Logo DBNL
Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert (1699)

Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert

(1699)–E. Az. van Dooregeest, C.A. Posjager–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

V. Predikatie,
Over Rom. 13.13.

Den Text.

Laet ons als in den dagh eerlijck wandelen, niet in brasseryen en dronckenschappen, niet in slaepkameren ende ontuchtigheden, niet in twist ende nijdigheyt.

Geliefde in den Heere:

SYn de Christenen ten aensien van de overvloedige genade, die sy van Godt den barmhertigen Vader ontfangen, boven allerleye andere menschen insonderheyt, uytverkooren, ende door de Hemelsche Wetten des Euangeliums onder haer geleert en gepredickt, verbonden ende verplicht, + datse souden heylig ende onberispelijck zijn voor Godt in de liefde, als de H. Paulus aen die van Ephesen toont? hoe gantsch noodigh is 't dan voor haer, om aen dese Hemelsche roepingh van herten gedachtig zijnde, volgens de vermaninge Christi, + haer licht te laten schijnen voor de menschen, op dat deselve hare goede wercken mogen sien, ende alsoo haren Vader, die in den hemel is, verheerlijcken. Makende het onder Godts genade alsoo, dat niemant quaet, sonder liegen, van haer spreken kan. En daer nevens, dat sy het licht niet en

behoeven te vlieden, noch voor niemant sich en hebben te schamen. Staende in alle voorvallen, soo veel mogelijck is, daer na, dat de Name Godts, ende van sijn H. Waerheyt, harenthalven, + by de Heydenen, noch by andere menschen, noyt gelastert en worde: maer dat veel meer de reuck van Jesu Christi dierbare kennisse door haer deftigen wandel aengenaem ende behaeghlijck magh worden by allerleye conscientien van menschen. + Met allen ernst het daer op toeleggende, dat sy de leere Godts onses Salighmakers in allen mogen vercieren.

En om dit wel waer te nemen, wat is anders het eerste dat hier toe behoort? dan dat men, als Godts Kinderen, door het groote licht des Euangeliums, daer toe ten krachtigsten beroepen, in een nuchteren, kuysschen, eerbaren, ende daer nevens vreedsamen en beminnelijcken wandel, soeckt uyt te munten onder de menschen.

't Welck de H. Paulus soo ernstelijck aenbeveelt, seggende in den text:

Laet ons als in den dagh eerlijck wandelen, niet in brasseryen en dronckenschappen, niet in slaepkameren en ontuchtigheden, niet in twist ende nijdigheyt.

Om nu met eenige ordre van dese woorden nader te spreecken, soo zijn daer in aen te mercken in 't algemeen twee Hooftstukken.

Ten eersten de algemeene Vermaning. Ende

Ten anderen de besondere plichten daer in voorgeschreven, ofte de nadere uytleggingh des selfs.

Wat dan aengaet het eerste Hooftstuck, te weten de algemeene Vermaning, daer van staet in den text: Laet ons als in den dag eerlijk wandelen. Is het cieraedt des lichaems behaeghlijck voor het ooge, hoe kostelijck moet dan wel niet het geestelijcke cieraedt der zielen zijn? bestaende in den alderwaerdigsten schat van allerleye Hemelsche en Goddelijcke deughden. Ten welcken aensien van de Kercke des Heeren getuygt wort: + De Koninginne staet aen de rechterhant des Konings, in 't fijnste gout van Ophir. Des Konings Dochter is geheel verheerlijckt inwendig, hare kleedinge is van gouden borduersel. In gestickte kleederen sal sy tot den Koning geleyt worden.

Maer is de Deugt het waere cieraedt van Godts Volck? wat behoort hier dan eerder en meerder toe, als dat sy in acht nemen, 't geen hier soo ernstigh aenbevolen wordt, namelijk, om eerlijck te wandelen.

Maer waer in bestaet soodanigh een wandeling? Niet in een grootsch, prachtig en wellustig leven, als menschen van dese werelt, te voeren; sich aenstellende even als den rijcken Brasser, + welcke was gekleedt met purper, ende seer fijn lijnwaet, levende alle dagen vrolijck ende pragtig: neen; maer in een wijse van leven, zijnde voor Godt ende alle menschen eerlijck en wel-betamende: soo dat alles wat men doet, het licht mag verdragen; en dat men sich voor niemant, al was het oock de vroomste, oyt behoeft te schamen. Waer toe behoort, dat men getrouw ende waerachtigh in sijn woorden is.

Zijnde vyant van alle geveynstheyt, leugentael ende achterklap: spreeckende altijt gelijck men 't meent, en meenende gelijk men 't spreekt: gedachtig aen dit oude Versken, selfs onder het Heydendom:

 
Ick haete hem als Plutoos gestoelt,
 
Die anders spreeckt dan hy gevoelt.

En daer nevens, dat men omtrent sijn naesten in alle oprechtigheyt en bescheydenheydt te werck gaet. Soo dat niemant onsenthalven aengaende eenige smaedt, ten aensien van sijn goeden naem, of van eenige verkorting ende verongelijckingh ten opsichte van sijne goederen, sigh te bedroeven of te beklagen heeft. En eyndelijk, dat men wegens sijn eygen selven, nugteren, kuysch, en deftig zy, van buyten als van binnen, ende van binnen als van buyten. Ende dit is 't, als Paulus vermaent: + Besorgt het geene eerlijck is voor alle menschen. Ende hier van sprack hy oock, als hy, aengaende haer eygen doen, seyde, + datse besorgden 't geene eerlijk was, niet alleen voor den Heere, maer oock voor de menschen. En waer toe anders vermaent ons oock de H. Petrus, seggende: + Houdt uwen wandel eerlijck onder de heydenen, op dat in het geene sy qualijck van u spreecken, als van quaetdoenders, sy uyt de goede werken, die sy in u sien, Godt verheerlycken mogen. En in alle dese voortreffelijcke dingen, blonck oock by uitnementheyt uit Joseph van Arimathea. Welck oock daerom in 't Evan-

gelium, tot sijn seer grooten lof, + een eerlijck Raetsheer genoemt wort: en sulcke saecken hadde oock de H. Lucas in 't ooge, + als hy van de Grieksche eerlijcke vrouwen sprack.

Maer nu hoe, en in wat maniere, staet desen eerlijcken wandel te bevestigen? De Apostel feyt daer van verder in den text: Als in den dag. Hebben we dan een natuurlijken nagt ende dag? en is 't in dese nagt doncker en duyster? ende in dien dag, door de opgegaene Sonne, licht ende klaar, en is'er dan noch een veel voortreffelijcker dag, namelijck den dag der genade ende der saligheyt, welk geestelijck is? In dese woorden en wort niet van den natuurlijken dag, maer van den geestelijcken gesproocken, waer even voor den text, onder dese woorden, ook van gehandelt wiert: + Ende dit segge ik te meer, dewijle wy de gelegentheyt des tijdts weten, dat het de uure is, dat wy uyt den slaep opwaken. Want de saligheyt is ons nu nader, als doen wy eerst gelooft hebben. De nacht is voorby gegaen, ende de dag is naby gekomen. Laet ons dan afleggen de wercken der duysternisse, en aendoen de wapenen des lichts. Hebben dan de goddeloose sondaers menigmael noch te veel schaemte en eerbaerheyt, als datse hare schandalen en openbare wercken der duysternisse in 't gesichte der menschen, en by lichten dage, souden bedrijven durven? En daerom neemt, na de woorden van den Man Godts Hiob, + oock selfs de oogen des overspeelders de schemeringe waer, seggende: Geen ooge sal my sien, ende hy legt een decksel op het aengesichte. En

om dese reden is 't ook dat selfs de meeste menschen, al zijnse anders de eerlijkste niet, ten minsten voor de menschen en by dage, eerlijk en eenigsints deftig willen schijnen. Maer volgens den klaren opgangh van 't licht der saligheyt ende des genadenrijcken Euangeliums, zijn de geloovige van de onwetenheyd en duysternisse des Heydendoms, + die verduystert waren in 't verstant, vervreemt van het leven Godts, door de onwetenheyt die in haer was, door de verhardinge hares herten, soo verre, door Godts genade, zijnde de duysternisse haer nu opgeklaert, uytgegaen, datse als rontsomme van den Heere zijn in 't licht gestelt. Ende hoe en soudense dan in desen grooten dag van Godts genade niet met een uyterste voorsichtigheydt, + volgens alles wat eerlijck is, wat wel luydt, willen wandelen als kinderen des lichts ende des daeghs betaemt? Want waren sy te vooren, aengaende haer schuldige plicht, ten grooten deele onverstandig ende onwetende; nu is haer door dit licht der genade ende dese rijcke troostrijcke dagh der saligheydt, de dageraat soo door-gebroocken, ende de Morgensterre soo opgegaen in haer herte, dat sy, volgens een krachtige overtuyginge der ziele, + nu kennen ende beproeven welcke de goede, welbehagende, ende volmaeckte wille Godts zy. En daer benevens begrijpen sy nu hertgrondelijk, dat Godt, die oneyndelijck meerder is dan alle menschen, al waren 't oock selfs de aldervroomste, altijt ende op alle oogenblicken, rontsomme, ende by haer is, en daerom ook

ten naeuwsten alle haer wercken siet, ende alle hare woorden hoort: vermits aengaende den selven geseyt wort: + Daer en is geen schepsel onsichtbaer voor hem: maer alle dingen zijn naekt ende geopent voor de oogen des genen met welken wy te doen hebben.

Zijn dan de geloovige dus door de genade des Nieuwen Testaments, als door de Sonne klaer op den middag, rontsomme in 't licht gesteld? hoe neerstig en moesten sy dan aen alle kanten niet altoos wel toesien, om afleggende, alles wat eenigsints oneerlijck ende bestraffelijck is, niets te doen als het geene voor dit groote licht van Godts genade betamelijck is ende wel bestaen kan? Ten welcken eynde de H. Paulus de selve aldus aenspreeckt: + Broeders, gy en zijt niet in duysternisse; gy zijt alle kinderen des lichts, ende kinderen des daeghs: wy zyn niet des nachts, noch der duysternisse. Soo en laet ons dan niet slapen, gelijck als de andere; maer laet ons waken ende nuchteren zijn.

Maer nu, wat tot desen eerlijcken wandel, ende om te leven, gelijck den dagh van Godts genade wel betaemt, verder behoort, daer van sal ons de H. Paulus de besondere stucken nader aenwijsen in 't

Tweede Hooftstuck van desen text, behelsende de besondere plichten in de vermaningh voorgeschreven, ofte de nadere uytlegginge des selfs. Waer van dan verder in den text geseyt wordt: Niet in brasseryen en dronckenschappen, niet in slaepkameren ende ontuchtigheden, niet in twist ende nijdigheyt, is een groot

lijckteecken, byna als een brantmerck aen een schoon aengesicht, of een afschouwelijcke mismaecktheyt. Of wort het suyvere en witte lijnwaet te geweldigh door een groote onreynigheyt besmet, door, in dese sware misdaden te leven, die de H. Paulus alhier opnoemt: soude men den eerlijcken wandel, zijnde voor ons t'eenenemael noodigh, niet eenighsints besmetten ende verminderen, maer volgens de Christelijcke Wetten, selfs, is 't niet opentlijck met de woorden, ten minsten met de wercken t' eenemael versaecken ende te niet doen. En daerom, 't is gantschelijck noodig, dat we de selve ons alle ter waerschouwinge, in haer natuer en werckingen wat nader beschouwen ende insien.

Maer, wat is brasserye? Die nu en bestaet niet in 't aenstellen van soodanige maeltijden, waer in dat men onder eerlijcke lieden, tot onderhoudt ende vermeerderingh van vrientschap ende liefde, onder malkanderen, van allerleye spyse ende drancken, in alle eerbaerheydt, deftigheydt en matigheydt eet ende drinckt. + Want alle schepsel (gelijck de H. Paulus getuyght) is goet, ende daer en is niet verworpelijck, met dancksegginge genomen zijnde. Maer die is gelegen in soodanige maeltijden, waer in men sijn selven, door het overdadig en gulsig gebruycken van allerleye kostelijcke spijsen en drancken als opvult, sijn ziele, als redeloose beesten, weydende, als op een dag der slachtinge, ende in alle wellust van het leckere eetende en drinckende, en opstaende

om te dansen, ende om te speelen. En van dusdanige maeltijden ofte brasseryen seyde Jesaias den Propheet: + Harpen ende luyten, trommelen ende pijpen, ende wijn zijn in hare maeltijden: maer sy en schouwen het werck des Heeren niet aen, ende sy en sien niet op het maeksel sijnder handen. En dit noemt den Man Gods Amos: + Te eeten de lammeren van de kudde, ende de kalveren uyt het midden van den meststal. De wyn uyt schaelen te drincken, ende sich te salven met de voortreffelijckste olie. Ende in dit alles sich niet eens te bekommeren met de verbreeckinge Josephs, ofte met het verval van 't volck des Heeren. Zijnde dit een doen voor de Christenen soo t'eenemael onbetamelijck, dat haer daerom van de H. Paulus selfs het Koninckrijcke der Hemelen voor altijt ende eeuwig ontseyt wordt. +

Doch het is niet de brasserye alleen, maer oock de dronckenschap, welck met een eerlijcken en deftigen wandel gantsch strijdigh is. Waerom de H. Paulus oock hier soo uytdruckelijck spreeckt van dronckenschappen. Welcke overdaed by ons menschen, ten koste van onse ziele plaets neemt, als de overvloet van wijn en stercken dranck, door loutere ydelheydt en wellust, te ongeregelt ingenomen, ons te onbequaem maeckte, zijnde het verstant en oordeel daer door verduystert, en van sijn behoorlijcken stel gebracht, om sijn beroep ende plicht wel waer te konnen nemen. Waer van de H. Paulus ons waerschouwt, als hy seydt: + En wordt niet droncken in wijn, waer in over-

daedt is; maer wordt vervult met den Geest. Zijnde dit voorseker een sonde, waer door den mensch voor eeuwig Godts toorne op sijn ziele laden sal: vermits den Propheet Jesaias ons ter waerschouwinge seght: + Wee den geenen die helden zijn om wijn te drincken, ende die kloecke mannen zijn om stercken dranck te mengen.

Maer is de sonde daerom te meer te vreesen, om dat geen van de selve alleen wil blijven, aengesien doorgaens het eene quaet uyt het ander spruyt; het is insonderheydt alsoo oock, volgens de aenmercking van alle tijden, ten aensien van de dronckenschap: want als de selve de banden van eerbaerheyt en schaemte verbroken heeft, dan komt 'er veelmalen een onreyne en vleeschelijcke drift, selfs tot hoererye en overspel uyt voort. En daerom, als de H. Paulus van de dronckenschap gesproken hadde, so doet hy daer na, volgens een seer geschikte ordre, sijn waerschouwinge oock op volgen, tegen het gaen in slaepkameren: verstaende daer door, volgens een behendige en eerbare, en evenwel gantsch klare manier van spreken, de hoereryen en overspeelen, welck doorgaens in slaepkameren en verborgene plaetsen bedreven worden; als zijnde insonderheydt sulcke schamensweerdige misdaden, die gantschelijck het licht, noch het ooge der menschen niet verdragen en konnen. Doch gelijck dese verfoeyelijcke en seer grouwelijcke sonden het ooge van alle kuysche en eerbare herten ten alderhoogsten, en daerom in de slaep-

kameren en duystere plaetsen soo seer gaern willen verborgen zijn, soo zijn de selve noch veel meer een grooten grouwel in de reyne oogen Godts. Waerom dat oock geseyt wordt, + dat Godt de hoereerders en overspeelders oordeelen sal.

Maer moet men volgens het geene eerlijck en noodig is, de onkuysheyt vermijden in de slaepkamers, niet minder oock, volgens de waerschouwing des Apostels in den text, de ontuchtigheyt; waer onder alle soorten van onreynigheden begrepen zijn, als onkuysche aenschouwingen met oogen vol van overspel, wulpse, dertele en oneerbare bewegingen ende gebaerden: 't zy dat het met de tong of door het gantsche lichaem mogt geschieden: en voor al Sodomie, ende het gene van dien aert meer mag zijn; wel ten uytersten noodig om te mijden, maer oock al te oneerbaer om te noemen: alsoo, om de selve te verbergen (gelijck selfs den Heydenschen Seneca te recht seyde) geen nacht swart genoeg en is. Waerom dat ook uyt reden van de onreynigheyt ende ontuchtigheyt in 't algemeen, den mensch, volgens het geene de H. Paulus uytdruckelijck waerschouwt, + selfs het Koninckrijcke Godts ende het eeuwig leven van den Heere ontseydt ende geweygert worden sal.

Maer behoort tot een eerlijcken wandel, voor alle dingen oock de liefde, om dat niets dat goedt is, buyten dese deugt, onder de menschen kan bestaen? soo sal voor al oock te mijden zijn, 't geen hier mede soo klaerlijck strij-

dig is, namelijck twist ende nijdigheyt, gelijck ons verder oock blijckt in den text.

Zijnde twist niet eenig geschil, 't welck men uyt reden van sware dwalingen ende sonden, ten aensien van sommige menschen, om niet als een huyghelaer, te wayen met alle winden, niet altijt vermijden kan: maer de selve is een strijdt, welck uyt bitterheydt en toorn, met scherpe woorden, ofte vyandelijcke wercken, en oock wel met beyde te gelijck, en menighmael om geringe ende nietwaerdige oorsaken, onder den anderen gevoert wordt; waer by de boose drift der nijdigheyt, 't zy als een voorgaende, 't zy als een mede-gaende oorsaeck soo menigmael gespeurt wort: want als het ons bedroeft (zijnde dit de ware aert der nijdigheyt) dat een ander ons in gaven, gunsten en goederen gelijck is, ofte te boven gaet; dan sal 't niet licht aen gelegentheydt ontbreecken, om aen 't twisten te komen. Want hoe kan doch soo een mensch lang vreedtsaem leven, die soo verkeert ende boos van herten is, dat daerom sijn oogen omtrent sijn even-naesten quaet zijn, om dat de Heere nevens den selven goet ende goedertieren is. En daerom, dit zijn dingen, welck men, om als een Christen een eerlijcken ende geschickten wandel te voeren, ten uytersten schuuwen en mijden moet. Want volgens de woorden van den H. Jacobus: + Waer nijdt ende twistgierigheyt is, daer is verwerringe ende allen boosen handel.

Uyt dese text en des selfs verhandeling, + kan

ons nu tot leere ende onderwijsingh ten alderklaersten blijken: Dat een Christen voor alle dingen een wandel moet voeren, welck eerlijk, deftigh ende voor allerleye conscientien van menschen, met reden aengenaem ende stichtelijck is: vermijdende met alle omsichtigheyt allerleye overdaedt, onkuysheyt, twist, ende nijdigheyt. Want dus hebbenwe den H. Paulus hooren spreecken in den text: Laet ons, als in den dag eerlijck wandelen, niet in brasseryen en dronckenschappen, niet in slaepkameren ende ontuchtigheden, niet in twist ende nijdigheyt. Daer hy dan noch op volgen laet: Maer doet den Heere Jesum Christum aen, ende en versorght het vleesch niet tot begeerlijckheden. En dit is 't oock, dat hy ons met dese woorden aenbeveelt: + Doet alle dingen sonder murmureren ende tegenspreken, op dat ghy mooght onberispelijck ende opregt zijn, kinderen Godts, onstraffelijck in het midden van een krom ende verdraeyt geslachte, onder welcke ghy schijnet als lichten in de wereldt. En wat is 't oock anders, dat hy onder dese vermaningh aendringht? + Voorts, Broeders, al wat waerachtig is, al wat eerlijck is, al wat regtveerdig is, al wat reyn is, al wat lieffelijck is, al wat wel luydt: soo daer eenige deugt is, ende soo daer eenigen lof is, dat selve gedenckt. En hoe ernstig heeft oock de H. Petrus dit selfde aenbevolen: seggende: + Hebt een goede conscientie, op dat in het gene sy qualijck van u spreken, als van quaetdoenders, sy beschaemt mogen worden, die uwen goeden wandel in Christo lasteren.

En in der daet, hoe nootsakelijck is 't oock, dat wy ons van een wellustig en vleeschelijck leven onthouden ende afmaecken? Niemant en kan immers met sulck een bedrijf ende doen de naem selfs van een Christen mensch eens waerdigh zijn: + want in Christus Jesus en is men niet vleeschelijck, maer geestelijck: want Christus is heylig, onnosel, onbesmet, ende afgescheyden van de sondaren: ende daerom, + selfs in geen van sijn ware leden kan hy een dienaer van de sonde zijn. En derhalven, die sulck een ongebonde leven voert, hy flattere en pluymstrijke hem selven vry soo hy wil, hy versaekt nogtans selfs de waerheit van't Christendom, waer buyten onse saligheyt in 't alderminste niet bestaen en kan. + Want die Christi zijn, hebben het vleesch gekruist met sijn bewegingen ende begeerlijckheden. En daerom is 't nootsakelijck, dat wy, als gereynigde in Christi bloet, oock deel ende gemeenschap hebben aen sijn Geest? Ende wort om die reden oock getuygt van de H. Paulus: + Soo iemant de Geest Christi niet en heeft, die en komt hem niet toe? Het gaet vast, dat die Geest ons van de dienstbaerheydt der sonde ende heerschappye des selfs, door Gods genade, als zijnde stricken en banden, die door sijn kracht verbroken ende verscheurt worden, oock vrymaken ende verlossen sal. Waerom de H. Paulus seyde: + Wandelt door den Geest, ende ghy en sult de begeerlijckheyt des vleeschs niet volbrengen.

En wilt ghy nader sien, hoe vast dat dese leere gaet, en derhalven hoe seecker het is, dat

men met een vleeschelyck leven te leyden, geen ware geloovige en kan zijn; soo hoor de H. Paulus, zijnde door Godts Geest, onfeylbaer, in alle waerheyt geleyt, selve daer van getuygen ende spreken: want dus laet hy hem aengaende de geloovige Romeynen, en tegen de selve hooren: + De sonde en sal over u niet heerschen: want gy en zijt niet onder de Wet, maer onder de genade. En wederom: Gode zy danck, dat gy wel dienstknechten der sonde waert, maer dat gy nu van herten gehoorsaem geworden zyt, den voorbeelde der leere tot het welcke gy overgegeven zyt. Ende vry gemaeckt zijnde van de sonde, zyt gemaekt dienstknechten der gerechtigheyt. En derhalven, om hem selven doch, tot een jammerlijcke misleydingh van sijn ziele, geen peuluwen onder 't hooft, noch kussens onder de elleboogen te leggen; wat Christen kan soo stout wesen, dat hy dese klare en Goddelijcke getuygenissen sou durven tegenspreken? Te meerder, om dat hy hem selven, dus flatteerende en bedriegende, niet dan de aldergrootste en jammerlijckste schade, tot in alle eeuwigheyt, selfs voor de gantsche werelt onverbeterlijck, maer sou aenbrengen.

En in der waerheyt, elck mensch, selfs van nature, vliet in 't tijdelijke sijn eygen schade soo verre als hy kan. En selfs de alderkleynste dierkens, die men met het alderfijnste gesicht naeuwelijcks maer beoogen kan, is van den alleenwijsen Schepper dit van naturen ingedruckt. Maer heeft dit plaets in 't lichamelijck, waerom niet veel meer in 't geestelijck?

En doet men dit ten aensien van dingen die maer aerdtsch en tijdelijck zijn, en derhalven maer eenige korte oogenblicken dueren konnen? waerom niet boven al in opsicht van goederen die selfs eeuwig ende oneyndig zijn? en daerom selfs alle aertsche waerdigheden, in een onbegrijpelijcke mate, seer verre te boven gaen? Immers Godt heeft ons alle tot redelijcke menschen gemaeckt. Maer wat is voor de reden klaerder en seeckerder, dan dat het swaerste verre boven het minste wegen moet. En doet men om de geringste dingen iet, dat men dan om de aldergrootste veel meer moest doen? En inderdaet, wat goederen zijnder, die men selfs in 't alderminste deel, tegen de saligheyt van sijn eygen ziel en 't eeuwig Koninkryk onses Godts in den Hemel, maer eenigsints schatten en waerdeeren kan? Immers men vindtse nergens. En nochtans de menschen, die maer natuurlyck en vleeschelijck daer henen leven, drinckende alle dagen de sonde in, als visschen het water; wetende naeuwelijcks iets anders, dan van eeten ende van drincken, of van den buyck te besorgen: die worden van dese kostelijcke en aldernoodigste goederen onser ziele, in Godts Woort ('t welk ons ten Ionghsten dage alle oordeelen sal) ten alderseeckertsten uytgeslooten. Want dus getuygt Godts eygen Sone: + Soo iemant achter my wil komen, die verlochene hem selven, ende neme sijn kruyce op, ende volge my. Want wat batet een mensche, soo hy de geheele werelt gewint, ende lydt schade sijnder ziele? ofte wat

sal hy geven tot lossinge van sijn ziele. En dit is de waerschouwinge gedaen aen de Hebreen: + Jaegt de vrede na met allen, ende de heylighmakinge, sonder welcken niemandt den Heere sien en sal. En dus hoorenwe oock spreken den Geest der Openbaringe: + Maer buyten (namelijck de Stadt Godts) sullen zyn de honden, ende de toovenaers, ende de hoereerders, ende de dootslagers, ende de afgodendienaers, ende een iegelyck die de leugen lief heeft ende doet.

Maer och jammer! sal dese schade alleen bestaen in 't ontbeeren van eenig goed? Sal men sijn geest (na de tale van de godtloosen) maer uytstorten in de wyde lucht? en sullen wy dan zyn, als of wy noyt geweest waren? en sullenwe ten desen aenzien met de Bacchus kinderen ende met de Epicuresche mestverckens spreecken: Laet ons maer eeten en drincken, want morgen sterven wy? o neen! dat zy verre. Maer wy seggen met Godts Gesant, de H. Paulus, sijne eygen woorden, in 't selfde geval gebruyckende: + En dwaelt niet. Quade t'samenspreeckinge verderven goede seden. Waeckt op rechtveerdelijck, ende en sondigt niet. Want sommige en hebben de kennisse Godts niet: ick segge 't u tot schaemte. En noch eenmael: + En dwaelt niet: Godt en laet hem niet bespotten. Soo wat den mensche saeyt, sal hy oock maeyen. Immers Godt, die geen dingh te groot ende te wonderlijck is, en daerom den vroomen met het altijt blijvende en eeuwige leven in den hemel sal beschencken, die kan immers den boosen mensch, sonder hem de genade van vernie-

tiging te geven, die hy, volgens sijn boose werken, immers in 't alderminste niet waerdigh is, seer wel onderhouden, en tot in alle eeuwigheyt doen bestaen. Ende wat is billijcker ende rechtveerdiger, dan dat hy altijt blijvende, ook in soodanige staet van jammer ende elende, door Godts gerechtige handt, worde gestelt, dan als hy, alle de waerschouwinge Godts moetwillens versmadende en verachtende, selfs sal hebben verkooren, ende ten alderhoogsten verdient? een der straffe ontfangende waerdig na sijn eygene wercken, die immers en kan niemant dan sijn eygen selven beschuldigen? En om malkanderen door dese vreesselycke en nochtans rechtveerdige schrick des Heeren te bewegen tot het geloove, om daer door sijn aerdtsche leden te kruyssen ende te dooden: + namelijck hoererye, onreynigheyt, schandelycke beweginge, quade begeerlijckheyt ende gierigheyt, welck afgodendienst is: soo laet ons Godts Woordt, aengaende dese dingen, selve hooren spreecken, 't welck altijt na waerheyt zijnde, de selve gantsch niet swaerder kan voorstellen, dan als de selve inderdaet sullen zijn: ende siet dit getuygt 'er de Heylant selve van, te weten: + Dese sullen gaen in de eeuwige pijne, in de helle, in dat onuytblusselijck vier: daer haren worm niet en sterft, ende dat vier niet uytgeblust en wort. En soo vertoont hy oock den Rijckeman, + tot waerschouwinge, als leggende in de helle in de pijne: uytroepende en klagende: Ick lijde smerten in dese vlamme. En daerom seyde oock de Geest der Openba-

ringe: + De roock van hare pijninge gaet op in alle eeuwigheyt, ende sy en hebben geen ruste dag ende nacht.

Wel sullen dan de vroomen niet alleen de helle ontgaen, maer oock den Hemel besitten, ende de boose daer en tegen niet alleen den Hemel ontbeeren, maer ook in de helle ende dat eeuwig ende altoos lijden moeten. Soo dan: +

 
De keur is groot van dese twee,
 
Of eeuwig wel, of eeuwig wee.
 
Wel aen, ô mensch! nu wijsselijck gekooren,
 
Ontseg de wil en lusten van het vleys,
 
Leen wel bedacht de Geest uw hert en ooren,
 
Omhels de deugt en volgtse in haren eysch,
 
Te veel is u, te veel hier aengelegen,
 
Voor korte vreugt oneyndig te vergaen;
 
Of eens by Godt in heerlijckheyt gestegen,
 
Voor kleyne moeyte in volle vreugt te baên.
 
Wel wacht u selven dan, + dat uwe herten niet te eeniger tijdt beswaert en worden met brasserye en dronckenschap. Vliedt allerleye hoererye ende onreynigheyt, op dat gy met een reyn hert oock een suyver lichaem meugt behouden. + Dat dan een iegelijck van ons (volgens de woorden van de H. Paulus) wete sijn vat te besitten in heyligmakinge ende eere: niet in quade beweginge der begeerlijckheyt, gelijck als de Heydenen, die Godt niet en kennen. Laet vyandtsch en benijdingh tegen uw evennaesten noyt de overhant nemen in uw herte: om dat een stillen ende sachtmoedigen geest, welk voor
 
Godt soo seer kostelijck ende dierbaer is, tot een eerlijcken ende deftigen wandel gantschelijk behoort, en zijnde voor alle dingen het noodige voor een waerachtigh Christen, 't welck noyt van hem wijcken mag; alsoo hy niet, als de natuurlijcke menschen, zijnde onbesneden van herten ende van ooren, met quade driften en onverstandige passien moet aengedaen zijn: + maer met die gesegende wijsheyt die van boven is; welcke is, ten eersten suyver, daer na vreedtsaem, bescheyden, geseggelijck, vol van barmhertigheyt ende van goede vruchten, niet partijdelijck oordeelende, ende ongeveynst.

En wanneer wy aldus door den Geest, onder Godts genadigen segen de wercken des lighaems ende des vleeschs meer en meer komen te dooden, dan sal ons de Heere behoeden ende bewaren van sijn toekomende toorn, welck onvermijdelijck den boosen sal overkomen, ende beschencken met leven ende vrede, hier in der tijt tot onser hertelijcken troost, ende namaels tot onbegrijpelijcke glorie ende heerlijckheyt in den hemel, eeuwig ende altoos. 't Welck wy oock ons alle wenschen van Godt den barmhertigen Vader door Jesum Christum sijnen Soone, in de gemeenschap des H. Geests. Amen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen