heeft door dese gifte te boven gegaen het rijck gemoet van Alcibiades, ende alle de miltheydt van de rijcke jongelingen a. Siet gy wel hoe't herte, oock in de meeste armoede, materie van miltheyt vindt? Men moet niet aensien de grootte der gaven, maer met wat herte, met wat veerdigen wille die gegeven worden. Hy geeft Gode vele, ja hy gheeft het al-te-mael, die daghelijcks sy selven ende sijnen wille aen den godtlijcken heel volcomentlijck opdraeght. Ende dit moet men allen dage niet eens alleen oft twee maels, maer dickwils, maer hondert ende duysent maels doen: ende dan principaelijck als jemant eenige beroerte oft aenvechtinge in sy selven gevoelt, als hy aenmerckt dat sommige sijne wercken niet wel en gaen, oft geenen voorspoedigen voortgangh en hebben, dan moet hy roepen: O mijnen Heere en mijnen Godt, ick offere my u tot allen u wel-behagen, uwen wille geschiede. Dit geeft eene lijdtsaemheydt in tegenspoedt, ende eene soberheydt ende gematigheydt in voorspoedt. Dit wederhout eene mensch die vol quellinge is, al gaet het hem al tegen, dat hy niet ongodtlijck en spreke, dat hy niet onverduldigh en worde. Dit vermeerdert de verdiensten, dit versoent den mensch won-

derlijck met Godt, dit is eenen schildt tegen alle soorten van ellenden.

§. 2.

Bernardus een jegelijck dit radende, seght: Ick en hebbe maer twee mijtkens, jae maer twee seer cleyne mijtkens, ziele ende lichaem, oft eer wel een mijtken, mijnen wille: ende en sal ick dien niet geven ten dienste van den wille des genes die soo groot wesende, my soo snooden mensch met soo groote weldaden voor-com? die met alle sijne crachten my geheel voor hem gekocht heeft? Anderssins houde ick dese voor my, met wat aensicht, met wat oogen, met wat herte, met wat conscientie sal ick tot het binnenste der bermhertigheyt van onsen Godt gaen a? Chrysostomus spreckt van den H. Paulus, die sy selven dagelijcks opofferde: Abel heeft Gode een sacrificie op geoffert, ende wordt hier van gepresen; maer brengen wy ten voorschijne d'offerande van Paulus, soo sal, gelijck den hemel d'aerde te boven gaet, dese veel meerder wesen. Want hy en offerde geen schapen oft ossen op, maer offerde dagh voor dagh sy selven in twee manieren op, &c. Ende en was voorwaer met dese offeranden niet te vreden; maer, mits-dien hy sy selven Gode toe gewijt hadde, soo heeft hy oock getracht de heele werelt op te offeren b. Desen

vierigen man naer d'opofferinghe sijns selfs soo vlijtigh, en vliet geenen arbeyt, en hadde eenen grouwel van eenige perijckelen, seer bereydt om ter liefde Godts alle dingen te verdragen.

Ten tijde van Diocletianus, zijn Epictetus Priester ende Astion, een seer godtvruchtigh leven in den Oosten leydende, van Latronianus den Veltheere der Almiridensers gevangen. Dese nu in den karcker gesteken zijnde, seyde Epictetus tot sijnen medegesel: Mijnen alderliefsten vriendt Astion, is't dat den rechter ons morgen ondervraeght van onsen naem, ouders, ende vader-landt; laet ons dit alleen antwoorden: Wy zijn Christenen, dit is onsen naem, ons geslachte, ons vader landt. Wilt Godt dat wy met tormenten vernielt worden, laet ons in de tormenten anders niet seggen dan dit alleen: Heere Iesu, uwen wille moet altijdt in ons gheschieden. Des anderen daeghs wierden sy uyt den karcker gebracht voor den rechter-stoel, die in't midden van de merckt gestelt was. Latronianus op den rechter-stoel sittende, begonst in de teghenwoordigheydt van alle't volck te vragen van wat geslachte, natie, ende vader-landt sy waren. Waer op Epictetus antwoorde: Wy zijn Christenen ende van Christene ouders gheboren. Ick en vraghe dat niet, seyde Latronianus, seght uwe namen; de valscheydt uwer secte hebbe ick al van te voren geweten. Doen seyden de HH. Mar-

telaers wederom: Wy zijn Christenen, wy aenbidden Iesum Christum, ende vervloecken d'afgoden. Den rechter dit hoorende, ende met gramschap onsteken, beval datmense ontkleeden ende seer vreedelijck geesselen soude. Sy lieden hunne oogen naer den hemel slaende, roepen in't midden der wreeder slaghen: Heere Iesu, uwen wille moet in ons gheschieden. Doen seyde Latronianus seer uytsinnigh wordende: Waer is dien uwen beschermer, wiens hulpe gy lieden aenroept? dat hy come, ende u uyt mijne handen verlosse. Doen hebben de heylige Martelaers wederom geroepen: Wy zijn Christenen, dat den wille van onsen Godt in ons geschiede. Den rechter door dit geroep met grooter rasernye ontsteken, heeft de Martelaers doen in de pijn paleye hangen, ende met ysere krouwels seer wreedelijck verscheuren. Maer hier en conde hy oock geen andere woorden uytperssen dan de selve: O tyran Latroniane, wy zijn Christenen, dat den wille van onsen Godt in ons geschiede. Den rechter sich schamende dat hy dus van hen verwonnen wierdt, heeftse, daerse in de paleye hongen, met brandende fackelen doen branden. Ende nochtans en hoorde mense niet anders roepen dan te voren: wy zijn Christenen, den wille Godts moet in ons geschieden. Aldus nu getormenteert zijnde, zijnse wederom naer den karcker gheleydt. Vigilantius, een Raets heere des rechters, dese tragedie gesien ende soo dickwils

dese woorden ghehoort hebbende; Wy zijn Christenen, dat den wille Godts in ons gheschiede. Heeft by sy selven gedacht dat dit wel moeste eene tooverye van wonderlijcke cracht zijn, die alle pijne hare cracht benam, ende maeckte dat men in't midden der tormenten geene tormenten en gevoelde. Hy heeft dan begonst dese woorden, als eene seer krachtige remedie tegen allen hinder, geduerighlijck te herhalen, ende staende, sittende, gaende, t'huys oft buyten's huys, slapen gaende oft op staende, anders niet te seggen, dan: Wy zijn Christenen, dat den wille Godts in ons geschiede. Aldus heeft hy dry dagen overgebracht? wanneer Godt met hem als met een goet kint deernisse kreegh. Ten laetsten, op den vierden dagh, door een inwendigh gewelt beweeght, is hy in't openbaer gecomen, ende heeft overluyde begonst te roepen: O tyran Latroniane, ick ben Christen, dat den wille van onsen Godt in ons geschiede. In den karcker by d'andere Martelaers comende, is met sijn heel huysgesin in de Christelijcke religie onderwesen; ende om sijn onderwijsers dancbaer te sijn, heeftse, na datse nu onthooft waren, begraven. Des anderendaeghs dede Latronianus den Priester Epictetum ende Astion in sijne tegenwoordigheyt brengen, nu als eenen loosen vos geworden zijnde, heeft hen geseyt: Wilt gy lieden nu den goden offerande doen? oft blijft gy in uwe rasernye volherden? Waer op Epictetus antwoorde: 'T is al te vergeefs, Latroniane,

wy en aenbidden geene helsche monsters; gy sult ons eer het leven als desen sin benemen. Wy hebben't geseydt, en sullen't noch duysent en duysent-mael seggen; Wy zijn Christenen dat den wille Godts in ons geschiede. Doen begonst Latronianus als eenen leeuw te rasen, ende seyde tot de dienaers ende beulen: Brenght hier terstondt edick ende sout; maeckt dat dese boose menschen hunne wonden gevoelen; ende gy lieden en spaertse niet, maer vrijft hunne verscheurde leden met dien edick en sout. De HH. Martelaers en hebben oock dan hunne eerste stemmen niet verandert, blijvende altijdt seer volstandelijck belijden en seggen: Wy zijn Christenen, Godts wille moet in ons geschieden. Van dese tormenten ongehindert, zijnse wederom in den karcker geworpen, daer sy na dertigh dagen uyt gebracht, ende voor hunne monden met steenen gesmeten zijnde, wierden seer wreedelijck met esschen roeden gegeesselt. Maer noch riepen sy alle beyde even-seer: Heere onsen Godt, uwen wille geschiede in ons. Ten laetsten wiert de sententie der doot over hen gegeven, dat sy buyten de stadt souden onthalst worden. Als mense derwaerts leyde, hebbense malkanderen met dese woorden vervloeckt: Lovet den naem des Heeren, want den wille van onsen Godt is in alles door ons volbragt. Als sy ter plaetse der martelie gecomen waren, soo hebben sy seer luyde geroepen: Gebenedijdt zijt gy Heere Godt

onser vaderen, ende weerdigh, ende hooghverheven; om dat in ons niet den menschelijcken, maer uwen godtlijcken wille in alles volbracht is. Als sy nu souden onthooft worden, isser tusschen dese seer cloeck-moedige kamp-vechters eenen heerlijcken strijt opgeresen, wie van beyde't sweert eerst soude ontfangen; d'een d'andere d'eerste plaetse om der eeren wille toeschickende. Doen seyde Epictetus, een man van sestigh jaren, ende heel grijs, gebruyckende d'autoriteyt des ouderdoms, dat hy begeerde dat Astion soude voorgaen; ende Astion niet langh daer tegen worstelende, sprack: O mijn Vader en eerweerdigh Priester Godts, dat den wille Godts ende den uwen geschiede. Dit seggende, ende sijne ziele aen sijnen Schepper bevelende, heeft sijn hooft gheboden om afgheslagen te worden. Epictetus op't doodt lichaem van Astion neder vallende, ende't selve minnelijck om-helsende, heeft oock sijn hooft laten afslaen. Aldus hebben sy beyde seer heylighlijck hun leven geeyndight a.

§. 3.

Aenmerct hier twee seer suyvere spiegels, in de welcke seer wonderlijck eenen wille seer devoot tot den godtlijken wille uytschijnt. Dat sich een jeder aldus bereyde, ende hoe sware dinghen hem overcomen, dat hy gheduerighlijck dit herhale. Ick ben Christen,

den wille Godts geschiede in my. Voorwaer dese dingen schijnen my seer swaer en quaet te zijn om verdragen, maer dat Godts wille geschiede. Ick en hadde soo droevige dingen niet verwacht, maer dat Godts wille geschiede. Desen mensch voorwaer handelt met my seer onrechtelijck, maer dat den wille Godts in my geschiede.

Dien vromen Velt-heere der heyr-krachte Jehu heeft brieven geschreven, ende aen den Magistraet van Samarien ghesonden. Doch sy lieden en hebben niet langh gedraelt, maer terstont gesanten tot Jehu gesonden, die hem van hunne t'weghe souden seggen: Wy zijn uwe dienaers, al wat ghy ghebiedt dat sullen wy doen, &c. wat u belieft, doet dat a. Ende hoe dickwils sendt den goeden Godt brieven tot ons, ende vermaent ons verscheydelijck, ende hout ons sijnen wille voor om dien te volgen? Wat can elck van ons hem anders ontbieden dan't selve: Wy zijn uwe dienaers, al wat ghy ghebiedt sullen wy doen, doet al wat u belieft? Daerom pleegh den H. Antonius sijne discipelen gheduerighlijck te vermanen: Is't dat wy ons in Godts handen altijdt overleveren, gheene duyvelen en sullen ons connen ghenaken, om ons te verwinnen.

Elias den Prophete streedt met de Priesters van Baal, wie van beyde den waerachtighen Godt aenbadt: ten laetsten is

't verschil soo veraccordeert, dat die partye winnen soude, wiens offerande door't hemelsch vyer verbrandt soude worden. Als nu der afgoden Priesters langh ende veel geroepen hadden, ende nochtans niet't minste teecken des vyers, 't welck hen Baal soude jonnen, gewaer en wierden; heeft Elias alle de deelen van sijn offerande doen met water begieten, ende stracks heeft't vyer uyt den hemel dalende, de heele offerande verslonden. Och, hoe seer arbeyden, hoe vermoeyen sich, hoe seer roepen ende beroeren sich over al vele Christenen? Sy sweeten, sy lijden koude, sy loopen ende strijden, sy en sparen gheene vernuftheyt; maer daer is meesten-deel altijt vyer gebreck eene waerachtighe overghevinge sijns selfs in den wille Godts. Seer selden ende flauwelijck bidden wy: Heere dat uwe wille gheschiede, dat hy gheschiede. Soo roepen wy dickwils, ende offeren dickwils sacrificie, maer te vergeefs, om dat wy het edelste sacrificie, d'opofferinge van onsen eygen wille niet en besorgen.

Twee persoonen hebben eertijdts den H. Macarium gevraeght, dat hy hen soude leeren bidden. Hy seyde hen lieden: Hier en zijn niet vele woorden toe van noode, maer men moet dickwils sijne handen tot Godt uytreycken, ende roepen: Heere Godt, dat het geschiede soo gy begeert, ende soo't u behagelijck is. Want hy weet wat ons nut is a.

Dat een alderbeste maniere van bidden is. Want Pachomius badt oock gedurighlijck, dat Godts wille in alles soude moghen volbracht worden.

Alphonsus Salmeron vertelt datter eenen mensch geweest is, die in de plaetse van te bidden den heelen A, B, C, ordentlijck opseyde (voorwaer in eenen grooten noot wesende) den welcken hy aldus besloot: Heere voeght gy de letters by een, ende gheeft dat u meest behaeght, ende't gene my profijtighste is a.

Dus is dese over-een-cominghe van den menschelijcken wille met den godtlijcken het grootste ende Gode alder aengenaemste sacrificie ende brandt-offer dat jemant Gode can opofferen. Want in alle d'andere draeght den mensch alleen op't gene dat sijne is, maer in dit offert hy sy selven: in d'andere gheeft hy sy selven alleenlijck ten deele, oft door matigheydt, oft door miltheydt, oft door verduldigheydt; maer in dit gheeft hy sy selven geheel, op dat Godt met hem ende al het sijne doet wat hem belieft, sonder eenighe sake, oock niet de minste, voor sy selven te behouden oft uyt te steken. Oversulcks soo veel als't deel verschilt van't geheel, soo veel verschilt dit sacrificie oock van alle d'andere.

Twee dingen moet ick hier vermanen. Als ghy u, ô mensch, soo geheelijck aen den godtlijcken wille over-geeft, ende u selven en

uwen wille als keelt, en laet u, bidd' ick u, iet berouwen dit gedaen te hebben, 't zy dat het u wel oft qualijck gaet; en wilt niet herroepen dat gy gesloten hebt. Gy kent den aerdt der kinderen wel: als sy geslagen worden, dan en willen sy niet meer kamerade wesen des genes die hen slaet, maer huns-selfs. Indien gy hen te voren gevraeght haddet: wiens kamerade zijt gy? soo souden gheseyt hebben: Uwen. Maer als sy in't minste misdaen oft gestoort zijn, soo verlaten sy dese liefde ende vrientschap. En wilt doch, ô Christen mensch, met Godt soo niet handelen; al geesselt hy u, al slaet hy u met den stock, al bint ende brant hy u, al overvalt hy u met vele anghsten ende benautheden, roept even wel geduriglijck: Ick ben uwen, ô mijnen Godt, ick ben den uwen, dat uwen wille geschiede.

Ten anderen, als gy in eenige groote sonde van dronckenschap, oft van achter-klap, oft van onkuysheyt dadelijck bevonden zijnde, gevraeght wort; Wiens leden zijn dit, die gy soo gebruyckt? en hebt gy die Gode niet hondert maels, ja duysent-maels opgedragen? ende nu ghebruyckt ghy die als instrumenten van dronckenschap, achter-klap ende onkuysheyt, tot verachtinge, versmaedtheydt, ende seer groot ongelijck van den selven Godt? Siet toe, mensch, wat gy doet. Dit en is gheene getrouwigheydt. Gy verkoopt nu aen den duyvel uwe tonghe, ooghen, handen, ende u heel lichaem, dat ghy

Gode soo dickwils gegeven hebt. Siet toe wat ghy doet; Godt en wordt niet bedroghen a. Wilt gy niet van Godt verlaten worden, onderworpt u noch eens aen sijnen alderheyligsten wille, volbrengende al dat de wet oft de godtlijcke vermaningen u bevelen. Al't geluck van't volck van Israel was daer in gelegen, dat sy Godt hunnen leydts-man naer de vruchtbare landen, de wolcke ende't vyer hen voor gaende volghden, soo is oock onse welvaert ende saligheyt daer in gelegen, dat wy de voorgaende vyerighe wet der liefde, ende de stille wolcke der godtlijcker regheringe volstandelijck volgen, tot dat wy in de landen comen, van honingh ende melck overvloedelijck vloeyende. Laet ons dan volgen waer ons den godtlijcken wille sal leyden.


Vorige Volgende