Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert
(1699)–E. Az. van Dooregeest, C.A. Posjager–
Auteursrechtvrij
[pagina 154]
| |
VIII. Predikatie,
| |
[pagina 155]
| |
op een van dese beyde wegen wandelen, en by gevolge of eeuwig salig en geluckig, of voor altoos ongeluckig en rampsalig wesen: want buyten die twee soo seer verschillende uyt-eyndens en is'er geen darde plaets, geen middelstaet te verwachten. Godts Woort, het groote Orakelbladt des Hemels, geeft nergens voet tot andere gedachten, en toont ons tael noch teeken van soo een derde plaets of middelstaet, maer tracht ons althans krachtelijck te versekeren, dat, gelijck men het gantsche Menschdom alleen in twee hopen, namelijck goede en quade te onderscheyden heeft, sy oock in de groote Oordeel-dagh van de Rechter der gantsche werelt, op die wijse en met die onderscheyding alleen aengemerkt sullen worden, op datwe dus versekert en ten vollen overtuyght zijnde, dat 'er maer eenderleye weg en levens-wijse is, die ons ten saligen eynde brengen kan, hier ten uytersten besorgt mochten wesen, om ons gantsche leven voorsichtigh te bestieren, die quade weg sorgvuldig te schuuwen, en onse treden op dat goede padt, welcks uyterste ons alleen tot soo saligen eynde brengen kan, met volstandigheyt te houden. Dat is die groote Waerheydt onses Christendoms, dat noodige Geloofs-artijckel voor elck Christen, dat ons soo overvloedig in het Euangelium voorgedragen, en tot onser overtuyging aengedrongen wort. De H. Paulus verklaerde ons die saeck met nadruck in de opgelesen woorden, waer vanwe reeds het eerste deel (behelsende de algemee- | |
[pagina 156]
| |
ne dagvaerding van de gantsche wereld, voor de rechterstoel van Christus, om rekenschap van alle hare bedrijven te geven) hebben afgehandelt. Resteert datwe nu van het tweede spreken, namelijck het eynde waar toe dit groote ondersoek dienen sal. Zijnde die seer verschillende staet en uyt-eyndens, die de Menschen, na datse hunne levens-loop geregelt hadden, dan sal toegevoeght worden, op dat een iegelijck wechdragen sal het gene door het lichaem geschiedt, na dat hy gedaen heeft, het zy goet, het zy quaet. In de voorgaende verhandeling toondenwe de algemeenheydt deser Oordeel-dag, en hoe alle Menschen dan rekenschap van hare bedrijven afgevordert sal worden. Hier versekert en geloofstaeft Paulus ons nu, hoe yder Mensch, na dat sijn wercken en bedrijven in die groote rekendag bevonden worden, geloont of gestraft sal worden. Zijnde dit, om eygentlijck te spreken, de executie en volvoering van dese groote Oordeel-dag, waer in het alles sich sal toedragen na de form en op de wijse van een aerdtsch Gericht. Die beschrijving gaf'er ons de Heylant op het 25 Capittel van Matheus van; over-een-komende met het geene de H. Johannes in het 20 Capittel van de Openbaringe in sijn gesichten van dese saek wiert vertoont. Ick (segt hy) sag de doode kleyn en groot, staende voor Godt, ende de boeken wierden geopent; ende een ander boek wiert opgedaen, dat des levens | |
[pagina 157]
| |
is: ende de dooden wierden geoordeelt uyt het gene in de boeken geschreven was na hare wercken: ende de zee gaf de dooden die in haer waren; ende de doot en de helle gaven hare dooden: ende sy wierden geoordeelt een iegelijck na hare wercken. Dus sal Godt dan in desen dag ten vollen openbaer maken sijn wrekende rechtvaerdigheyt over de boose, en sijn getrouwe belooningen aen de vroome Menschen. Ga naar margenoot+ Paulus noemde daerom dit Gericht een openbaringh of ontdecking des regtvaerdigen oordeel Gods, waer in een iegelijck dan wechdragen sal het gene door het lichaem is geschiedt. Immer het is seker dat ons levens kours, en al het geenwe ooyt of ooyt, terwijlwe in den vleesche omwandelden, bedreven, het vonnis van den Rechter dan sal opmaken. Onse daden en bedrijven sullen hier de regel wesen, waer na dit groote en onherroepelijcke slotvonnis van elcks eeuwig heyl of nimmer-eyndigende ramp uytgesproken sal worden: en dus sal elck dan wechdragen 't gene door het lighaem is geschiedt. Namelijck dit lighaem is het wercktuyg der sondige bedrijven, of oock het instrument van al die deughde-plichten, diewe hier geduerende ons levens-loop komen uyt te voeren; al het goede en het quade, door ons hier gepleegt, voerenwe door middel van het selve uyt. Al dat gene dan datwe dus in den vleesche pleegden, sal in dit groote ondersoeck des Rechters in aenmercking komen: al de daden en bedrij- | |
[pagina 158]
| |
ven van het menschelijck leven sullen dan geopenbaert en in het boek der Goddelijcke alwetenheyt aengetekent staen. Noch de alverslijtende tijdt, hoe menigte van eeuwen datter oock van het begin des wereldts tot haer eynde toe gepasseert zijn, noch de menigte van saken, en het eyndeloos verschot der dingen, die 'er ooyt en ooyt op de wereldt gebeurden, konnen Godts alwetend ooge noyt doen schemeren, of sijn geheuge en volmaekte kennis iets verbijsteren. Godts wegen die en zijn niet als onse wegen. Dit's een volmaektheyt in het Goddelijcke Wesen, dat alle begrip en verstant des menschen eyndeloos overtreft en te boven gaet: en daerom sal de Rechter van de gantsche werelt in volkomen staet zijn om elck Mensch het loon van sijn bedrijven, en sulcken vonnis toevoegen, als met sijn hooge gerechtigheyt en onse daden over-een-komende is. 't Gantsche menschelijck geslacht sal dan in twee hoopen onderscheyden en van malkander afgescheyden worden. Ga naar margenoot+ De Sone des Menschen sal komen in sijn heerlijckheyt, ende alle de volcken sullen voor hem vergadert worden, en hy salse van malkander scheyden, gelijck een harder de schapen van de bocken scheydt. Hier sal geen rang, geen hooge staet, noch adelijcke afkomst in eenige aenmerckingh komen: al het onderscheydt datter dan tusschen menschen en menschen sal gemaeckt worden, sal alleenlijck geschieden uyt insicht van de goede en quade daden, die elk in dit leven uytvoerde. | |
[pagina 159]
| |
Groote Luyden, Oppervorsten van de werelt, Mannen van rijkdom, staet en eere worden doorgaens in de werelt van alle menschen gevleydt, ge-eert en als godtheden aengebeden; groot onderscheyt wordt'er tusschen haer en luyden van lager rangh gemaeckt: maer den Hemel sal dat onderscheydt niet eens aenmercken, hoe groot sy oock op de werelt waren, sy zijn maer nietige aerdtwormen voor Godt, en noyt te groot geweest om rekenschap van hare bedrijven aen hem te geven, haer scepters en kroonen die volgen haer niet na tot in het graf, de doot en het gewormte ontsien haer niet meer als den armsten bedelaer. En daerom sal Godt, die in heerlijckheyt oneyndig meer van haer verschildt als de aldergeringhste menschen ooyt van haer deden, haer oock niet ontsien te oordeelen na hare wercken, en haer alleen na aensien van haer deughden of haer sondige bedrijven onder de goede of de quade plaetsen. Op de werelt swerven de boose en de goede onder malkander; men heeft hier kaf en koorn op den dorschvloer des Heeren. Hier gaen de Menschen dickwils met het kleedt van schijnheyligheydt gemaskert en omhangen; Ga naar margenoot+ maer dan sal Jesus sijn dorschvloer doorsuyveren, de tarwe in sijn hemelsche schuure versamelen; maer het kaf met den onuytblusselijcken vyere verbranden. Dan sal het grootste onderscheydt tusschen menschen en menschen openbaer gemaekt worden, hoedanig men in de werelt noch noyt en | |
[pagina 160]
| |
heeft gesien. Menschen van eene en deselve staet, conditie en beweging, en die hier in de werelt dagelijcks met malkander handel dreven en verkeerden, die sullen dan soo wijt en verre van malkander afgescheyden en onderscheyden worden, als hemel en aerde verre van malkander afgelegen zijn, Ga naar margenoot+ daer sal een groote en alderrampsalighste klove tusschen de eene en de andere gevestigt worden. Dat noemde Paulus in den text wechdragen 't goede of het quade, dat een yder in sijn lighaem heeft gepleeght. Goet en quaedt zijn twee seer wijt van den anderen verschillende, en rechtdraedts tegen malkander overstaende saken, waeromse haer alderbest uyt en door malkanderen verklaren. Velerley goet en quaet is'er in de wereldt, dat een mensch, geduerende sijn levens-loop, aentreffen, lijden en bedrijven kan. En om van 't goede eerst te spreken: Daer is een sedelijck, daer is oock een lijdelijck goet. Het eene werckt den Mensch vrywilligh, 't ander komt hem toe als een vrucht van het eerste, en wort hem van den Hemel geschoncken. Door 't sedelijck goet verstaenwe, na de stijl der H. Schrift, al die sede-plichten en deugdelijcke werckingen, die den Mensch, geduerende sijn leeftijdt, na 't voorschrift van Godts wille, komt te plegen: sulcke Menschen, die hun levens-stijl, hun wandel en gedrag aen- | |
[pagina 161]
| |
stellen na 't volmaeckte voorschrift dat haer Godt, of in sijn H. Woort, of door het licht der gesonde reden gaf, noemenwe met groote reden goede menschen, en haer daden konnen oock de naem van goede wercken dragen, om datse dus haer leven na Godts wille richtende, Godt, die het opperste goet is, en die de alderhoogste goetheyt, saligheyt en eere volmaektelijck in sijn gesegende natuur heeft en besit, daer door eenigsints gelijck worden. Waeromse geseyt worden, Ga naar margenoot+ uyt Godt geboren te zijn, Ga naar margenoot+ sijn Goddelijcke natuur deelachtig, en een geest met hem te worden. 1 Cor. 6.17. En dit is, om hier eygentlijck te spreken, het eerste goet daer Paulus in den text op oogde, namentlijck dat goet dat hier elck in dit leven door sijn lighaem uytgevoert en bedreven heeft, 't welck na dit leven van een ander en tweede goet gevolgt sal worden. Een goet dat elck in dese groote rekendagh dan by het laetste vonnis toegewesen, en als een salige vrucht en belooningh van sijn doen dan wechdragen sal. Want even als een Heer sijn knecht na sijn voltoyde dienstquijting het loon dat hy bedongh, gantsch gaern toedeelt en laet wechdragen; soo sal Godt dan de goede menschen het loon van hare goede wercken in dese groote dag sekerlijck deelachtig maken en doen wechdragen. Daerom seyde Paulus: Ga naar margenoot+ Godt en is niet onrechtveerdig, dat hy u werck sou vergeten, en den arbeyt uwer liefde, die gy aen sijnen name bewesen hebt. Wy spreken hier, Christenen, van dit goet | |
[pagina 162]
| |
der saligheyt, als van een vrucht en loon, datwe op onse goede wercken sekerlijck te verwachten hebben. Niet datwe willen seggen, dat onse goede wercken den Hemel konnen verdienen: ô neen; maer om aen te wijsen datse mede-werckende oorsaken zijn, op welks volstandige betrachting wy dat salige goet alleen, en buyten welcke wy 'er noyt deel aen konnen krijgen. De H. Schrift gebruyckt die maniere van spreken alom. Paulus, wiens tael datwe hier eenigsins gebruycken, leydt het af van een dienstknecht, die sijn loon wechdraeght, om ons te doen begrijpen dat Godt sijn hoogste goet, de opperste saligheydt aen niemant toedeelen sal, als die hier in dit leven goede menschen zijn geweest, en daer voor in den grooten oordeel-dagh verklaert en uytgesproken sullen worden. Want Godt, die het goede en de goede menschen lief heeft en bemint, en die hem selven verbonden en sterck gemaeckt heeft voor haer hoogste heyl en eeuwig welwesen, om haer voor de bedreyghde rampen der godtloose te behoeden; die kan niet anders (behoudens sijn opperste volmaecktheyt) als sijn beloften doen gestadigen, en den Mensch, die hier in sijn gemeenschap heeft gewandelt, met sijn altoosduerende gemeenschap in den Hemel beschencken: hy sal haer dan beschencken met sijn hoogste goet, de salige heerlijckheydt; Ga naar margenoot+ haer dan versadigen met sijn beeldt, met de rijcke goederen van Godts huys, en met het heylige van sijn paleys. Dat is 't goede dat den vroomen Mensch | |
[pagina 163]
| |
in dese groote Gerichts-dag toegewesen, en wechdragen sal. Een goet dat hem niet voor een korte tijt, maer eeuwig by blijven sal. Een goet dat niet bevleckt, niet onvolmaeckt of verderffelijck, maer aen alle kanten heerlijck volmaeckt, en sijn ziele met een aldervolmaekste en altoosduerende blijdtschap vervullen sal. Daerom wort het genoemt, een onbevleckte, onverderffelijcke en onverwelckelijcke erffenis, die in de hemelen bewaert wort. 1 Petr. 1.4. Maer aen de andere zijde sullen oock de quade Menschen het loon van hare quade daden in dese groote Gerichts-dagh toegewesen worden en wechdragen. 't Sal een quaet zijn dat haer toekomen sal, niet by wege van Godts onvermijdelijck besluyt, die haer van eeuwigheyt tot soo grooten en droevigen quaet genootschickt hadt: ô neen; maer een quaet dat als een vrucht en onvermijdelijck gevolg van hare sondige bedrijven, diese in dit leven door haer lighaem pleegden, haer sal overkomen. Altoos soo spreeckt 'er onsen Apostel in den text van: Op dat een iegelijck wechdrage 't gene door het lichaem geschiedt, na dat hy gedaen heeft. 't Quade dat men dan door middel van dit lichaem uytvoert, bestaet uyt al die sondige en ongeoorlofde bedrijven, waer in men zich de Goddelijcke Wet ontreckt, en aenstelt tegen dat voorschrift, dat Godt ons als een maetstok onser bedrijven, of in sijn H. Woort, of in het licht der gesonde reden, gaf: want hier door | |
[pagina 164]
| |
maken de Menschen haer het opperste quaet, den duyvel (die de eerste wortel van al het quaet, beyde der sonde en verdoemenis is, om dat hy onse eerste Ouders door sijn listige bedriegeryen aldereerst tot het quade heeft verlockt en verleyt) eenigsints gelijck. Ga naar margenoot+ Waerom de H. Geest de soodanige noemt kinderen des duyvels, die uyt hem geteelt zijn, en sijn wille doen. Joh. 8.44. Sulcke Menschen sullen dan in dese groote Oordeel-dag van de Rechter van de gantsche wereldt opentlijck voor quade menschen verklaert, en hunne wercken als quaet gedoemt worden. Want Godt heeft in sijn H. Woort een duydelijck onderscheydt tusschen goedt en quaet voor alle menschen aengewesen, met expresse verklaring, dat alle menschen na die regel voor goet of quaet gevonnist en verklaert sullen worden: blijvende het een ontwijffelbare waerheyt, dat yder Mensch, die na die regelmaet, die Godt ons, als de eenige goede levens weg, heeft afgebakent in sijn Woort, niet komt te leven, in dese groote dagh voor quaedt gekeurt en uytgesondert sal worden. Waer opse dan het alderhoogste quaet, als een onsalige vrucht en loon van hare quade daden, sullen ontfangen en wechdragen. Want Godt die kan hem selven, behoudens sijn hooge gerechtigheyt, niet onverschilligh dragen tusschen de goede en de quade Menschen, anders sou de Rechter van de gantsche aerde geen recht doen. En daerom, 't quaet dat alle sondaren dan overkomen sal, en is | |
[pagina 165]
| |
niet anders aen te mercken als een eygen gevolg en vrucht van hare sondige bedrijven, diese in dit leven uytvoerden. Een quaet dat beyde in een straffe des ontbeerens en des gevoels sal bestaen: want den sondaer sal niet alleen versteecken zijn van 't genot der hooghste saligheyt, en 't vreugdig aenschouwen van Godts aenschijn; maer ook verstooten worden in de afgrondt van de helle, Ga naar margenoot+ verwesen worden in dat eeuwig vyer, dat den duyvel en sijn engelen bereydt is, Ga naar margenoot+ om altoos te lijden het eeuwige verderf van het aengesicht des Heeren, en van de heerlijckheyt sijner sterkheyt. Een quaedt dat opgehoopt sal zijn van allerleye quaden en elenden, dat haer noyt verlaten, maer tot in alle eeuwigheyt byblijven sal. Daerom wort het genoemt, Ga naar margenoot+ een worm die niet en sterft; en een vyer dat noyt uytgeblust sal worden. Dit is dat aldergrootste quaet, dat vreesselijcke wee, dat den hartneckigen sondaer in Godts Woort soo duydelijck gedreyght wort, en dat hen seeckerlijck in dese groote Gerichts-dag, wanneer een iegelijck sal wechdragen en ontfangen 't gene door sijn lichaem is geschiedt, het zy dan goet, het zy dan quaet, aentreffen en overkomen sal. Uyt dese geopende en verklaerde woorden konnenwe leeren en verstaen, Ga naar margenoot+ dat elk Mensch na dit leven in de algemeene Oordeel-dag het goede of het quade dat hy in de werelt heeft gepleeght, ontfangen, en de vruchten van sijn goede of quade daden voor eeuwig maeijen sal. Een waerheyt, die ons in Godts Woort alom | |
[pagina 166]
| |
versegelt wordt. Paulus verseeckert ons daer van met nadruck in den text: Wy moeten alle geopenbaert worden voor de rechterstoel Christi, op dat een ygelijck wechdrage 't geene door het lighaem geschiedt, na dat hy gedaen heeft, het zy goet, het zy quaet. En wederom, Rom. 2.6,7,8. Die een ygelijck vergelden sal na sijne wercken: den genen wel, die met volhardinge in goet doen, heerlijckheyt, eere en onverderffelijckheyt soecken, het eeuwige leven; maer den genen die twistgierig zijn, en de waerheyt ongehoorsaem, doch de ongerechtigheyt gehoorsaem zijn, sal verbolgentheyt ende toorne vergolden worden; verdruckinge ende benautheyt over alle ziele des menschen die in het quaet werkt. En onsen Salighmaecker op 't 25 Capittel van Matheus de toestant van dese laetste Oordeel-dag verhalende, en hoe ongelijcken vonnis dan over de Menschen uytgesproken en volvoert sal worden, getuygt, dat hy, als Rechter van de werelt, dan sal seggen tot de quade menschen: Gaet gy vervloekte in het eeuwige vyer, 't welk de duyvel en sijn engelen bereyt is. En in tegendeel tot de vroome: Komt gy gesegende mijns Vaders, beërft dat Koninckrijck, dat u bereyt is voor de grontlegginge der werelt. En hy doet 'er tot een slot van de gantsche saeck by: Dese (namelijck de godtloose) sullen gaen in de eeuwige pijne: maer de rechtvaerdige in het eeuwige leven. En al was het schoon dat in de Bijbelbladeren die waerheydt was verswegen, de gesonde reden, opgemaekt uyt de nature van Godts rechtvaerdigheyt, en | |
[pagina 167]
| |
die bysondere wijse van huyshouding, die sijn grootmachtige voorsienigheydt op de wereldt oeffent, was alleen machtig om ons van dese noodige waerheydt ten vollen te overtuygen. Ten dien eynde onderstellenwe, als een onbetwistelijcke waerheyt, dat Godt, die de werelt regeert, en die hem alom als Wetgever en Rechter openbaert, de heyligheyt en rechtvaerdigheydt van nature eygen is, dat die voorseyde deughden hem brengen tot uytvoeringh van sijn uytdeelende rechtvaerdigheydt, die bestont in het goede te beloonen en het quade te straffen, dat dit geen willekeurige of toevallige saken in Godt zijn, die hy soo wel nalaten kan als doen; maer dat hy die dingen om de vastigheydt van sijn eygen wetten (die een voorsichtig Wetgever verdadigt soo lang hy kan) niet te verbreken, moet uytvoeren, en dat die dingen na seker aensien, uyt de volmaecktheyt van sijn gesegende natuer, en uyt sijn hooge oppermacht, waer door het Rechter ampt van de gantsche werelt wesentlijck tot hem behoort, nootsakelijck voortvloeyen. Aen de andere zijde is 't klaer dat Godt dese dingen in dit leven niet ten vollen uytvoert. Wel is waer, dat hy 'er somtijts eenige proeven en blijcken van toont op de werelt; maer wie en weet en is door de bevindingh niet ten vollen overtuyght, dat het hier op de wereldt menigmael den boosen veel beter ging als den vroomen: onder haer steygerende luyster wort de eerbaerheyt verkracht; de machteloose uytgeschudt; de onschuldige vermoort; de deugt | |
[pagina 168]
| |
verdruckt, verdreven, en allesints elendig gemaeckt, een vroomen Abel wordt hier gevelt door de hant van een broeder-moorder Kain: dan sneuvelt een onschuldige Naboth door de lagen van een godtloose Jesebel: en elders siet men een vroomen en lijdtsamen Lasarus bykans van kommer en loutere armoede vergaen; daer een rycke Brasser hem in de overvloedt kan baden. Dit alles gehengt Godt in de werelt, sonder datwe daer uyt met genoegsame reden mogen besluyten, dat hy het oogh van sijn toeversicht over de wereldt niet en houdt, of dat hy hem selven het wereldt-bestier ontslaeckt, en het roer van die regeering hem uyt de handen laet vallen, ô neen; maer die aenmerckingh kan ons door de krachtigste redenen doen besluyten, dat de Opperrechter van de werelt, die het goede lieft en het quade haet, en nochtans den boosen in dit leven soo wel, en den goeden soo qualijck laet gaen, alle die ongelijckheden in het andere leven sekerlijck sal vereffenen, dat hy dan de boose het loon van hare sonden en de bitterheden van de altoos-duerende elende, namelijck de eeuwige verdoemenis sal doen smaken, en in tegendeel de vroome, die hier in desen leven het quade hebben uytgestaen, een eeuwige vertroostinge sal toebrengen. Soo dat niet door en ging, dan sou de Rechter van de gantsche aerde geen recht doen, en de lijdtsaemheyt der verdruckte Heyligen bleef t'eenemael buyten vergelding. En hoordenwe de H. Paulus noopende dit stuk met fondament van waerheydt dus spreken: | |
[pagina 169]
| |
Ga naar margenoot+ 't Is recht by Godt, verdruckinge te vergelden den genen die u verdrucken; en u, die verdrukt wort, verquickinge met ons in de openbaringe onses Heeren Jesu. De sekerheyt nu van dese noodige leere, die beyde in 't geheyligt Boeck des Heeren, en in de gesonde reden selve haer duydelijcke mercken en bewijsen vindt, die moet elck Christen, die sijn heyl en eeuwigh welwesen ter herten gaet, sterckelijck aenspooren, om doch ten uytersten besorght te wesen, dat hy sijn daden en bedrijven hier soo richte en aenstelle, dat sijn doen in dese groote Rekendagh voor goet gekeurt magh worden, en hy selfs het alderhoogste goet der saligheyt ontfangen en wechdragen mag. Is'er iets in de gantsche wereldt dat noodig voor ons bedacht en betracht is, 't is dese eenige saeck. Want zijn de menschen in de werelt, en dat niet buyten reden, voor haer lighamelijck, voor haer tijdelijck welwesen bevrijdt, hoe veel meer reden is 'er om in dese saeck ten uytersten besorgt te wesen. Immers, al het geen dat een lange nasleep heeft en van een groot gevolg is, vereyst boven al een diep beraedt, en grooten yver om sulcke saken soodanig uyt te voeren, dat haer eynde goet en heylsaem voor ons is. Maer geen dingen zijnder in de gantsche werelt, die op het duystere gedeelte van soo swaren en langduerigen gevolg zijn als dese: 't zijn dingen die op de eeuwigheyt uytloopen; men kanse noyt herdoen; onse misslagen hier | |
[pagina 170]
| |
begaen, noyt verbeteren; onse schade niet vergoeden: Ga naar margenoot+ soo de boom dan valt, het zy zuydwaerts, het zy noordtwaerts, soo sal hy voor altoos blijven leggen: geen berouw noch tranen sullen ons dan konnen helpen, den Hemel sal dan onverbiddelijk en t'eenemael voor het suchten der verdoemde geslooten zijn: en daerom wel geseyt van seker Dichter:
Al krijt gy schoon u oogen uyt,
O reukeloose maeghden reyen,
Om uwe dwaesheyt te beschreyen,
't Is vruchteloos, u lamp ging uyt.
Wilt dan, Geliefde, waer dat gy zijt, waer dat ghy reyst en treckt, waer dat ghy gaet of staet, geduerighlijck in uwe ziele overwegen hoe grooten onderscheydt datter in het ander leven tusschen de goede en de quade menschen gesien sal worden. Laet dat u eerste en nodigste besigheyt zijn, u morgen-wecker, als ghy opstaet, u betrachting als gy des avonts u tot slapen begeeft; laetse u versellen op u weg, en waer gy reyst, op zee, of op het lant, op dat gy met den Outvader Hieronymus mogt spreken: 't Zy dat ick wake of slape, 't zy dat ick eete of drincke, of dat ick sitte of stae, altoos klinckt my die vreesselijcke stemme in de ooren, Staet op gy dooden, en komt ten oordeel. En wilt de vermaning van den wijsen Syrach altoos betrachten: Ga naar margenoot+ In al u doen gedenkt aen u uyterste. En wilt 'er met soo veel ernst aen gedencken, dat het u in het plegen der sonde stuy-
| |
[pagina 171]
| |
ten en ophouden, en in het betrachten van ongeveynsde deugt en godtsaligheyt, in oprechten ernst aensetten kan.
Wilt u dan noyt gerust stellen voor dat gy u op een goet fondament kont versekeren, dat uwe wercken goet en uwe handel en wandel Gode aengenaem zijn. Daer toe behoort dan oock, dat gy niet los en in het wilde heenen leeft, op u eygen doen geen acht nemende; maer dat gy u eygen handel en wandel grondig naspeurt, overweegt, en menighmael ter toetse brengt, op datwe ons selven dus oordeelende, van den Heere niet geoordeelt worden. Zijnde dit een saeck die selfs met vrucht van den voortreffelijcken Heyden Seneka gepractiseert is, welck elck Christen boven al waer te nemen heeft: op dat gy dus u misslagen gewaer wordende, u wandel t'elckens met een vernieuwde godtvruchtigheyt door boete en verbeteringh moogt herstellen: wel aenmerckende hoe eyndeloosen wee den hertneckigen sondaer namaels treffen sal; en hoe onbedenckelijck groot en uytnemender gewicht der eeuwigduerender heerlijckheydt den vroomen en godtsaligen Mensch dan uyt enckele genade verkrijgen sal; op dat de vreese van Godts hooge naem u op alle uwe wegen en wercken mag versellen, om uwe ziele-staet naeukeurig gade te slaen, en uwe selfs saligheyt te wercken met vreese en beeven. Ick besluyte met die ernstige vermaninge van de H. Paulus, 1 Cor. 15.58. Soo dan, mijne geliefde Broeders, zijt stantvastig, on- | |
[pagina 172]
| |
bewegelijck, Ga naar margenoot+ altijdt overvloedigh zijnde in het werck des Heeren, als die wetet dat uwen arbeyt niet ydel is in den Heere. Amen. |
|