De sonne-bloeme

Het IV. Capittel.
Met wat herte ende meyninghe men bidden moet: Vwen wille gheschiede op der aerde als in den hemel?

Als de discipelen den hemelschen Meester baden, seggende: Heere leert ons bidden, ghelijck Ioannes sijne discipelen gheleert heeft. heeft dan Heere geandtwoort: Aldus

[p. 121]

Aldus suldy dan bidden. Onsen Vader, die inde hemelen zijt, gheheylight zy uwen naem. V rijcke toe kome. Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel, &c Maer, ô Godt hoe swaer is dit ghebedt! wy zijn al te seer verschillende. Die alder-salighste geesten zijn in den hemel, ende wy arme ballinghen in dit dal daer den oprechten alssem overvloedelijck gepluckt wordt. Die hemelsche borgers hebben alle dingen naer hunnen wensch, ende daer en is niet dat hen can misnoegen; ter contrarie, daer en is bykans niet, dat ons, die buyten den hemel noch zijn, ten vollen ghenoeght: over al is eenen aftreck ende walghe; seer weynighe saken, ende dat oock heel selden, gheschieden naer onsen wensch; ontallijcke zijnder, die ons daghelijcks mishaghen ende doen walghen. Daer is't seer genoegelijck ende oock heel licht sijn selven naer Godts wille te voeghen, waer gheenen teghenspoedt en quelt. Hier worden wy met duysent moeyelijckheden gepijnight, met katijvigheden overvallen; nauwelijcks wordt ons wat tijdts verleent, om onsen adem wat te herhalen; d'eene oorloghe spruyt uyt d'andere, onse plagen ende ellenden zijn als aen een gheketent, ende volghen ghedurighlijck d'eene op d'andere, soo datse ons nauwelijcks en laten gerustelijck en singhen die versaedt zijn, ende de hongherighe; noch niet gelijckelijck en danssen, die leckerlijck geheten hebben, ende die langen tijdt gevast hebben

[p. 122]

soo en connen wy oock met eene soo gelijcke bereydtsaemheydt niet bidden, als de salige. Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel. Wy ende sy lieden zijn al te seer van een verschillende. Stelt ons in den hemel, Heere, ende wy sullen soo bidden, en soo werken als sy vergevet my, ô Christen, wy zijn heele luye bedelaers, jae oock met den mondt niet veerdich genoegh. Helaes hoe lichtelijck zijn wy beswijckende in dingen, die voorseker niet seer swaer en zijn? een cleyn windeken doet ons wanckelen; wy schroomen voor al dat niet genoegelijck om doen en is. O vervaerde katten! Christus en heeft u niet geleert jet te doen dat niet geschieden en can. Laet ons dit ten minsten doen, ende naer ons uyterste vermoghen trachten soo den godtlijcken wille op der aerde te volbrengen, als d'Engelen die in den hemel volbrengen; connen wy't niet met der daet doen, laet ons ten minsten milt sijn in't beloven. Seer wel seyde Cyprianus: Christus heeft ons leeren bidden: Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel, ende dat niet, dat Godt doet't gene hy wilt, maer op dat wy souden connen doen't ghene Godt wilt ^a. Soo wie dan Christum, dit ons in't bidden met de stemme voorgaet, wilt naevolghen, die en moet de woorden binnen's mondts niet vermompelen; maer stoutelijck segghen: Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel. Doch hy moet principalijck letten op't ghene wy hier nae sullen

a Cypr. de Hab. virg. c. 23.

[p. 123]

segghen, ende bidden dat hy den godtlijcken wille magh volbrenghen.

§. 1.

1. Uwen wille geschiede met eens heel suyvere meyninge: want ick hebbe voor my genomen dien te volghen, niet om eenigh profijt, niet om dat gy my met goederen beheymt hebt ^a, ghelijck Satan Job lasterde; noch oock uyt vreese van straffe, om niet in't eeuwigh vyer gheworpen te worden, maer met een eenvuldige ooge aenschouwe ick uwen eenigen wille alleen: Ick wille't, mijnen Godt, om dat ghy't wilt.

2. Uwen wille geschiede minnelijck: hier na ben ick alleenlijck trachtende, dat u behaeght't ghene ick doen, ende aldus de heerlijckheyt uwes naems door my, uwen alder onnutsten dienaer, verbreyt worde. U wel-behagen, ô Godt, achte ick soo seer, dat het my eenen genoeghsamen loon is u te behagen. Ende soo dunckt my dat ick Chrysostomum hoore spreken: Voorwaer ghy en weet niet, wat het is Gode te believen, is't dat ghy eenen anderen loon soeckt.

3. Uwen wille geschiede veerdighlijck. Traeglijck willen de gene die niet en willen. De veerdige gedienstigheden, die met vlijt sonder uytstel geschieden, sijn d'aengenaemste. Het is eygen aen den genen die geerne jet doet, dat rasselijck te doen. Soo veel gratie wort vanden

a Job. 1.

[p. 124]

goeden wille ontrocken als men't goet werck uytstelt. Mijn herte is dan bereydt, Heere, mijn herte is bereydt ^a, om allen uwen wille te doen.

4. Uwen wille geschiede blijmoediglijck. Eenige dingen doen wy wel rasch genoegh, maer niet te geerne. Niet uyt droefheydt, oft uyt noot; want Godt bemindt eenen blijden ghever ^b Die aen sijn selven den wille Godts voor een eynde stelt, al comt hem ondertusschen eenigh verdriet oft droefheyt over, en neemt dat niet qualijck; want hy haeckt daer naer als nae eenige wellusten, seggende: Mijne spijse is, dat ick den wille des ghenes doen, die my ghesonden heeft ^c. Dat dan uwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel.

5 Uwen wille geschiede volcomentlijck: sonder dat oock't minste, van't gene hy begeert, achter gelaten worde. Den mensch, die eenen waren jever tot den godtlijcken wille heeft en soeckt geen uytvluchten, noch uytstecksels, noch en seght niet: Ick wille, Heere, maer noch niet ick sal u gehoorsaem zijn, maer als gy my dit en dit niet en ghebiedt: ick sal een jeders voeten wasschen, ende oock kusschen, als ick slechts niet bedwongen en worde desen dienst aen mijnen vvant te doen: ick sal geerne verdragen dat ick versmaedt worde; als ick niet openbaerlijck beschaemt gemaeckt en worde: ick ben tot alle dinghen bereydt, als gy dat van my niet en vereyscht. Aldus en spreckt den lief-hebber van den godtlijc-

a Psal. 107.

b 2. Cor. 9.

c Joan. 4.

[p. 125]

ken wille niet, hy en steckt geene saken uyt, hy en vliedt gheene slaghen. Jae seght ter contrarien: O Heere, wildy dat ick noch meer, ende noch swaerdere dinghen lijde? siet my hier, ick ben veerdigh ende bereydt; ghebiet my swaerdere saken, castijt my straffelijker, als maer alleen uwen wille geschiede.

6. Uwen wille geschiede volstandelijck: hy geschiede nae thien, nae twintigh, nae dertigh, oock nae hondert jaren; jae in der eeuwicheyt. Ick hebbe mijn herte gebuyght om uwe rechtveerdighmakingen inder eeuwicheyt te doen ^a. Wildy, Heere, dat ick dit hondert, jae duysent jaren sal verdragen? Is't dat ghy't wilt ick wille't oock. Dit is't ghebedt des Heeren met eenen devoten wille lesen: dit zijn de vleugelen der Seraphinen, met de welcke wy tot de kennisse van den godtlijcken wille seer hoogh opghevoert worden.

a Psalm. 118.

§. 2

Dit moet hier sonderlingh bemerckt worden dat de Heyligen sich in den hemel meer verblijden in't volbrenghen des godtlijcken willes, dan inde groote hunner glorie. Oversulcks zijnse allegader, ende elck een met hunnen loon seer wel te vreden, ende niemant en mishaeght, dat eenen anderen meerdere glorie besit. Want die Godt aenschouwen, en voegen sich niet alleen naer Godts wille, maer zijn oock soo van dien verslonden, ende in dien wesentlijck verandert, datse nu Godts willen alleen willen, ende sich meer verheugen, dat

[p. 126]

het Godts wille is datse saligh zijn, dan datse dese saligheyt genieten. Uyt dese over-een-cominghe van den wille des mensch met den godtlijcken spruyt een seer uytnemende uytwerckinge der liefde, de welcke niet soo seer eenen gelijckformigheyt, als een eenheyt van des menschens wille met den godtlijcken mach genoemt worden; ende dese behaeght de salige soo, datse met alle hunne crachten, ende seer vierighlijck willen, dat Godt is dien hy is, soo wijs ende soo machtigh, soo bermhertigh ende soo rechtveerdigh, als hy is; soo alle volheyt ende majesteyt van eere ende glorie weerdigh. Gelijck eenen sone, die wel onderwesen is, 't gheluck en den voorspoet van sijnen vader al even-eens niet en benijt, als sijn eyghen; ende begeert soo wel dat sijnen vader geeert worde, als hy selve, jae oock meer dan hy selve: alsoo verblijden sich de Heyligen soo seer van de saligheyt, die Godt gheniet, als van de saligheyt die sy selve genieten. Hier uyt spruyten de vrolijcke lofsanghen inden hemel: Alleluia, Lof ende glorie ende cracht behoort onsen Godt, Want sijn; oordeelen zijn waerachtigh ende rechtveerdigh, &c. Alleluia, want aen Heere onsen Godt almachtigh heeft gheregneert. Laet ons blijde zijn ende verheughen, ende hem glorie gheven ^a.

Dese niet soo seer eene gelijckformigheyt der Heylighen, ghelijck ick gheseydt hebbe, als een eenheydt met den godtlijcken wille,

a Apoc. 119.

[p. 127]

moghen wy in onse ghebeden op dese maniere oock navolghen. Dat't verstandt, als eenen seer aendachtighen aensiender, contemplere d'oneyndelijcke ende onmatige mogentheyt, eeuwigheydt, wijsheydt, schoonheydt ende saligheydt Godts: maer dat den wille sich verheught, dat Godt een oneyndelijck goedt is, eene fonteyne van alle rijckdommen, die niet gebreck en heeft, dat hy alle dingen vermagh, tot een jeder seer mildt is, ende over al teghenwoordigh. De Theologanten segghen, dat dit de meeste ende de volmaeckste oeffeninge der godtlijcker liefde is. Want gelijcker geene meerdere liefde en can sijn, dan de liefde met de welcke Godt sijn selven bemint, soo en can oock onse liefde niet beter wesen, dan datse dagelijcks meer ende meer met de godtlijcke liefde over-een-comt. Het is een seggen der Philosophen, dat lief-hebben anders niet en is, dan jemanden jet goedts toe wenschen. 'T welck alsoo zijnde, soo volght hier uyt, dat, hoe wy een meerder goet een ander toe wenschen, wy hem oock dies te meer beminnen. Maer gelijck wy Godt geen meerder ende onmetelijcker goet en connen toe wenschen, dan hy selve en is, te weten, het onmetelijckste goedt van alle goederen; soo en connen wy Godt oock niet vyerighlijcker beminnen dan hem alle sijne goederen toe wenschen. Oversulcks sal oock op dese maniere meest den wille Godts op der aerde, als in den hemel gheschieden.

[p. 128]

§. 3

Ende dese menschen, soo vast met den wille Godts vereenight, zijn die blicksems, van de welcke Job seght: En sult ghy die blicksems niet seynden, ende sy sullen gaen; ende wederom komende sullense u segghen: Wy zijn hier ^a. Weer-lichten ende blicksems, die subtijle vieren, vliegen uyt der natuere altijt om hooge maer om datse Godt nederwaerts sent, hare nature als vergetende vallen met een onghelooflijcke snelheyt om leege, ende sullen yser, steen-rotsen, ende al dat wederstaet, doorbreken. De gene die hunnen eygen wille versaken, om den godtlijcken onderdanig te wesen, mogen wy blicksems Christi noemen. Sy souden wel naer hooghe dingen trachten, moghtense hunne passien volghen; maer om dat Godt wat anders wilt, soo begheven sy hen geerne tot d'alderleeghste dinghen, ende dat met een overgroote vlijtigheyt; sy doorbreken alle swarigheden ende beletselen, ende en worden door eenen soo geduerigen, ende dickwils herhaelden gangh niet vermoeyt, ende nu volbracht hebbende dat hen bevolen is, keerense als die blicksem wederom, ende komen voor hunnen Heere staen, segghende: Siet, wy zijn hier, wat belieft u noch meer? wy zijn bereyt oock te sterven: ghebiedt dat gy wilt. Ende gelijck de blicksems ('t welcke hier te bemercken is) niet uyt het water oft d'aerde comen, maer uyt eene dicke ende wel gheslotene wolcke;

a Job 38.

[p. 129]

alsoo comt oock desen veerdigen, ende tot albereyden wille uyt't gebedt ende de meditatie, die als wolcken om hooge vliegen, de sinnen des lichaems aen alle kanten gesloten zijnde. Want soo wie aendachtelijck bemerckt, met wat eene gedienstigheydt soo vele milioenen der Engelen Gode in den hemel dienen; in wat maniere Godts Sone selve sijns Vaders wille in de cribbe, in de doeckskens en stroy, in sijne reysen, tormenten, ende aen't cruys omhelst heeft, en sal niet connen laten, of hy en sal als eenen blicksem, eene heel vlijtige ghehoorsaemheyt beloven, ende sijnen wille met den godtlijcken heel volcomentlijck vereenighen: ende sal soo ten laetsten't gebedt des Heeren, ende besonderlijck dit (Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel) met een heel rechtsinnigh herte spreken.

Men vertelt dat eenen sekeren Prince tot eenen van sijn edel-lieden seyde: Morghen moet ghy met my ter jacht gaen. Den hovelingh, als willen heel courtoys in't spreken wesen, seyde: Ick en moet niet, want ick sal't gheerne doen. Die sijn selven uyt't binnenste sijns herten aen den godtlijcken wille opghedragen heeft, en doet gheene dinghen noode, noch bedwongen, maer alles gheerne ende gewilligh. Voor soo cleynen prijs wordt soo grooten vrydom geacht. Hoe treffelijck spreckt hier van Epictetus: Beter houde ick, seght hy't ghene Godt wilt, dan dat ick wille. Ick hanghe aen hem als eenen dienaer ende pagie: met hem begheere ick, met hem wen-

[p. 130]

sche ick: ten laetsten, dat hy wilt, 't selve wille ick oock. Wat souden de Christenen heylighlijcker connen segghen?

§. 4

Den heylighen Jacoponus, een seer heyligh man, van d'Ordre van S. Franciscus, om sijnen wille seer vast aen den godtlijcken te verbinden, begheerde met een seer gewilligh herte allen arbeydt, ellenden, benautheden, moyelijckheden ende pijnen, die men met de woorden uytdrucken, oft met de sinnen conde overdencken, om Christus wille te lijden; jae en soude ooc niet geweygert hebben de pijnen der helle te verdragen, als sijnen willen slechts met den godtlijcken vereenigt bleve Doch hadde dit voor een seker teecken dat hy Godt bemindt, als Godt hem weygerde't gene hy vierighlijck begeerde. Den selven plagh te segghen, dat hy van sijnen conscientie de reden vraeghde, waerom sy hem niet en kastijde, noch hem nu soo niet en quelde, gelijck sy wel eertijts plagh te doen; maer dat sijne conscientie antwoorde: Daerom doen ick dit, om dat gy u geheel den godtlijcken wille onderworpen hebt, ende sonder eenigh achterdencken rust op't gene desen van u schickt. Hier op past seer wel't gene den H. Augustinus schrijft: want ondersoeckende't gebodt, dat aen onse eerste ouders ghegeven was, van den boom niet te raken, Adams persoon aen nemende, spreckt aldus: Is den

[p. 131]

boom goedt, waerom en magh ick hem niet raken? is hy quaet, wat doet hy'r in paradijs? Wien Godt antwoort: Daerom staet hy in't paradijs, om dat hy goet is; maer ick begeere dat gy eenen gehoorsamen, niet eenen wederspannigen dienaer zijt. Waerom dit? om dat ghy den dienaer, ende ick den Heere ben. Hier zijn duysent redenen onder dese eene begrepen om dat Godt onsen Heere is, ende heeft ons sijnen wille voor ghehouden om te volgen, niet om't oordeelen; ende wy-lieden zijn dienaers; oversulcks is't seer billigh, dat wy derwaerts gaen, daer ons den wille des Heeren leydt.

Den duyvel heeft seer looselijck ende booselijck gevraeght: Waerom heeft Godt u-lieden geboden ^a? Hy hadde moeten vragen: Waerom en eet gy lieden de vruchten van desen boom niet? Want op dese vrage hadde men seer bequamelijck connen andtwoorden: Want Godt heeft dat geboden. Maer't loos serpent heeft d'andtwoorde voorcomen, ende van die eene vrage gemaeckt. Waerom heeft Godt gheboden? Oversulcks, soo dickwils als men weet dat Godt jet begeert, en maghmen niet voorder vraghen: Waerom dit? De reden, die onder alle redenen meest praemt, is Godt begheert het soo Als Godt aen Abraham belastede sijnen sone te dooden, wat reden en soude desen niet hebben connen by brenghen ende daer tegen stellen? nochtans heeft hy ge-

a

[p. 132]

sweghen, ende is ghehoorsaem gheweest: dit alleen heeft hem ghenoegh geweest; Godt begheert het soo.

§. 5

D'Ouders vraghen ondertusschen, om de genegentheyt der kinderen t'onderkennen, of hen niet en soude lusten met dat schoon weder naer den hof eens te wandelen, oft buyten te gaen? of wy heden de boecken lieten varen, ende in plaetse van die met de kaerte wat speelden? Is't dat de kinders antwoorden: Ghelijck het onsen heer vader belieft, gelijck het onsen heer vader begheert, &c. soo gevense een teecken van een seer goede opvoeginge, ende van eene rijpe wijsheyt. Maer is't datse toonen, datse na de wandelinghe heel gretigh zijn, ende, eer d'ouders daer toe oorlof gheven, nu naer buyten loopen; soo en is't geen teecken van soo goeden aert; ende dan seght den vader seer wel: Holla kindt, draeght dit speel ghetuygh wegh, ghy moet heden ter scholen gaen. Dan siet mense treurigh, ende de droefheydt uyt d'ooghen; dan volghender preutelinghen, men leert in den boeck niet, maer men overloopt maer de bladeren; dan schreyense dickwils, ende clagen over de straffigheyt der ouders. Dit zijn sotte kinders, ende niet seer wel ghevoeght naer het goetduncken ende wille der ouderen. Soo zijn wy seer dickwils seer geneygt tot alle genoeghten, lichtelijck murmurerende, als Godt dien alderbesten vader, oft ons speel-

[p. 133]

werck breckt, oft tot het werck stiert. Maer zijn wy wijs, soo zullen wy de wel-gemanierde kinders nae volgen, ende noyt anders seggen, dan dit; Gelijck het onsen Heer Vader belieft: wy zijn veerdigh ende bereyt te gaen, ende niet te gaen; te doen ende te laten't arbeyden en te lijden, al dat onsen Vader belieft.

Epictetus't selve wijselijck instampende, seyde: Aldertraeghste mensch, versoeckt ghy jet anders dan dat beter is? can daer doch jet beters wesen, dan't gene Gode belieft ^a?

Joannes Taulerus, daer ick te voren van gesproken hebbe, spreckt seer wel te desen proposte: Waer't dat Godt jemanden keure gaven ende seyde: Wilt ghy dat ick u van alle ellenden des lichaems en der ziele vry make, ende u wederom in't paradijs stelle? soo en mach hy anders niet antwoorden, dan dit: Heere, gelijck ghy wilt; gy kondt de catijvigheden wegh nemen, oft my laten by blijven; maer dat sal my alderaenghenaemst wesen, dat met uwen wille meest over een comt. Alsoo verwerven wy voorseker meerder gratie, dan of wy naer onse begeerte seer groote giften vercregen. Sekerlijck Godt is eenen scherpen afeysscher ende maender der deughden hy plagh de sijne, gelijck de strenge vaders, hardelijck op te voede. Als gy dan sien sult, dat goede, ende Gode aengename menschen veel arbeyden, sweeten, ende groot ongemack: lijden; maer dat de quade dertel zijn, ende in alle wellusten, peyst dat d'eerste hun vermaeck hebben in de seeghbaerheyt der kinderen d'an-

a Epict. 1. 12. dissert. c. 7.

[p. 134]

dere slaven: dat die door harde straffe wederhouden worden, ende dat de stoutigheyt der quader ghevoet wordt. Godt en jont gheene wellusten aen den mensch dien hy lief heeft, hy beproeft hem, valt hem hardt ende bereyt hem voor sijn selven. Wy worden door tegenspoet wijser; doch voorspoet neemt wegh dat goedt is ^a.

Dus laet ons ons selven, als ydele korven, Gode opdragen, om naer Godts beliefte, oft gevult, oft ydel gelaten te worden. Den H. Hieronymus Julianum vermanende, seyde hem: Gy meynt, dat gy op't sop der deughden zijt, als ghy een deel van't gheheel opoffert. Den Heere begeert u selven, ende niet de dinghen die u toebehooren.

a Sen. epist. 74.