Logo DBNL
Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert (1699)

Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert

(1699)–E. Az. van Dooregeest, C.A. Posjager–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

X. Predikatie,
Over Jacob. Cap. 1. vers 26.

Indien iemant onder u dunkt dat hy godtsdienstig is, ende sijn tonge niet in toom en houdt, maer sijn herte verleydt, deses godtsdienst is ydel.

Geliefde Christenen:

WAs het den befaemden Esopus, die last hebbende, om de beste en quaetste spijse te gelijck op de tafel te brengen; hy hadde het oock niet qualijck gevat, als hy niet dan tongen op en dischten. Gevende voor reden: Daer en is geen goeder saecke, dan een goede, ende geen quader, dan een quade tong. Want de tonge die brenght eere, de tonge brenght oock groote schande voort: beyde leven ende doot is in 't gewelt van de tong. + Want door haer (gelijck de H. Jacobus getuyght) loven wy Godt ende den Vader, ende door haer vervloecken wy de menschen, die na de gelijckenissen Godts gemaekt zijn.

En daerom moet men bekennen, dat een verstandige ende getrouwee tongh groot nut kan doen by de menschen. Het gaet ook vast, dat een quade en fenijnige tongh in aller maniere veel schade en hinder alle dagen aen-

brengt. Zijn dan veel menschen gevallen door de scherpte des sweerts, noch meer door het misbruyck der tonge. En isse nadeelig omtrent den naesten, om dat men daer door de aldernoodigste en soetste banden van liefde en vriendtschap onder de menschen soo verstandeloos aen stucken breeckt, niet minder oock nevens sijn eygen selven. Want wort men daer door tot gunst en aengename omgangh der menschen onnut ende onbequaem, hier door moet men ook selfs, de gemeenschap Godts, het saligste en beste, dat men anders hebben kan, voor eeuwig en altoos missen en derven, dewijl dat men daer toe, buyten de ware godtsdienst noyt geraken kan; en die is nochtans door het misbruyck der tonge ydel en krachteloos; gelijck dit nader blijcken sal uyt het volgende, namelijck, als de H. Jacobus seyt in den text:

Indien iemant onder u dunckt dat hy godtsdienstig is, ende sijn tonge niet in toom en houdt, maer sijn herte verleydt, deses godtsdienst is ydel.

En om van dese woorden met eenige ordre te handelen, soo sullenwe daer in aenmercken twee voorname deelen. Als

Vooreerst van hoedanigen persoon hier gesproken wort.

Ten anderen het getuygenis, dat aengaende de selve wort gegeven.

Aengaende het eerste punct, principael dan te weten van hoedanigen persoon hier wordt gesproken, dat toont den text met dese

woorden: Indien iemant onder u dunkt dat hy godtsdienstigh is, ende sijn tonge niet in toom en houdt, maer sijn herte verleydt. Waer door ons dese persoon ten aensien van sijn doen tweesins vertoont wort, te weten eerst in 't algemeen, en daer na in 't besonder.

Ten aensien van sijn doen in 't algemeen, vertoont hem den text onder dese woorden: Indien iemant onder u dunckt dat hy godsdienstig is. Onder alles wat een mensch aengenaem en grootelijcks na der zielen kan vercieren, en is niets, dat eenigsins by de ware godtsdienst te vergelijcken is, om dat men daer door beyde by Godt ende de menschen aengenaem wordt. + Want de godtsaligheyt, ofte anders de godsdienstigheyt, is tot alle dingen nut, hebbende de belofte des tegenwoordigen, ende des toekomenden levens. Want of men Godt, die in en uyt sijn selven volmaeckt is, en niets ontbreeckt, niet en kan dienen, als iets behoevende: ofte even als den eenen mensch den ander doet: soo doet men daer door nochtans 't geen hem aengenaem en welbehagelijck is. Waerom de H. Paulus, om de ware godtsdienst aen te prijsen, + ons vermaent om te wandelen waerdiglijck in den Heere, tot alle behagelijckheyt, in alle goede wercken vruchtdragende.

Want immers is in de godtvruchtigheydt begrepen, dat men om Godt, gelijck hy waerdig is, te eeren, hem oock als de eenige en volmaeckte oorsprong alles goedts, van herten aenkleeft en bemint; wetende dat hy 't alleen

is, welck ons geven kan, alles wat ons herte lust. Roepende daerom tot hem, met den H. David uyt: + Heere, voor u is alle mijn begeerte: ende mijn suchten en is voor u niet verborgen. Hier door wandelt men oock voor hem, gelijck kinderen van soo grooten en almachtigen Vader toekomt en betaemt: te weten in een diep ontsach en heylige vreese voor sijn hooge Naem, daer alle Engelen Godts gestadig voor beeven en zidderen, op datwe doch niet en souden doen 't geen hem mogt mishagen en in rechtvaerdigheyt vertoornen: gelijck de H. Petrus daerom aldus vermaent: + Gelijk hy, die u geroepen heeft, heylig is, (soo) wort ook gy selve heylig in al (uwen) wandel. Daerom datter geschreven is, Zijt heylig, want ik ben heylig. Ende indien gy tot eenen Vader aenroept den genen die sonder aenneminge des persoons oordeelt, na eens iegelijcks werck, soo wandelt in vreese den tijdt uwer inwooninge. Waer mede dan altoos een diepe onderdanigheyt nevens alle Godts geboden en beveelen t'samen gaet. Spreeckende in onbedriegelijckheydt des herten met den H. David: + Siet hier ben ick, hy (namelijck de Heere) doe my soo als 't in sijne oogen goet is. + Ick hebbe lust, ô mijn Godt! om u welbehagen te doen: ende uwe Wet is in 't midden mijnes ingewandts.

Waerlijck een gestalte des gemoets, die den mensch aldergetroost en geluckigst maeckt: als ondersteunt zijnde met een aldervrolijckste hoop, beyde in leven en in sterven: gelijck den H. David, uyt de ondervindingh selfs,

daerom seggen konde: Vertrouwt op den Heere, ende doet het goede, bewoont de aerde, ende voedt u met getrouwigheyt, ende verlust u in den Heere, soo sal hy u geven begeerte uwes herten.

Geluckige menschen dan, die in geest en waerheyt, volgens de uytnementheyt van de ware godtsdienst, alsoo voor den Heere haren Godt bestaen. Maer het is seecker, dat het onder desen roem al geen goudt en is dat 'er blinckt, dat 'er menigmael huyghelaren en geveynsden onder de vroomen en oprechten gevonden worden, die Godt ende sijn heyligen dienst wel in de mont hebben, maer de werelt en haer eygen eere in het hert: als of sy vroom souden zijn, om datse daer van roemen en spreken konnen. Van hoedanige den Propheet Ezechiel seyde: + Sy maecken liefkosingen met haren mondt, (maer) haer herte wandelt haer gierigheydt na. En daerom waren'er doorgaens eenige oprechte menschen, die Godt dienden met getrouwigheydt des herten; als een voorbeeldt, soo een den vroomen Obadia was in 't godloose Hof van Achab den Koning; seggende tegen den Man Godts Elia: + Ick uwe knecht nu vreese den Heere van jonckheyt op. Daer ontbrakender veeltijts oock niet, die maer de uytwendige gedaente en schijn van de ware godtsdienst hebbende, de kracht ende het inwendige wesen van dien versaeckten ende loochende. Sulcke dorre rancken in des Heeren Wijnberg, en doode leden, als ofse leefden aen Christi lighaem, drongen onder de

Kercke en Gemeynte, selfs al ten tijde der H. Apostelen in. En om hier tegen wel gewapent ende gewaerschouwt te zijn, soo seydt de H. Jacobus in den text: Indien iemant onder u dunkt dat hy godtsdienstig is. Want doen selfs warender al, die de naem hadden datse leefden, en siet sy waren doot. Soo dat men in die vroege en seer geluckige tijt, + in 't Huys des Heeren vond, niet alleen gouden en silveren, maer oock houten ende aerden vaten, sommige ter eeren, en sommige ter oneeren.

