Logo DBNL
Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert (1699)

Den Ryper zee-postil, bestaende in XXII. Predicatien toegepast op den zeevaert

(1699)–E. Az. van Dooregeest, C.A. Posjager–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Twaelfde Predikatie,
Van de kortheyt en moeyelykheyt des menschelycken levens, uyt het Boek Jobs Cap. 14.1.2.

De mensche van eene vrouwe geboren, is kort van dagen, ende sat van onruste: hy komt voort als eene bloeme, ende wort afgesneden; ook vlught hy als een schaduwe, ende bestaat niet.

Exordium.

ONder de sinspreuken die het oude Heydendom ons naliet, was dese wel eene van de alder zin rijckste en voortreffelijckste, kent u selven. Een spreuk die om haer sonderlinge deftigheyt, boven den inganck van Apollos Tempel met groote gouden letteren was geschreven, en wiens oorspronk van eenige aen Pythagoras, van andere aen Thales, of een van de seven Wysen van Griekenlant, dog van de meeste aen den Hemel wiert toegeeygend, altoos 't is een spreuk die waerdig is om niet alleen boven Apollos Tempel, maer in een yder mensch zijn hert met gulden letteren geschreven en ingedrukt te zijn; en ofse schoon niet wesendlijk uyt den Hemel mogt zijn gedaelt, 't is nogtans een spreuk die met groote reden aen den He-

mel, en aen Godt wort toegeschreeven, om dat haer inhoudt zoo gantsch Hemels zijnde, de menschen ongetwyfeld deselve van Godt hebben geleerd.

Veel dingen heeft een mensch, om wel en geluckig te leven op de weereld, te kennen te leeren en te verstaen, maer de selfs kennisse, de bewustheyt van zijn eygen staet en toestant, is de aldernoodigste en nuttelijckste wetenschap, van alle die natuurlijcke kundigheden, die een mensch in dit leven betragten kan.

Andere wetenschappen leeren de menschen wel, hoese huysgesinnen, hoese Steden, Republyken en Koninkryken sullen regeeren, hoese de loop der sterren sullen afmeten, de Zee bevaren, Oost en West beseylen, of hoese het vee sullen hoeden, het lant bouwen, en den acker zijn deeg doen, dingen die altemael haer gebruyk mede hebben, geduurende dit kort en vlugge leven, maer die oock dan uytgedient hebben en te niet zijn, maer de kennis van ons selven, die brengt ons te binnen, de kortheyt en brosheyt onses levens, die leert ons de haest voorbygankelijckheyt van onse dagen, en spoort ons aen om dese korte levenstyt met voorsienigheyt te besteden, op datwe dus gewapend zijnde tegen onze sterfuer, dan in en door de dood, het regte leven mogten deelagtig worden. Waerlijck de meeste menschen zijn insonderheyt in dit stuk blint en onkundig, en ofmen wel in 't algemeen weet datmen sterven moet, men heeft nogtans seer weynig indruk van

zijn eygen nietigheyt en brosheyt, waer doormen dan sig dwaselijk een langer levens tyt inbeeld, als wel de gemeene kours van onse dagen zijn, wesende dat dan wyders de gront van een weerelds los en sorgeloos leven, dat ons de weg tot een ongeluckig eynde komt te banen. 't Is dan eenmael nodig onse eygen nietigheyt regt te kennen, op datwe door die kennis tot een voorsigtig leven aengespoord mogten worden, en om dat nodige in onze harten te bewercken, konnen ons de woorden van den H. Hiob in den text, en des selfs overweging aenleydelijck wezen.

Want daer in beschryft hy ons.

I. Voor eerst de kortheyt en moeylykheyt des menschelijcken levens, de mensche van een vrouwe gebooren, is kort van dagen en sat van onruste.

II. 't Welck hy verder verklaard, door twee gelijckenissen.

1. De eerste afgenomen van een bloeme, hy gaet op als een bloeme.

2. En de tweede van de schaduwe, ook vlught hy als een schaduwe.

In het laetste van het voorgaande Capittel, + had den H. Hiob gesproocken van zijn nietigheyt, en die groote swarigheden die Godt over hem gehengde, hem selven gelijckende by een bladt en stoppel, die als van de wint gedreven en verteert wort, soo wiert hy oock door de besoeckingen en oordeelen des Heeren verteert, daer hy nogtans van selfs buyten dien volgens de gemeene swackheyt der men-

schelijcke natuure, als een kleet dat van de motte verteert wort, en in 't korte sou moeten verouderen en tot verrottinge keeren.

Daer op hy dan met den aenvang van dit Capittel, de elendigheyt en kortheyt des menschelycken levens beschrijft, als dienende tot vertroosting en verligting voor hem in zijn eygen byzondere ongeluck.

De mensche van een vrouwe geboren, is kort van dagen en sadt van onruste.

Dus beschryft Job de algemeene herkomst, en oorspronk der menschen, ten aensien van die vaste regel en order, die de groote Schepper in den beginne aen 't geheel-al gaf, naemelijck, dat elck van zijns gelijcken, en in 't bysonder de menschen van menschen souden voortgebragt en geteelt worden. Weest vrugtbaer; + vermenigvuldigt u, en vervult de aerde, sprack Godt al in den Paradyse, niet alleen tot de dieren, maar wel voornaementlijck tot de menschen. Die order heeft de Alderhoogste sedert onverbrekelijck gehouden; alle menschen die ooyt op de weereld waren, uytgezondert de twee aldereerste, Adam en Eva, die onmiddelijck van Gods handt geschapen wierden, zijn alle van menschen geteelt en voortgebragt, door kinderteelt en generatie, zijnde het een ydel verdigtsel van sommige Poëten, onder 't Heydendom, namelijk, datter sommige menschen in den ouden tijdt uyt steenen, en anderen uyt de aerde voortgeteelt en gebooren souden zijn; de H. Schrift verzeeckerd ons van het tegendeel, ende bevinding

van alle tijden af bevestigt dese waerheyt onwederspreekelijk.

En daerom, gelijk alle de menschen hoe wytse ook in dit leven van malkander verschillen, door eene en deselve weg, naamentlijk de doot, uyt de wereld verhuysen, soo komense ook alle op gelijke wyse, en door de selve weg, naamentlyk de geboorte, in de wereld.

De grootste Koningen verschillen hier in van nature niet van haar minste onderdanen, en sy konnen geen hooger Adeldom, nog afkomst rekenen, als datse geboren sijn, en haer begin genomen hebben van een Vrouwe. De geboorte en generatie des menschen is iets wonderlycks. Wy weten, en worden alle dagen versekerd door de bevinding, datter menschen van menschen voortkomen, maer hoe we in 't lighaem van onsen moeder sijn geformeert, daer van en konnen we de omstandigheden, nog de oorsaken selfs ten halven niet begrypen. Hiob en David waren 'er beyde ten hoogsten over verwonderd: + Hebt gy my niet (seyde de eerste) als melck gegoten, en als een kaes doen runnen; Met vel en vlees hebt gy my bekleet, met beenen ook en senuwen hebt gy my t'samen gevlogten, en de andere, + gy hebt my in myns moeders buyk bedekt, ick love u om dat ick op een geheel vreselyke wyse wonderlyk gemaekt ben, myn gebeente en was voor u niet verholen, als ick in 't verborgene gemaekt ben, en als een borduersel gewrogt ben in de nederste deelen der aarde; uwe oogen hebben mynen ongeformeerden klomp gesien.

Dog onse geboorte en ingank inde wereld, mag op soo vreemden, en ondoorgrondelyken wyse toe gaen als se wil, den H. Hiob spreekter alhier van insonderheyt met insigt, en voor soo veel sy haer betrecking heeft op onse levens staet, en sterftyt: de mensche &c. segt hy, is kort van dagen, en sadt van onruste.

Kort worden onse dagen genoemt, om dat de Alderhoogste 's menschen leeftyt in het algemeen binnen een korte spatie des tijts heeft afgeparkt. Onse dagen sijn t'seventig jaer, en als het hoog komt, of als wy seer stark sijn, dan is het tagtentig, seyde Moses in den 90sten Psalm. Weynig zyn onse dagen, snel lopense met de vlugge tyt daer heenen, en in een ommesien komenwe aen ons eynde.

Die tyt wort daerom van Gods geest veeltijts met nadruck dagen, en wel bysonder onse of des menschen dagen genaemt, beyde om ons aen te wysen, aen de eene syde, 't korte tyt bestek, waer in de albeheerser onse leeftyt heeft beparkt, en aen de andere zyde, om dat die tyt insonderheyt sijn onse dagen, die de Goddelijke goetheyt ons tot onse beterschap, en wellevens tyt vergunde. Dit sijn dan onse dagen, om datwe in deselve 't groote werk van onse saligheyt moeten werken, als die gevolgt worden van een altoosdurende nagt in duysternis, waer in men niet werken kan, namelyk de doodt. Daerom seyde Jesus: + ick moet werken de werken des genes die my gesonden heeft, soo lang het dag is, de nagt komt, wanneer niemant werken kan.

Sulken korten leeftyt, en soo weynig dagen gaf Godt ons tot onse nodige beterschap; en hoe kort onse dagen ook mogen wesen, sy sijn nog boven dien vervult met velerley moeylijkheden, die ons van het betragten van het aldernodigste een te rugge houden. Onse levens tyt, is niet alleen kort, maer ook vol of sat van onruste; menigerley ongelucken versellen 's menschen leven, sedert dat de eerste menschen, door hunne sonden, het heugelyke Paradys verloren, hebben allerley rampen en onheylen, haer en haare nakomelingen gedurig aengekleeft; de Goddelyke vloek in Adam over hem, en al sijn nakomelingen uytgesproken, verselt nog alle menschen van haer wiege aen, tot aen haer sterf tyt toe. Het aertryk (seyde Godt tot Adam) is om uwent wille vervloeckt, ende met smart sult gy daer van eeten alle de dagen uwes levens! ook sal het distelen en doornen voortbrengen, en in 't sweet uwes aenschyns sult gy u broodt eeten.

En wie en is door de bevindinge niet ten vollen overtuygt, van al die qualen en ellenden daar het menschelyk leven mede is omheynt; al schreyende komen de menschen in de wereld; in haer kindse onnoselheyt staense bloot voor siekten, pijnelijkheden en veelerley elenden; in de Mannelyke jaren moet den mensch sijn vernuft en handen schrap stellen, om sijn fortuyn in de wereld te maken: hy moet wroeten en sloven, swerven, en varen, om sijn broot te winnen, hy hoopt op geluk, en hy vreest voor sijn schade, hy staet bloot voor armoede

en gebrek, voor de nyt en beroving van sijn vyanden; en hoe vast hy oock schynt te staen, hy is nooyt versekerd, dat syn geluck een ogenblik duren sal; en met al sijn angstig swoegen en sorgen kan hy sijn uyterste ongeluk, en schade menigmael in 't minste niet verhoeden, soo waer is het woort van den wijsen Sierag: + Voor een ygelyk mensche is een groote onrust geschapen, en een swaer jock op de kinderen Adams, van dien dage af dat zy uyt hares moeders lighaem gekomen zyn, tot op den dag dat sy wederkeren tot de moeder van alle. En daerom segt den H. Hiob, alhier met groote reden, dat des menschen dagen niet alleen kort, maar ook vol van onruste sijn, of anders dat die quellingen, en verdrietelykheden die elck mens hier ontmoeten, so menigvuldig sijn, dat hy 'er sat van versadigt, en als tot boven toe van overladen word. In deselve zin getuygt Gods geest van sommige vroome Voorvaderen, datse waren oudt en der dagen sat; om welcke reden ongetwijfelt de Trasiers, sekere Barbarise volcken, outtyds die gewoonte hadden, om soo menigmael 'er yemant geboren wiert, allerley tekenen van rou en droefheyt te betonen, en in tegendeel als yemant storf, allerley blyken en tekenen van vreugde te bewijsen.

Maer om des menschen levens staet nog klaerder uyt te beelden, den H. Hiob gebruykt daer toe, + in 't tweede deel van den tekst, 2 Sinnebeelden; het eerste van een bloeme, en het ander van de schaduwe

Hy gaet op als een bloeme, ook vlugt hy als een schaduwe, en bestaet niet, daer mede beelde hy af onse jeugdige opkomst, en onse schielyke henen gank, en haestige verdwyninge.

Want even als een bloem gants heerlyk en aengenaem is, wanneer hy eerst sijn knop ontsluyt, en met sijn frisse glans, en aengename geur, het oog en herte van den mensche streelt, so komt den mensch oock in sijn bloeystant, en sijn Jeugdige dagen, gelyk een lieffelyke blom hem op de wereld te vertonen, en gelyk de bloeme uyt de aerde opgroeyt, en allenskens haer perfectie en grootheyt krijgt, tot dat hy eyndelijk en als in een oogenblik weder afvalt, verwelckt en verrot, soo groeyt den mensch, die van de vrugten van de aerde wort gevoedt, allenskens tot sijn volle grootheyt op, tot dat hy in een ogenblik vervalt, en door de dood wort afgesneden, en dan is hy gelijk een schaduwe.

Hy vlugt gelyk de schaduwe, en bestaat niet.

Wy weten, geliefde, dat de schaduwe gedurig voor de persoon, daerse haer beeltenis af ontleent, weg vlugt. De schaduwen worden veroorsaekt door sekere lighamen, die de stralen van de Son, of het schynsel van de Maen, of andere ligten, op een kleyne spatie van het vlak des aerdbodems afkeren, die dan die selve figuer en beeltenis, die die lighamen hebben, 't sy van mensch of beest, of iets anders, op de gront formeren, en hoe grooten

spoet de Persoon ook maekt, om sijn schaduwe te vervolgen en in te halen, hy doet vergeefsen arbeyt; sijn schaduwe vlugt altoos met de selve spoet voor hem weg, en blijft hem altoos even ver voor uyt, en met soo groote vaert spoeyt ook ons leven naer sijn eynde; de tyt waer in we leven, is voor ons als de schaduwe; wy grypen na deselve, en slaen onse handen in de ydele logt, sy vlugt voor ons weg, even als de schaduwe, ons leven loopt met groote dagreysen na sijn eynde, en hout geen stant voor dat het ons brengt aen ons eynde. Hier op sloeg het woort van Israels Sangmeester: myne dagen (segt hy) zyn als een afgaende schaduwe, en ick verdorre gelyk als gras; en wederom, + de dagen der menschen syn als gras, als een bloeme des velts soo bloeyt hy, maer als de wint daer over gewaeyt is, dan bloeyt sy niet meer, en haer plaetse en wort niet gekent.

Toepassinge.

Tot dus verre spraken we tot verklaring over dese woorden; het eenige datwe daer uyt te betragten, en te leeren hebben, is de kennis van de kortheyt onser dagen, de brosheyt onses levens, en die menigerley ongevallen, die ons hier, gedurende ons levens loop versellen. Een kennis en een wetenschap soo veel te nodiger van ons geweten, alle ons kragtige aenleyding geeft, tot een Heylig leven, en salig sterven; en van welcx waerheyt wy buyten en sonder de H. Schrift, door de erva-

rentheyt en bevinding alleen, genoegsaem overtuygt en versekert worden. Den H. Hiob laet sig over die stof met nadruk in den text horen: De mensche van een vrouwe geboren, is kort van dagen, en sadt van onruste, hy gaet op als een bloeme, oock vlugt hy als een schaduwe, en bestaet niet. Elders vergelijkt hy 't menschelijk leven, by de snelle voortgank van een Wevers Schietspoel, by een wint, en by het vliegen van een hongerigen Arent na sijn aas; myne dagen sijn ligter geweest dan een Wevers-spoele, en zy zyn vergaen zonder verwagtinge, gedenkt dat mijn leven een wint is.

Waerlijck, Geliefde, alle leggenwe onder de noodsakelijkheyt van eens te moeten sterven, van te komen aen het eynde onser dagen, 't algemeene doodvonnis wierd al over duysenden van jaren over ons, en alle menschen in den Paradyse geteeckend; + aerde zyt gy, en gy sult weder tot aerde worden.

De grootste eer-ampten, de aensienlijckste staten, en de magtigste rykdommen konnen de menschen niet bevryden van de doodt, nog haer leeftyt een ure verlengen. De Koningen volgen de Onderdanen in dese algemeene schipbreuk, en de wyse luyden met de kloekdadige zijn slaven van eenderley lot; de Koningen laten hier de Scepters vallen, en zy verliesen de tekenen van haar mogentheyt. De doodt die klopt, naer het seggen van Homerus, zoo wel aen de Paleysen der Koningen, als aan de hutten der Harders. Wat man leefter die

de doodt niet sien en sal, die zijn ziele kan bevryden van het gewelt des grafs? vraegde David daerom in den 89 Ps. Maar 't geen ons oogwit nader raekt, 't is niet alleen ten uytersten seker, dat alle menschen sterven moeten, daer van is elck mensch, door de ervarenis van soo veel eeuwen, waer in men alle menschen sonder eenig voorregt sterven sag, zoo kragtig overtuygt, en verzekerd, dat niemant hier de minste twyfel hebben kan; maer't is met eene een duydelijcke waerheyt, dat onse dagen weynig zijn, en onse levenstydt van een zeer korte duersaemheyt is. Wy zijn als bloemen, die haest opgaen, en in een ommesien wederom verwelken; ons leven is gelijk een damp, die voor een weynig tyt gesien wort, en daer na verdwynt, segt de H. Jacobus, Cap. 4.14. Wat is een damp, die haest op ryst, en na een ommesien weder verdweenen is? Wat isser nietiger als een schaduwe? 't is selfs een ydele niet, welk geen selfstandigheyt ter wereld heeft, dat zo dra het lighaam, daer't zijn figuer van onfangt, zig beweegt, hem ook terstond beweegt, ja schoon het lighaam onbeweegelijck blijft, de schaduwe moet evenwel verdwynen, zoo haest als het ligt wort uytgeblust; of zoo de son wat verder omloopt, of onder onse Kimmen duykt, sulcks dat een schaduwe uyt het aldernietigste niet bestaet datter inde wereld is. Wat isser ook dat meerder ongevallen onderworpen is, dat van korter duer, en haestiger verdwyninge is, als het gras, en als de bloemen die

in 't wilde henen wassen. Het staet bloot voor onmatige regen, voor hagel en koude, voor de tanden van de beesten, en voor de handt des Mayers; maer by alle dese nietige en haest verdwynende dingen, verbeelt Gods geest ons leven. + Alle vlees (roept Gods Profeet) is als gras, en al sijn goedertierentheyt als een bloeme des velds.

Hoe menigerleye toevallen van buyten, beroven de menschen dickwils van haer leven, en verkorten hare dagen? duysend ongevallen zijnder die dit leven komen verkorten; hoe meenigte van menschen zijnder in den oorlog en door het swaert gesneuveld; ontelbare in de Zee en wateren versmoort, andere zijn door wilde dieren verslonden, of door het vallen van een steen verplettert, of door een moorders hant omgekomen,

Andere ontelbare saken zijnder daer een mensch bloot voor staet. Wonderbare geschiedenissen verhaelt ons de oudtheyt des aengaende, die ons leeren, hoe bros en ydel 's menschen leven is. De Poeet Eschylus stierf door 't vallen van een Schilpadde, die een Arent van boven uyt de lugt op zijn kale hooft nederwierp, 't welck dien grooten man het leven benam. Euripides zoo als hy na zijn Herberg wilde gaen, wiert van de honden verscheurd. Anacreon stikte aen een korn of steentjen van een druyf. Tullius Hostilus, de Konink der Romeynen, wiert neffens sijn gantse Hofgesin van de blixem doodt geslagen. Andere zijn van groote droefheyt, en

andere wederom door een uytgelatene blydschap gestorven.

Waerlijck, Geliefde, hoe veele menschen worden'er wel onverwagt, en zonder datse nog rekening op haer sterfuur maekten, uyt dit leven weg gerukt?

Hoe veele menschen sagenwe wel, die onder de grootste glans van hare rykdommen, en aensienlijcke staten in de werelt te voorschyn quamen, als bloemen, op het velt verwelken, en in het midden alle hare groote progressen, en ondernemingen in een ogenblick door de doot ter neder geveld, en als een ydele schaduwe verdwynen? 't is hier dog heden Koninck morgen doot.

Heden te paart, morgen onder de aert.

Den ryken huysman, in het Evangelium van Lucas op het 12 Cap. die meende sijn schuere grooter te bouwen, alle zijne vrugten en veltgewassen daer in te vergaderen, en dan een lang en pleysierig leven van al dien voorraet te voeren; maer ondertussen zijn doot-vonnis was in de Goddelyke vierschaar al gevelt. Godt seyde tot hem, ô gy dwaes, in desen nagt sal men uwe ziele van u afeyschen, en wiens sal het dan syn, dat gy vergadert hebt; en daerom, + gelyk de vissen gevangen worden met een bose nette, en de vogelen met een strik, alzoo worden ook de menschen weggerukt ter quader tyt.

Dit zijn aenmerckingen die elck mensch behoorden aen te sporen, om de kortheyt van zijn dagen grondig te bedencken, op dat hy

hem tegen zijn sterf-uer wel mogt bereyden. Seker de doot die brengt ons op een geheel ander Toneel, en stelt ons in een geheel andere staet; zy voert ons over uyt de tyt in de eeuwigheyt, en maekt ons deelgenoten van een altoosduurend geluk, of van een eeuwige rampsaligheyt, na datwe ons gedurende dit korte leven tegen die eeuwigheyt, wel bereyt hebben.

Men siet dan ligtelijk hoe nodig dat het is, datwe by tydts een goede voorsorg en preparatie tegen ons eynde maken; de ondervinding leerd ons, dat luyden die haer op verre reysen willen begeeven, haer eerst van alles behoorlijck verzorgen, dat haer op de weg sou konnen gebreken. Den Zeeman steekt gemeenelijck niet eerder van de wal, en in zee, voor dat hy zijn schip van alle nootdruft behoorlijk verzien heeft. Elck mensch dan die wys en voorsigtig in het stuck van zijn saligheyt, en eeuwig welwesen wil handelen, die moet hem nu in desen tyt, dat is alle dagen, om dat hy niet een oogenblick van zijn leven verzekerd is, tegen zijn sterf-uur en die groote reyse na de eeuwigheyt wel bereyden, want dit is een werk dat nooyt herdaen kan worden, in andere zaken kan een mensch nog veelmael zijn misslagen verbeteren, en door de tydt weder verwinnen. Maer hier omtrent sal nooyt eenige herstelling in onse saken konnen geschieden, die eens qualijck sterft, die is voor eeuwig qualijck gestorven, geen berouw nog bekeering sal in het andere leven te passe komen,

en daerom dwase, en dubbelde onvoorsigtige menschen zijn het, die los en sorgeloos henen leven, en zoo weynig op haer eynde letten, die haer selven altoos in haer zondig leven strelen, en koesteren met de hope van een lang leven, en datse nog altoos tydt genoeg sullen hebben, om haer tot den Heere te bekeren, en nogtans wie en weet niet dat de meeste menschen, haer met die hope vleyen en op dat fondament, zoo zonder omsien in haer sondige wandel voortgaen.

Warelijk sorgeloose menschen, die dus op geluk en ongeluk, haer eeuwige saligheyt hasardeeren, dwaase Maagden, die de tegenwoordige tyd, die dagen die Godt ons tot het bewerken onser zaligheyd gaf, met slapen en lanterfanten doorbrengen, die 't werk van haer eeuwig welwesen hangen aen de onsekerheyt van de toekomende tyt, sonder datse de minste sekerheyt hebben, ofse deselve ooyt beleven sullen. Was het niet Architas, Konink der Thebanen, die in een vrolijke maeltyt, een brief gebragt sijnde, waer in hem bekent gemaekt wiert, dat'er op sijn leven toegeleyt wiert, dezelve op dese wijse van de hand wees? Morgen, Morgen dan zullen wy ernstige dingen gaen bedenken, nu moeten wy vrolyk wesen; maer ondertusschen hy beleefde den naesten morgen niet, hy wiert in die selve nagt verradelijck om 't leven gebragt, en wie moet niet met groote reden vresen, dat het nog op dese wyse dagelijcks met veele menschen, en voor al met de onbedagte Jeugt en Jonkheyt

toegaet: die haer beterwording en bekeering gedurig van de eene morgen tot de ander, van de eene tijdt tot de ander uytstellen, ja wat seg ick uytstellen, die veele aen haer beterwording en sterf-uur nooyt gedencken, haer dwaselijck wys makende, dat die dingen niet voor haer, maer alleen voor de gryse hayren, en oude van dagen passen; haer tale is dog in haer herte met de godloosen, wy hebben een verbont gemaekt met de doodt, en een voorsigtig verdrag met de helle, wanneer den overvloeyenden geessel doortrecken sal, zo en salse tot ons niet naderen, en wie kan zig met reden inbeelden, wanneer hy 't leven en bedryf der jeugt in 't algemeen beschout, dat het menschen zijn die ooyt regtschapen dencken datse sterven moeten, die gelooven datse rekenschap van hare bedryven aen Godt zullen moeten geven, of die vresen voor de helle, of dencken aen den Hemel, immer hun meeste pracktijck is, om haer kostelijcke tijdt in de ydele hantering des werelds te verspillen, om de drinkhuysen te besoecken, om allerleye onnutte, zouteloose, en onstigtelijcke propoosten voort te brengen, of om haer selven geheel en al aen de prael en hovaerdy des werelds, over te geven, en gave Godt dat dit nog alleen onder de jonkheyt, en selfs niet onder veele die ouder van dagen zijn, geplaets was, die in dat zelve spoor met de onbedagte jonkheyt wandelen, en of schoon hare jaren haer vermanen, om het werck van haer saligheyt met ernst te behartigen, en aen haer eynde

te gedencken, nogtans in haer sorgeloose wandel sonder omsien voortgaen; wel mogt dan Moses met een verzugtende stemme uytroepen, och! dat de menschen wys waren, zy zouden dit ter herten nemen, zy zouden op haear eynde merken.

Elck een van ons dan Geliefde, die betone hem geen dwaes, maer een wys en voorsigtig mensch te zijn, wandelende niet als de onwyse, maer als de wyze, de bequame tydt uytkopende om dat de dagen boos zyn, na Pauli vermaninge, Efes. 5.15.16. Immers 't zijn nu nog onse dagen, en hoe kort en vlug zy ook mogen wesen, Godt gafse ons egter tot onse nodige beterschap, en om't werck van onse saligheyt te bewercken, 't zijn nog wel aengenaeme tyden en dagen van saligheyt, voor ons, maer veragteloosen en versuymen wy die, wat isser dan toepasselijcker op ons, als die vreeselijcke dreygementen Gods. + Wat veragt gy den rykdom van Gods goedertierentheyt, verdraeghsaemheyt, en lankmoedigheyt, niet wetende dat de goedertierentheyt Gods u tot beteringe nodigt; maer na u verhard en onbekeerlyk hert, vergadert gy u selven toorne als een schat, in den dag des toorns, en der ondekinge des regtveerdigen oordeel Gods, die een yegelyk vergelden zal na zyne wercken. Laet dan u grootste sorge zijn, om u ziele wel te bereyden tegen de doodt; laet de gedagten van uwe sterfelijckheyt u hert geduurig vervullen; want

Gedencken aen sterven; doet sonde derven,

in al u doen gedenkt aen u uyterste, en in der eeuwigheyt en sult gy niet sondigen, seyde de wyse soon van Sirag, in syn 7 Cap.

Men leest in de Historien dat Maximiliaen den Keyser, om hem selven sijn sterfelykheyt geduerig in gedagten te brengen, wel vijf geheele Iaren voor sijn doodt, sijn dootkiste had laten maken, die hy over al waer hy reysde, of trock, tot dat eynde met hem voerde. En van Filippus van Macedonien gewagen de Gedenkschriften, dat hy om sijn sterffelijkheyt niet te vergeten, hem alle morgens door sijn eerste Kamerlink met dese stemme uyt sijn slaap deed opwecken: Heer Konink, gedenkt dat gy een sterfelyk mensche zyt.

` Voor al moeten zeevarende luyden hier haer werk van maken, die gedurige doods gevaren, en menigvuldige perykelen, waer in sy haer dagelycx bevinden, moeten haer van selfs hier toe opwecken. De Ouden hebben al van overlang geseyt, dat die haer op zee, en in een schip begaven, maer twee of drie vingeren breet van de doot af waren, namentlijk, soo dick als de huyt van het schip is, en daerom so veel grooter en oogenschynelyker het gevaer is, om door een schielyke doot overvallen te worden, op de zee, als op het lant, soo veel meerder reden isser nog voor sulke menschen, die op dat ongestuyme Element haer begeven, om aen haer eynde te denken, en haer tegen haer sterf-tyt wel te bereyden.

Hier moeten alle menschen bysonder ernstig toe opgewekt worden, door die algemene

ellendigheyt des menschelyken levens, Godt heeft dit leven ongetwijfeld met soo veel bitterheden doormengt, op datwe onse liefde en hope op 't toekomende leven souden gronden; de wereld is een treurhuys vol verdriet, waer in ons menigerleye ongevallen ontmoeten. Wy sijn niet alleen kort van dagen, maer ook vol van onruste, menschen die in slaverny of gevankenisse sijn, die gedenken met blijdschap aen die tyt, wanner sy haer verlossing hopen en te gemoet sien; maer wat is ons leven anders als een gedurige slaverny, waerom soudenwe dan niet garen aen ons eynde en de tyt van onse verlossinge uyt dit moeylyke leven gedenken: wy ook selve, (sprak Paulus Rom. 8.23. van de gelovige) zugten in ons selven, verwagtende de aenneminge tot kinderen, naamelyk de verlossinge onses lighaems. En warelijk de bedenking van onse sterfelykheyt mag so smertelyk wesen voor een vleschelijk mensche alze wil, sy sal nogtans wercken een vreedsame vrugt der geregtigheyt voor den geenen die daer door geoffert zyn. Salige menschen sijn het dan die soo goeden voorbereydinge tegen de doodt hebben gemaekt. Salig zyn de dienstknegten, die de Heere als hy komt, also vint doende; Ia driemael salig en geluckig sijnse die 't dat gebeuren mag in dien dag der benautheyt, wanneer den Konink der verschrickingen het swarte rou-gordyn komt toe te schuyven, de regte troost van Gods Hemelse genade in zijn Ziele te gevoelen; sulck een mensch die die genade van den Hemel geniet, die kan eerst

de aerde met volle vreugde verlaten, om dat dat hy dan met den H. Stefanus den saligen Hemel reeds voor hem geopent siet. Dan leertmen eerst ter degen hoe kleyn en nietig de gantse werelt is, + en hoe groot dat goet is, dat Godt weggeleyt heeft voor die gene, die hem vresen; dat hy gewragt heeft voor die gene, die op hem vertrouwen; en dit alles sijn maer hantgiften en voorproeven van die groote saligheyt, diemen in den hemel na ziel en lighaem, eeuwiglyk te verwagten heeft. Sulcken wyden deure van geluk en saligheyt opent dan de doot voor sulke menschen, die so goeden voorbereyding tegen haer eynde maeckten; op sulken heyligen leven kan niet anders als een salige doot volgen; immers 't is de Alderhoogste die tot een onbewegelike steun van ons gelove, door de vinger van sijn geest in de tafelen van sijn eeuwig blijvent woort, als met onuytwisbare letteren, dit Grafschrift voor alle vrome heeft getekent.

Salig syn de dooden die in den Heere sterven, van nu aen, ja segt de geest, om datse rusten van haren arbeyt, en hare werken volgen met haer, Apo. 14.13.14. Amen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen