Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het IV. Capittel.
Hoe den wille Godts in alle dinghen kan ghekent worden.

Het is een andere ende verscheyden regeringhe, eene stove vol kinderen gade te slae, eene schole vol discipelen, een huys vol knechten, een clooster vol Religieusen, ende eene legher vol soldaten te regeten; nochtans is't eene en de selve maniere van alle dese te regeren door de ghehoorsaemheyt, de welcke verscheyden willen doet in eenen wille by een comen. Den Capiteyn sal seer qualijck regeren, ten zy dat hy alle sijne soldaten, oft metten monde, oft met de handt bedwinge, dat is, 'ten zy dat hy hen can, oft met woorden, oft met wercken tot alle sijne gheboden dwinghen. Daer gaet de sake seer wel, ende is eene goede regheringhe, als den vader

des huysgesins in sijn huys, den meester in de schole, den Prelaet in't clooster, den velt heere in den leger sijne ondersaten, oft met de tonge, oft met de handt naer sijnen sin dwinght; die door de woorden, oft door de wenck regeert ende stiert werwaerts hy begeert.

Maer ghelijck het betaemt dat eenen soldaet lette op de tonghe oft handt van sijnen Capiteyn, om tot sijn ghebodt bereyt te wesen: alsoo betaemt aan een Christen mensch, soo van Godts woordt of handt te hanghen, dat hy al't ghene dat Godt begheert, seght, oft beveelt, jae al daer sijnen wenck toe streckt, 't selve oock terstont wille, derwaerts gheringhe gaet, loopen en vlieghe. Dat wy alle-gader dese woorden spreken: In't hooft vanden boeck is van my gheschreven, dat ick uwen wille doen soude: mijnen Godt ick hebbe ghewilt, ende uwe wet in't midden van mijn herte a. In't midden van mijne memorie, verstant ende wille, ô is my uwe wille Godt, in de plaetse van alle andere wetten.

Saulus van Christus ter aerde ghevelt zijnde, vraeghde voor al: Heere wat wilt ghy dat ick doen b. Dit moet altijdt de vraghe zijn van alle goede menschen: Heere, wat wilt ghy dat ick doen? Welck is uwen wille, mijnen goeden Jesu? gheeft my dien met een woordt, met eenen wenck te kennen: ick gaen, ick ben ghehoorsaem, ick doen al dat ghy wilt dat ick doen. Op dese vraghe moet-men dan nu voor al andtwoorden, te

weten, hoe men den wille Godts in alle dinghen sal kennen? Wy sullen hier eenighe reghelen stellen, door de welcke men Godts wille lichtelijck sal connen ondervinden.

Den I. reghel.
Om den godtlijcken wille te kennen.

Al wat van Godt aftreckt, is tegen Godts wille: al dat tot Godt noodt, is naer Godts wille: want dit is den wille Godts, uwe heyligh-makinghe dat ghy u onthoudt van oncuyscheydt a; &c. Bevindt dan jemandt jet sulcks in sijn selven, soo dat hy bedwonghen wordt te belijden: Dit officie, dit gheselschap, desen coophandel, dese maniere van leven en maeckt my niet heyligher, ick worde daer door allenghskens van Godt vervremt; soo en is dan dat ampt, dat gheselschap, die neiringhe, die maniere van leven naer Godts wille niet.

Den II. reghel.

Godts wille worde ons door de godtlijcke wet, ende de gheboden der H. Kercke opentlijck ghenoegh verclaert. Hierom moet-men in alle twijfelachtigheyt niet alleen ondersoecken, wat de gheboden Godts oft der H. Kercke ghebieden, maer oock wat met de selve meer oft min over een comt. Christus heeft eertijdts aen den rijc-

rijcken jonghman, vragende door wat wegh men alderbest inden hemel comen soude, den besten uytleggher vanden godtlijcken wille getoont, segghende: Ghy weet de gheboden a. Voorwaer daer en is niet soeter dan te sien inde gheboden des Heeren b. Abraham, desen selven vercondigher des godtlijcken willes aen den rijcken vreck wijsende, seyde: sy hebben Moyses ende de Propheten; dat sy die hooren c. Den H. Apostel Paulus seght: En wilt niet ghelijck worden deser wereldt, &c. op dat ghy moght beproeven, welcken Godts goeden ende behaghelijcken, ende volmaeckten wille is d. Den goeden wille Godts wordt in de thien gheboden besloten; den welbehaghenden in d'Evangelische raden; den volmaeckten wenscht; dat sijne gheboden souden volbracht worden op der aerden, als inden hemel.

Den III. reghel.

Desen wordt ons ghegheven vanden H. Paulus, daer hy seght: Danckt Godt in alle dinghen, want dit is den wille Godts in Christo IESV, in u alle e?. Hier staet voor al wel te bemercken, dat men in alle dinghen oock in d'alder ongeluckighste ende verdrietighste, Godt moet dancken. Den H. Chrysostomus op dese plaetse schrijvende, seght seer treffelijck: Hebt ghy jet quaets geleden? indien ghy wilt, ten is gheen quaet. Danckt Godt, ende ghy sult het quaet in goet veranderen.

Dit is een Philosoophs ghemoet a Eertijdts leerden de Hooghduytschen seer wel hunne kinderen, dat sy, hunnen vinger oft handt verbrant hebbende, terstont souden seggen Godt zy geloft. Voorwaer een kort, maer heerlijck ende schoon gebed! Wat u dan, ô Christen mensch, quelt ende praemt; wat u verdruckt seght hondert maels, seght duysent maels: Godt zy gheloft. Den H. Paulus voeght daer noch by: En wilt den gheest niet uytblusschen: geeft plaetse aen de godtlijcke inspraken. Godt geeft sijnen wille dickwils te kennen door heymelijcke inspraken, de welcke men als dan sonder perijckel voor godtlijcke magh houden, als sy alleen de meerdere glorie Godts voor-houden. Maer Paulus heeft daer oock dit by gevoeght: En wilt de prophetien niet versmaden. Den genen die den godtlijcken wille begeert te weten, en magh d'uytleggingen der H. Schrifturen, de heylighe sermoonen inde kercken, ende de wijse vermaningen van getrouwe menschen geenssins versuymen. Die niet en wilt hooren, die en begeert Godts wille niet te kennen. Ten laetsten gebiedt Paulus: Wacht u van allen quaden schijn. Gelijck de goede munt-meesters het valsch gelt, oft aen den klanck, oft aen't teecken ende opschrift onderkennen ende verworpen: soo moeten wy eenen afkeer ende schroom hebben van al dat den minsten schijn van quaet oft sonde heeft als strijdende tegen den godtlijcken wille.

Den IV. reghel.

Behalven de gheboden Godts ende der H. Kercke sijnder noch andere vercondigers van den godtlijcken wille, besonderlijck in twijfelachtighe saken. Onder de welcke gherekent moeten worden alle, soo wereldtlijcke als geestelijcke Overste, ende alle die wettelijck over andere gestelt zijn; hier by moeten gevoeght zijn Pastoors, Biechtvaders, d'Ouderlinghen ende Regeerders in de cloosters. Doen Saulus, nu bereydt om aen den godtlijcken wille onderdanigh te zijn, vraegde: Heere, wat wilt ghy dat ick doen? soo en heeft den Heere hem met geene geboden overladen, noch terstont alle wetenschap ingestort; maer hem als eenen discipel tot Ananiam sendende: Staet op seyde hy, ende gaet inde stadt, ende u sal gheseyt worden wat gy doen moet a. Ananias is Paulo eenen seer getrouwen uytlegger van den wille Godts geweest, gelijck Petrus aen Cornelius was. Aldus begeert Godt, dat sijnen wille den menschen door de mensch uytgeleghr worde. Hierom hebben wy in de H. Schrift soo vele vermaninghen: Soeckt altijdt raedt van den wijsen b. En doet niet sonder raedt, ende't en sal u na datter ghedaen is, niet berouwen c. De siele van eenen heylighen man vercondight somtijdts meer waerachtighe dinghen dan seven wachters sittende om hooghe. Ende in alle dese dinghen soo bidt den Heere, dat hy uwen wegh inde waerheydt beschicke.

Weest dan ghestadigh met eenen heylighen man, den welcken ghy kent, dat hy de vreese Gidts houdt, &c. Ende stelt vast met u selven een herte van goeden raedt, want ghy en hebt niet dat weerdiger is dan dat a. Over sulcks en can men in alle twijfelachtigheden, nopende den wille Godts, nier beter doen, dan van onse Biechtvaders, ende Overste raedt vraghen, aen de welcke wy onse conscientie, oft ons heel leven hebben bevolen. In welcke sake men in't generael magh segghen: Allen wille (uytgenomen de sonde) van Heeren, oft Ouderlinghen oft Regheerders, oft Overste is den wille Godts. Al't gene dan dat eens jeders Heere, al dat sijn Ouderlinghen oft Overste ghebieden, en moet niet anders ghehouden ende genomen worden als een seker uytlegginghe van den wille Godts. Den H. Paulus gheeft ons hier in exempel, ende totte Galaten schrijvende, seght: Voorts naer veerthien jaren ben ick wederom naer Ierusalem opghegaen met Barnaba b. Welcke is d'oorsake van eene soo verre reyse? Ick hebbe met hen lieden het Evanghelie overleght. Siet, den ghenen die over soo vele jaren aen de werelt gepredickt hadde, houdt, als eenen minsten discipel, sijne leeringe aen de vernaemste Apostelen voor, ende stelt hen als rechters over de selve, op dat, 't gene sy vande selve souden ordineren ende met ghemeynen raedt goedt vinden, verworpen, by oft af doen, hy dat soo ontfangen soude, om te gelooven ende te leeren.

Maer't ghene hy daer by voeght, is noch meer te verwonderen: Maer ick ben opwaerts ghereyst volghens d'openbaringhe a. Den ghenen die hem dese reyse gheopenbaert heeft, en konde hy hem oock niet openbaren't ghene hy op dese reyse doen moeste? Neen: Godt begeert dat den mensch van den mensch gheleert worde. Daer en boven is Paulus naer Jerusalem ghegaen, om van sijne leeringhe t'ondervragen, niet soo seer om dat hy, als om dat andere daer aen twijfelden. Om dese dan in de selve te vestigen, en vondt hy geenen beteren, raedt als d'Overste te vraghen. Daerom besiet, ende vraeght naer d'oude weghen, welcken den goeden wegh is, en wandele, in dien.

Den V. reghel.

Is't by aldien dat den tijdt ofte de plaetse niet toe en laet raedt te vraghen, soo moet den mensch by sijn selven de sake rijpelijck overlegghen, ende hy sal alle twijfelinghe nopende de kennisse van den wille Godts, lichtelijck aldus connen claer maken. Hy moet neerstelijck bemercken, welck van beyde, daer hy in twijfelt, aengenamer is aen sijnen eygen wille, waraen de begeerlijckheyt des vleeschs meer behaeght, wat de grootachtinghe sijns selfs liever heeft. Als hy dit (dat licht om doen is) ondersocht, ende vastelijck by sy selven besloten sal hebben, alle sijne wercken geheelijck naer den godtlijcken wille te voeghen; als dan sal hy voorwaer

gherustelijck verkiesen 't ghene aen sijnen eyghen wille min aenghenaem is, 't ghene aen de begheerlijckheydt des vleeschs min behaghelijck is, ende ten laetsten dat min prachts ende uytwendigheyts heeft. Want de verkiesinghe naer de gheneyghelijckheyt van den eyghen wille, van't vleesch, ende van sijns selfs groot-achtinghe, moet aen een jeder met recht quaedt vermoeden van dolinghe gheven; maer dat ander, 't welck tegen sijne geneygelijckheyt strijdt, is altijdt het sekerste: Als ghy uwe weghen niet en doet, seght Isaias ende dat uwe wille niet en worde gheworden a. By exempel: den ghenen die eene quade oft couwe maeghe heeft, maghmen voor ghewis in dese maniere raden: 'T ghene dat ghy aldermeest begheert, dat is u alderminst dienende, pepoenen, concommers, campernoelien, slecken, te seer kouwen dranck, versche ghepluckte vruchten, ende dierghelijcke eet waren, verweckselen der gulsigheydt, zijn seer hinderlijck, de welcke nochtans dickwils seer gulsighlijck ingheslockt worden. 'T selve geschiet in't gene daer wy van handelen: 't gene aen de lichamelijcke sinnen lieflijck ende aengenaem is, is meesten-deel schadelijck aen den geest; dat des menschens wille behaeght, mishaeght Gode. Daerom doodet uwe leden, die op d'aerde zijn, hoereringhe, onkuysheydt, quade wellustigheyde, &c om de welcke Godes gramschap comt b. En gaet dan naer uwe begeerlijckheden niet ende keert u af van uwen wille c.

vermaent Ecclesiasticus; op dat ghy tot Godts wille moght bekeert worden.

Isser jet, 't welck heel onverschillende ende even eens is; by exempel, indien u twee bedelaers ontmoeten die even arm zijn, ende dat ghy nochtans niet en hebt om hen alle beyde te geven, gheeft den genen die ghy begeert, met meyninge van Godts wille te volbrengen, ghy en sult niet dolen. Maer is't dat d'onverschillende sake van meerder gewichte is, soo moet ghy raedt vraghen, ende uwe toevlucht tot't ghebedt nemen. Ende is't by aldien dat ghy in eene oft vele dingen ganschelijck niet en weet, welcken Godes wille is, soo en moet gy niet lichtelijck eenige der selver aenvangen, voor dat ghy versekert zijt, dat die teghen den godtlijcken wille niet en strijden. In allen diergelijck beraedt vermogen veel seer de Reden ende de Conscientie, die geene quade raetsmannen in een onsekere sake en zijn, de welcke, willense wat voorsichtichlijck te wercke gaen, sullen seer lichtelijck ontdecken't welck beter gedaen zy. Maer het can gebeuren, dat een mensch van eene teere conscientie in sulcken dool hof gerake, daer den geest ende't vleesch soo tegen malkanderen worstelen, dat den ellendigen mensch begint te twijfelen, of hy misschien tegen Godts wille niet en heeft gheworstelt. Desen magh hem troosten, daer eenen Predicant somtijts sijn selven mede troost. Eenen na middaeghschen Predicant siet dat het meesten-deel van sijne toe hoorders slaept. Hy wort wat ontstelt, om datter hem vele toeknicken: nochtans schijnt

hem dit verdragelijcker dan of sy allegader onbeschaemdelijck klapten ende snapten. Hierom seght hy by sijn selven; Is't datter twee oft dry niet en slapen, dat is my genoegh om voort te gaen: eenen isser my duysent weert. Een jegelijc die ontstelt is, mach even eens by sijn selven seggen: Alsser slechts twee oogen, de reden ende den wille waken, als dese twee immers op den wille Godts letten, dat d'andere vry van onder opwaerts gekeert worden, ick sal evenwel onberoert blijven: ende al en wete ick den wille Godts soo heel nauw niet, soo sal ick nochtans arbeyden om dien te kennen.

Den VI. reghel.

Om den godtlijcken wille te verstaen, is't seer goet met den Apostel Paulus te vraghen: Heere wat wildy dat ick doen? Het is de ghewoonte van heylighe mannen, in twijfelachtige saken hunne toevlucht tot het gebedt te nemen, ghelijck eertijdts Moyses ende Aaron tot d'arcke des verbondts deden. Ende ghelijck als de wolcken soo dick te gader comen, dat de locht begint te donderen ende onweder te maken, men dan de klocken op de torens luyt, om de wolcken te verstroyen: insgelijcks, soo dickwils als de sonne van den godtlijcken wille soo uyt onse ooghen wegh ghenomen wordt, dat wy gansch niet en weten wat ons te doen staet, soo is't beste door gebeden onse toevlucht tot den hemel te nemen. Aldus riep Saulus, door een onverwacht onweder in't midden van't velt verschrickt zijnde: Heere, wat wilt gy dat ick doen a? Het is

eenen seer bequamen tijdt om dit gebedeken dickwils te herhalen, als wy ten H. Sacramente gaen: ende als wy nu het lichem des Heeren op onse tonghe hebben, dan behooren wy vierighlijck te herhalen: Heere, wat wildy dat ick doen? Ja oock daghelijcks onder den godtlijcken dienst, als den Priester het H. Sacrament opheft, behoorde een jegelijck vierichlijck te wenschen: Heere, wat wildy dat ick doen? Het wordt oock seer gheraden, dat de geestelijcke persoonen alle daghe, onder den dienst der Misse, hunne cloosterlijcke belofte verversschen. P. Jacobus Laynez, den tweeden Generael der Societeyt Jesu, seyde daghelijcks in't eynde der Misse, [n]ae dese woorden vanden hondersten man Heere ick en ben niet weerdigh, &c Christum in sijne handen houdende: Heere het behaeght my dat ick belooft hebbe. Soo behoorden oock alle andere menschen, als het hemelsch broodt ten toone wort opgeheven, te bidden: Heere, gelijck ghy wilt, soo wille ick oock; dat ick wel voor my ghenomen hebbe, en begheere ick niet te her-roepen. Dese dagelijcksche opdraginghe sijns selfs aen den godtlijcken wille is een seer goedt bereydtsel tegen den laetsten strijdt der doodt.

Maer soo wie langhen tijdt jet van Godt begheert heeft, ende nochtans niet verworven, die moet sijn selven laten voorstaen, dat dien besten vader niet en wilt, dat den sone dat van hem soude verwerven, dat hy soo langh versocht heeft; oft immers, dat

dien goedertierenste vader des soons volherdinge in't bidden, tot vermeerderinghe sijns loons wat begeert t'oeffenen. Het is seker, dat dien bermhertighsten Godt den versochten bystant dickwils uytstelt, om de ghestadighe ghebeden ende langhe patientie overvloedelijcker te vergelden. Voorwaer men moet seer dickwils dierghelijcke dinghen van veel menschen (ghelijck't gelt van de gierighe met ghewelt uytperssen. Wy souden Godt min bidden ende onse patientie min oeffenen, indien hy de trage menschen soo niet en praemde. Hierom is't ons somwijlen seer profijtelijck, dat wy door onse langhe ghebeden niet verkreghen en hebben: want dese soo langhe ghebeden zijn dickwils profijtelijcker, als't verworven goet soude gheweest hebben. Ende dat is, dat seer groote gerustigheyt aen vele gheeft, datse lange gebeden, ende niet verkreghen en hebben. Hoe heeft den Conincklijcken Propheet David ghevast, geweent, plat ter aerden ghestreckt gebeden, eer hy den wille Godts, nopende sijn soonken dat op sijn sterven lagh, wiste? maer van sijne doot verstaen hebbende, heeft ghekent dat den wille Godts ende ordinantie was, dat hy sterven soude. Oversulcks is hy nu blijder vander aerde opghestaen, ende sijn selven ghewasschen ende ghesalft hebbende, in't huys des Heeren gegaen, ende heeft daer aengebeden a. Christus, na dat hy indien hof van Oliveten voor de derde reyse ghebeden hadde, van sijns Vaders wille nu verse-

kert, seyde tot sijne discipelen; slaept nu, en rust a. Aldus volghter oock ruste ende vrede des gemoets, na een gebedt't welck niet verhoort en wort: om dat men als dan beter versekert is, wat den goeden Godt van ons begheert gedaen te hebben: Den Priester Heli en heeft aen Samuel, die hem vertelde, war vrake Godt soo van hem als van sijne kinderen soude nemen, anders niet gheantwoort, dan: Hy is den Heere, dat hy doet dat goedt is in sijn ooghen b. Als of hy gheseydt hadde: Ghy hebt my eene droeve tijdinghe gebracht, Samuel; maer aengesien den wille Godts my nu bekent is, soo ontfange ick uwe bootschap, die my niet seer aengenaem en is, met een goetwilligh herte, ende bekenne de godtlijcke beliefte. Ick, ende mijne kinderen hebben verdient gestraft te worden, als't aen den godtlijcken wille soo belieft, teghen den welcken men sich niet en mach stellen. Dat de goeden Godt doet, al wat aen sijnen heylighsten wille behagelijck is: wy zijn de knechten, hy is den Heere: wy hebben menichvuldiglijck gesondight, het staet der godtlijcker rechtveerdigheyt toe, de sonden te straffen. Als die van Cesar een met tranen pooghden Paulum te weder-houden, dat hy naer Jerusalem niet en soude opclimmen, soo heeft hy cloeckmoedelijck tot hen geseyt: Wat doet ghy lieden weenende, ende mijn herte bedruckende? want ick ben bereydt om den naem des Heeren IESV, niet alleen te Ierusalem ghebonden te worden, maer oock te ster-

ven. Ende doen sy hem daer niet en conden aftrecken, hebbense opghehouden, segghende: Den wille des Heeren gheschiede a. Dit is de waerachtige ruste der ziele, nae dat men te vergeefs gebeden heeft alleen te seggen: Den wille des Heeren gheschiede. Ende hier uyt volght den laetsten regel om Godts wille te kennen.

Den VII. reghel.

Niemandt en can den godtlijcken wille sekerlijcker kennen, dan die sijn selven in alle dingen rechtsinnichlijck naer dien begeert te voegen. Dese begeerte is voorwaer eenen draet, om ons daer mede uyt de dolingen van alle doolhoven te verlossen, door de welcke alle twijfelachtigheyt, aengaende den wille Godts, wort wegh ghenomen: te weten, als jemant, niet wetende wat Godt wilt, oft welcke van twee geoorlofde saken hy liever heeft nochtans soo bereydt van ghemoet is, dat hy met een oprecht herte mach segghen: Heere, indien ick wiste wat ghy hier van my wilde gedaen hebben, ick soude't voorwaer doen. Dit gebedt gedaen hebbende, magh hy vryelijck doen dat hy wilt, sonder sich t'ontstellen; want hy en sal den godtlijcken wille niet lichtelijck vertoornen. Den minnelijcken vader en verlaet sulcken sone niet, ende en gedooght niet dat hy van sijnen godtlijcken wille seer dwale. In-

diender geenen mensch te vinden en is, door wien hy hem magh leeren, sal eenen Enghel seynden, gelijck hy aen den H. Joseph dede, als hy sich in eene gewichtige sake beraede, wat hy best doen soude. Van gelijcken dede hy aen de dry Coninghen uyt den Oosten, na dat sy't kindeken Iesum in't kribbeken hadden aengebeden, tot wie hy eenen Engel gesonden heeft, die hen vermaende datse Herodes listen souden schouwen ende langhs eenen anderen wegh weder naer hun vaderlant keeren. Soo sont hy oock eenen Enghel aen Agar, de dienst-maeght van Abraham, ende aen ontallijcke andere, om datse niet dolen en souden; oft wel in de plaetse des Engels eenen getrouwen mensch.

In't jaer 324. (soo Baronius verhaelt a hadde Constantinus den Grooten, Roomen verlatende, eene stadt begonst by Ilium te bouwen; maer om dat het Godts wille was, dat hy't begonst werck soude laten blijven, ende Byzantien in Thracien optimmeren, soo heeft hy hem verscheyde reysen vermaent: want (gelijck Beda ende Glykas getuygen) alle de ghereetschap der timmer-lieden wiert by nachten op den anderen oever gevonden, heymelijck ende door een onbekende macht daer verdraghen. Eenen arent oock heeft (soo Zonaras verclaert) des metsers richtsnoet opghenomen, ende dat by Byzantien uyt sijne klauwen laten vallen. Soo is't dat Godt de kennisse van sijnen wille verclaert aen de gene die de selve oprechtelijc versoec-

ken. Goedertieren is den gheest van dese hooghste Wijsheyt a, ende deylt haer selven aen een jegelijck seer mildelijck mede. Godt helpt alle de ghene die hem inder waerheydt soecken b, ende verclaert sijnen godtlijcken wille, als eenen wonderlijcken ende soeten meester, aen alle de gene, die hier met eene waerachtighe onderworpinghe sijne discipelen willen wesen. Al doende leeren wy best den wille Godts kennen.


Vorige Volgende