En daerom, was de godtsdienst by eenige waerheyt uyt het binnenste des herten, gelijck het ook zijn moet om den Heere te behagen, het was met andere maer een ydel duncken en roemen by haer selven: en daerom niet meerder dan als een geschildert vyer sonder warmte, en een doot lighaem sonder ziel. Zijnde eenige wonder godtsaligh by haer selven, om datse geduerig Gods Naem en Woort maer in de mont hadden, en daer van dikwils, ook niet altoos sonder nut, wisten te handelen ende te spreecken; doch evenwel soo, dat haer eygen hert van de liefde Godts, buyten welcks alles maer ydel en te vergeefs is, niet eens bewogen ofte aengeraeckt wiert. Waer van de H. Paulus seyde: + De kennisse maeckt opgeblasen, maer de liefde sticht. Ende soo iemant meynt iet te weten, die en heeft noch niets gekent, gelijck men behoort te kennen. Maer soo iemant Godt lief heeft, die is van hem gekent.

Of daer konnen oock menschen geweest hebben, die onder een hooge inbeelding, en be-

duncken van haer eygen godtsdienstigheyt met de uytwendige schijn des selfs, soo veel in 't sin hadden, ende te doen maeckte, datse het principale, dat is de ware vernieuwing des herten, niet eens in acht en namen. Even of iemant voor fris ende gesont wilde gehouden worden, om dat alleen een cierlijck kleedt of fluweele mantel sijn striemen en stinckende etterbuylen een weynigh voor 't oog bedecken kan. Zijnde dit een godtsdienst, als die van de Schriftgeleerde en Phariseen, daer van de Heylant Jesus seyde: + Wee u, gy Schriftgeleerde en Phariseen, gy geveynsde: want gy zijt de wit geplaesterde graven gelijck, die van buyten wel schoon schijnen, maer van binnen zijnse vol van doodts beenderen, en aller onreynigheyt.

Soo siet men dan dat dit menschen waren, die by haer selven dachten datse vroom en godtsdienstigh waren, of om datse Godts waerheyt beleden met de mont, of om datse voor 't oogh van andere seer godtsdienstigh scheenen en haer vertoonden. Maer is dit haer doen in 't gemeen, laet ons dan nu

Ten anderen ook aenmercken haer doen in 't besonder, daer van in den text geseyt wort: Ende sijn tonge niet in toom en houdt, maer sijn herte verleydt. Kan een quade boom geen goede vruchten voortbrengen? is't dan wonder dat een huyghelaer en geveynsde, die liefde en waerheyt beyde ontbreeckt, sijn tonge niet en regeert noch bestiert na behooren? om dat het selve door dese deughden alleen ge-

schieden moet, en daer buyten gantsch niet geschieden kan.

Aengaende nu het niet in toom houden van de tonge, het is een manier van spreken ontleent van 't geen omtrent de paerden geschiedt, die men door middel van 't toom, om een goeden gang te maken, bestiert ende in bedwang houdt; gelijck de heylige Jacobus seydt: + Siet wy leggen de peerden toomen in de monden, op dat sy ons souden gehoorsamen, ende wy leyden (daer mede) haer geheel lighaem om. En daerom, 't geen de toom is in de mont van een peert, dat is Godts Woort, den eenigen regelmaet van al ons doen, in 't wel bestieren van de tong. Waerom den H. David seyde: + Ik (Heere) hebbe uwe reden in mijn herte verborgen, op dat ick tegen u niet sondigen en soude. Toomeloos, dat is sonder goede bestieringh. Nu, is de tong, als men in sijn woorden en gespraecken, op Godts Woordt geen goede acht en slaet, spreeckende 't geen dat men swijgen moest, en dat men met geen betamen spreken kan; het zy dat men de hooge en alderaenbiddelijckste Name des grooten Godts, lichtvaerdig en ydel, met vloecken en sweeren, in de mondt neemt: daer voor de Man Godts Moses waerschouwt, seggende: + Gy en sult de Name des Heeren uwes Godts niet ydelijck gebruycken: want de Heere en sal niet onschuldig houden den genen, die sijn Naem ydelijck gebruyckt.

Of dit geschiedt, als men sijn naesten door valsheyt belastert ende beswaert: waer van

geseyt wordt in Godts Wet: + Gy en sult geen valsche getuygenisse spreecken tegen uwe naesten.

Of oock als men de selve door leugen-tael bedriegt ende te kort doet. Waerom den H. David seyde tegen den Heere: + Gy sult de leugensprekers verdoen; van den man des bloedts ende des bedroghs heeft de Heere eenen grouwel.

En niet minder oock door achterklap en saemrooven: wanneer men door haet en vyandtschap, van sijn naesten achter sijn rugge qualijck spreeckt; doende dus aen hem, 't geen dat men aen sijn selven niet gaern soude lijden willen. Waer van de wijste der Koningen seyd: + Die verstandeloos is, veracht sijnen naesten: maer eenen man van grooten verstande swijght stille. Die (als) een achterklapper wandelt, openbaert het heymelijcke: maer die getrouw is van geest, die bedeckt de saecke.

En dit gebeurt oock, als men sich, gelijck ydele en vleeselijcke menschen, tot spotten en boerteryen, en andere vuyle onnutte redenen, over-geeft: + als of 't niet de waerheyt was, dat quaet geklap goede zeden verderft.

Siet, dit alles is een groot misbruyk van de tonge, zijnde deselve ons van God alleen tot een goet en nutbaer eynde gegeven ende geschoncken. En dus doende, blijckt dat men de selve niet wel en regeert noch in toom en houdt. Want hier en is geen nuttige reden tot stichting en verbetering, om genade te geven den genen diese hoort: maer in 't tegendeel, men

slaet sijn tonge in het boose, of sijn lippen die koppelen bedrog.

Maer is't de sonde eygen datse tot bedrog en misleyding des menschen dient, soo dat men doorgaens vygebladeren wil bedencken tot bedecking en verschooning van sijn eygen quaet, als of men met sijn selven te vleyen ende te pluymstrijcken wilde verlooren gaen.

Siet dit wort in 't misbruyck der tonge oock alsoo gespeurt, en daerom voegt den Apostel Jacobus daer noch by,

Maer sijn herte verleydt. Want doch het bedrog, dat het noodige gezicht van de waerheyt soeckt te beletten ende te ontvreemden, is uytnement schadelijck; doch insonderheydt dan, als het ons van den goeden en heylsamen weg des deughts kan aftrecken, of nu daer van reets afgeweeken zijnde, belet om daer toe weder te keeren: beyde kan 't plaets hebben; gelijck ontrent veel andere dingen, oock alsoo in het misbruyck van de tong. Wordt iemant van een ander verongelijckt, of als men segt op den toon getreden, hy sal door menschelijcke driften en passien daer toe op geweckt, sijn tonge scherpen als een sweert, om te vergelden quaet voor quaet, ende schelden voor schelden. Flatteerende hem selven, dat dit soo seer geen quaedt en is, om dat het geschiedt, niet om iemant quaet te doen, maer alleen om op die wijse een anders quaet te beletten en tegen te gaen. Niet aenmerckende, dat Jesus de Heylant, dat volmaeckte voorbeeldt voor allen: + Als hy gescholden wierdt, niet weder en

scholdt, en als hy leedt, niet en dreygde; maer het overgaf aen dien die rechtvaerdelijck oordeelt: of iemant die nu sijn tonge niet weynig misbruykt heeft, en daerom verplicht om tot verbetering te komen, die kan, door ydele misleyding verblindt zijnde, hem selven duncken laten, dat 'er aen eenige woorden in de lucht gesproocken soo veel niet gelegen leydt, dat het zijn aensien veel te na sou komen, als op een enckel gesproken woort soo naeuw gelet en gedongen sou worden: al waer 't schoon dat men onder dien deckmantel boose lasteringe en bittere smaedt-redenen soude bedecken willen; navolgende de voetstappen der goddeloosen, die ten tijden Davids seyden: + Wy sullen de overhandt hebben met onse tonge, onse lippen zijn onse: wie is Heere over ons.

Die dan op sijn eygen tonge geen acht en geeft, het zy dat hy door haet en nijdt, als zijnde seer quade raetslieden, daer toe verviel, ofte daer in vervallen zijnde, hier door in dat quaedt voortging en volherde, hy is aen een jammerlijck bedrogh en groote misleydingh sijnder zielen vast, waer voor ons de H. Jacobus soo ernstelijck waerschouwt, seggende: + Indien gy bitteren nijt en twistgierigheyt hebt in uwe herte, soo en roemt ende en lieght niet tegen de waerheyt. Dese en is de wijsheyt niet, die van boven afkomt; maer is aertsch, natuerlijck ende duyvelsch. Want waer nijdt ende twistgierigheyt is, aldaer is verwerringe ende alle boosen handel.

Maer om nader te zien hoe veel schade dat

het misbruyck der tonge, als oock de nevensgaende misleydingh des herten wel toebrengt, soo laet ons nu vorder aenmercken het

Het tweede punct principael, behelsende het getuygenis dat des aengaende gegeven wordt. Waer van in den text staet, deses godtsdienst is ydel.

Is dan de godtsaligheyt, alsse oprecht is, en uyt het herte komt, een groot gewin met vergenoeginge: de godtsdienst der huyghelaren en geveynsde, die geen liefde in het hert, noch vrede op de tonge en hebben, die is ter contrarie ende in tegendeel ydel, dat is kragteloos, en sonder vermogen, om ter saligheyt eenig nut te doen. Want is de gerechtigheyt den mensch ten eeuwigen leven ten uytersten noodig; dese, die haer tonge misbruycken door lasteringe, saemrooven en achterklappen, bedrijven ter contrarie ende in 't tegendeel 't gene selfs ten hoogsten onrechtvaerdig is. Of kan men sonder de nootsaeckelijcke liefde tot onse evennasten, aen Godts vrientschap en barmhertigheydt geen deel hebben? na dese waerschouwing: + Een iegelijck die sijn broeder haet, is een dootslager: ende gy weet dat geen doodtslager het eeuwige leven en heeft in hem blijvende. Dese menschen en doen niet 't geen dat de aengename liefde waerdig is ende betaemt; maer selfs het rechte tegendeel.

En daerom, zijn alle die dingen ydel en vruchteloos, waer door men geen nuttigheyt noch voordeel bereycken kan? waer toe soude dan de uytterlijcke schijn van godtsdienst, ver-

eenigt met een bittere en fenijnige tong, ons vorderen en baten konnen? dewijl dat men daer door hier van Godts vaderlijcke barmhertigheyt, en namaels van 't eeuwig leven, sonder eenige hope tot verandering, moet uytgeslooten blijven? buyten welcks 'er niet en is, dat ons eenighsints sou helpen of dienen konnen: aengezien den mensch buyten de gemeenschap met Godt, waer in alleen onse eeuwige saligheydt begrepen wort, ten uytersten elendig en rampsaligh zijn, en altoos blijven moet.

Uyt de nader opening van desen text konnen wy tot onser aller stichting en vermaning aenmercken en leeren, + hoe gantsch nootsakelijck het voor alle menschen in 't algemeen, en yder in 't besonder is, om doch op 't gebruyck der tonge wel te letten, om de selve gestadig wel in toom te houden, ten eynde om des selfs misslagen en misbruycken met alle neerstigheyt te weeren? Want dit is een saeck, voor alle dingen van groot aenbelang en uytnement swaer gewigt; dewijl dat anders, volgens de ernstige en godsalige waerschouwing van de H. Apostel Jacobus in den text allerleye plichten van godtsdienstigheydt, anders met hoe grooten schijn oock beneerstight, ydel zijn en krachteloos: en daerom oock den mensch hier buyten van 't eeuwig leven seeckerlijck uytgeslooten; vermits de selve, sonder de ware godtsdienst, zijnde door de liefde levendig en krachtig, op dit groot geluck, gantsch met geen reden, hoopen noch vertrouwen kan.

Waerom dan oock dese noodige voorsightigheydt der tonge ons over al soo hoogh aenbevolen wordt in Godes Woordt: want dus vermaent den H. David: + Wie is de man, die lust heeft ten leven? Die dagen lief heeft om het goede te zien? Bewaart uwe tonge van het quaede, ende uwe lippen van bedrog te spreeken. Wyckt af van 't quaede, ende doet het goede: zoekt de vreede, en jaegtse na. De ooge des Heeren zyn op de regtveerdige, ende syne ooren tot haer geroep. Daer dese gulden Sedespreuk van Syrach mede over een komt: + Wie sal my eenen waght aan mynen mondt stellen, ende eenen scherpsinnigen zegel op myne lippen, op dat ik niet schielyck en valle van wege myne tonge, ende sy my niet en verderve? Ende noch eens: Siet toe, omtuynt het geene gy besit met doornen, ende maeckt voor uwen mondt deuren en grendelen: uw goudt ende uw silver bindt te saemen, ende maeckt voor uwe woorden een weeghschael, ende voor uwen mondt maeckt een deur ende grendel. En dit drong oock de H. Jacobus seer ernstig met dese vermaening aan: + Een iegelyck mensche sy rasch om te hooren, traeg om te spreeken, traegh tot toorn. En willen wy voorbeelden van vroome en godtsaligen menschen, die doorgaans de deure haers monts soo wel in acht naemen, op datse niet en soude spreeken als het geen tot nut en verbetering strecken en dienen kon, soo slaet het ooge op den H. David, welck seyde: + Ik sal myne weegen bewaaren, dat ik niet en zondige met

myne tonge. Ik zal mynen mondt met eenen breydel bewaren, terwyle de goddeloose noch tegen over my is. Ende en was het oock niet de Heylandt Jesus selve, welck ons een exempel naliet, om sijn voetstappen na te volgen, die ons hier in volmaeckt voorging? + dewyl dat hy geen sonde gedaen en heeft; en dat 'er geen bedrog in syn mondt en wierdt gevonden.

Laet ons dan voor alle dingen goede acht neemen op onse tongh ende mondt. Wat is 'er aangenamer dan lippen, die op haer tydt swygen en spreeken konnen. Zulke menschen vinden voornamentlijck gunst en vriendtschap by groot en kleyn, selfs Princen en Vorsten hebben lust daar in: + want die reynigheyt des herten lief heeft, wiens lippen aengenaem zyn, diens vriendt is de Koning. Daerom, die in oprechtigheyt des herten, met een vriendelijcke tong, onder de menschen kan verkeeren, die opent sich de weg, om over al te vinden gunst en goed verstant, besittende alsoo het sijne met stilheydt ende met vrede: want wie wordt bemint, dan die eerst bemint: + want een soete keele vermenigvuldigt hare vrienden, ende een welspreekende tonge vermenighvuldight de vriendelycke aenspraeken. Maer ter contrarie, wie kan de schaede van een onbesinde tonge uytdrukken? de ongelukken zijn hier als de baeren der zee, sy volgen malkander, ende de eene brenght gestadigh den ander voort. + Zijnder veele gevallen door de scherpte des sweerts, ten is doch soo veel niet,

als 'er gevallen zijn door de tong: + want een quade tonge is een vyer, een wereldt der ongerechtigheydt, welke het geheele lighaem besmet, ende ontsteekt het radt onser geboorte, ende wordt ontsteeken van de helle. Indien iemant een achterklapper ende oorblaaser is, soo wordt hy van alle gehaet, of indien hy een leugenaer is, niemant sal hem gelooven, oock dan niet als hy de waerheyt spreekt, om dat men het goede van het quaede in hem niet onderscheyden kan. Of is iemant doorgaens van een bittere en vyandige tong, die van yder een gaern het quaetste spreeckt, soo is hy als een gehaete wolf, daer geen lammeren mede weyden konnen: want hoe soude hy de aangenaeme vriendschap te vinden hebben, die se selfs te niete doet, met voeten treedt; ende het gene nog het alderswaerste is, als men sich de soete verkeering met allerleye getrouwe en vroome menschen heeft onnut gemaeckt, dat men dan noch daer en boven de troostrijke gemeenschap met Godt, tot onse eeuwige rampsaligheydt en elende, voor altoos missen en derven moet: want de Heere spreeckt tegen soodanige: + Uwen mondt slaet gy in 't quaede, ende uwe lippen koppelen bedrog. Gy zit, gy spreekt tegen uwen broeder, tegen den sone uwe moeder geeft gy lasteringe uyt. Dese dingen doet gy, ende ik swyge: gy meent dat ik t'eenemaal ben gelyck gy. Ik sal u straffen, ende sal 't ordentlyck voor uwe ooge stellen. Verstaet dit doch, gy godtvergetende, op dat ik niet en verscheure, ende niemant en redde. En

daerom wordt den lasteraer en achterklapper het zaligh Koninckrijck des Hemels ontseydt. Aengaende de leugenaers, en andere grouwelijcke sondaeren, is de ernstige waerschouwing oock desgelijcks: + Buyten sullen zyn de honden, ende de tovenaers, ende de hoereerders, ende de doodtslagers, ende de afgodendienaers, ende een iegelyck die de leugen lief heeft ende doet.

Maer in 't tegendeel, een aengenaeme en getrouwe tong is onder de noodige proeve van een vroom ende verstandigh man. Daarom getuyght de H. Jacobus oock tot lof van een goede tong: + Indien iemant in woorden niet en struykelt, die is een volmaeckt man, machtig om het geheele lighaam in toom te houden. Ia, het voorsichtigh gebruyck des selfs behoort oock onder de noodige en zalige trappen des levens, om ten Hemel door Gods genade in te gaen; gelijck den H. David seyde: + Heere, wie sal verkeeren in uwe tente? wie zal woonen op den berg uwer heyligheydt? Die oprecht wandelt, ende gerechtigheydt werckt, ende die met zyn herte de waerheydt spreeckt, die met sijn tonge niet en achterklapt, sijnen metgeselle geen quaedt en doet, ende geen smaet-redenen opneemt tegen sijn naesten. Die dese dingen doet, en sal niet wankelen in der eeuwigheydt.

Dat dan iegelijck sijn tonge geduerigh, wat hem door 't onverstandt der menschen ook mach ontmoeten in de wereldt, arbeyde in 't toom te houden, en wel te bestieren, zijnde

tot verhoedinge van alle misleyding en bedrogh der zielen, by hem selven nooyt gerust ende wel te vreede, ten zy dat sijn lippen na waerheydt, ende tot vriendtschap en vrede spreeke: zijnde altoos vyand, en op sijn hoede tegen alle soodanige redenen en propoosten, die een ander maer ergeren en bedroeven, en niemant stichten konnen. Op dat onse lippen altoos mogen verciert zijn met het gene ernstigh en godzaligh is: genade gevende aan een yder die ons hoort: betrachtende dese seer nutte vermaningh van de H. Paulus: Wandelt met wysheydt by den genen die buyten zyn, den bequaemen tydt uytkoopende. Uw woordt zy altydt in aangenaemheydt, met sout besprengt, op dat gy moogt weeten hoe gy een iegelyck moet antwoorden.

En ten desen eynde, laet ons niet al te haestigh noch voortvarende, maer liever voorsichtigh en langhsaem in 't spreeken zijn, wetende dat een dwase sijn herte altoos heeft op sijn tong, spreekende uyt drift, en niet met verstandt; maer dat een wijs mensche sijn tongh heeft in sijn hert, bedenckende zich voor de openinge sijnes mondts eerst wel wat hy te swygen ofte te spreecken heeft: om dat men een onnut woordt, ook met de aldergrootste rouw, nooyt te rugh kan halen.

En insiende hoe swakke en nietige menschen dat wy uyt ons selven zijn, en hoe licht dat wy, als een geringh riet, door allerleye bejegening des menschen te beroeren ende te beweegen zijn, soo laet ons Godt, den barm-

hertigen Vader, die den vermoeyden kracht geeft, ende genoeghsaem sterckt den onvermogenden, bidden met den H. David: + Heere, laet de redenen myns mondts, ende de overdenckinge myns herten welbehaegelyck zyn voor u aengesichte. En wederom: + Heere, settet een wacht voor mynen mondt, behoedet de deure mynder lippen.

En siet, op dese wijse sullen wy vrede en vrientschap hebben met de menschen, soo verre als mogelijck is, ende een geruste conscientie, ende een getroost herte by ons selven, als verseekert zijnde, wanneer wy in woorden ende in werken soo oprecht en vredelievend zijn onder malkanderen, dat dan oock de Godt der liefde ende des vreedes sal met ons zijn: 't welck ons de Heere geve. Amen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen