‘Triomf! wij mogen zege-zingen,
De Kunst heeft onze kroon volmaakt:
Wie durft met ons naar de eere dingen?
Te recht heeft trots ons 't hart geblaakt;
Wij zijn 't, die d'aarde glans verleenen!’ -
Zoo sprak 't oud Rome, 't grijs Athenen,
Waar 't eerst de Kunstgeest was ontwaakt.
Ook hier staart 't oog op beeldhouwwondren,
Waarmeê Diksmuide's tempel praalt.
De aloude Kunst wekk' lofverkondren,
Hier is 't, dat zij den palm behaalt: -
Hier, dat ze in 't Hoogkoor, stoute vinding
Gedachte, schepping en verbinding,
In al heur glans en grootheid praalt.
'k Zag eens dat wonder aan, onwetend,
Toen, naast mijn moeder neêrgeknield,
En, spelend, bede en Mis vergetend,
| |
Maar, toen ik twintig lenten telde,
En moeder mij niet meer verzelde,
Werd ik door 't treffend schoon bezield.
Dreun, orgel, door de kerkgewelven,
Zend fier uw galmen tot den Heer!
Ge ontrukt ons, Hoogkoor, aan ons-zelven,
Wij hooren klank noch zingen meer.
Elk kerkgedacht is heengevlogen,
Niet meer rijst ons gebed ten hoogen,
Wij knielen in bedwelming neêr.
Uw grootheid houdt ons als verslonden,
Genie!... God steunde uw stoute kracht:
Het geestlicht, op u neêrgezonden,
Heeft meer dan menschlijk werk volbracht.
Gothieke stijl en kunst doorspelen,
In wondre vormen, al de deelen,
Het puiksieraad der beeldhouwpracht.
Verheven nissen, ranke arcaden,
Omboord met kantenwerk van steen;
Bevallig kronklen looverbladen
Alom en duizendvoud dooréén.
Genie! Wie mocht uw Naam ooit kennen?
Is 't waar? Vloogt gij, op tooverpennen,
Den eeuwgen roem verzakend, heen?
Is 't waar, als volksverhalen spreken,
ô Kunstnaar, heeft u Domheid 't oog
Wat loon! de Ramp voor Zegeboog;
| |
Voor Eerekroon de nacht en 't lijden!
Men zegt, er zonk vermaledijden
Op de ijsbre misdaad, van Omhoog.
Hoe 't zij: gij stierft niet, Onbekende,
Uw roem leeft hier met de eeuwen voort.
Wat nieuw geslacht Gods wenk er zende,
Aan U is 't, dat de kroon behoort. -
Aan U, die 't klein Diksmuide omluistert,
Dat menig grooten naam verduistert
En gloriesterren overgloort.
|
-
eindnoot1)
- De Hoogzaal schijnt, volgens het algemeene gevoelen van deskundigen, een bouwwerk te zijn uit de eerste helft der zestiende eeuw. Doch, noch vast tijdstip, noch naam van den maker is ons bekend. Het eerste bewijsstuk, dat men ontmoet heeft, is een pleidooi, ten jare 1567, door den Magistraat van Diksmuide aan het opperbestuur toegezonden, om zich te verdedigen tegen de beschuldiging van in het jaar te voren zich niet te hebben verzet tegen de beeldstormerij, die in deze stad plaats greep. In de bewijsredenen, om zich te verontschuldigen, zegt de Magistraat: dat, door het wijs beleid van gemelde heeren, geene schade was toegebracht aan het Hoogkoor, hetgeen meer dan twaalf duizend guldens gekost had. - In eene kerkrekening van 1569 vindt men, dat Urban Taillebert en François Maenaert, de eerste als beeldensnijder, de tweede als schilder, beiden van IJperen, alhier in de kerke gewerkt hebben. Men vooronderstelt, dat zij hier werkzaam zijn geweest na de beeldstormerij, om de beelden te herstellen, of op nieuw te maken.
Eén der beelden houdt een boek in de hand, op welks ééne bladzijde men leest: ‘In 't jaer ons heren 1600.’ En op de anderen staat: ‘Zoo waren dees beelden.’ Op het boek van een ander beeld leest men, aan den éénen kant; ‘F M’ en aan den anderen kant: ‘Pict’. Dan, op het boek van een derde beeld staat: ‘Urban Taillebert’ en op de keerzijde: ‘Snid, Ypre.’
Boven op de kroonlijst der Hoogzaal staan eenige namen en dagteekeningen gebeiteld, doch wij mogen ze, noch tot den kunstwerker, noch tot het tijdperk der uitvoering terugbrengen.
Kenners, kunstenaars en bewonderaars, zoowel uit den vreemde, als uit België, komen dikwerf Diksmuide's prachtig gewrocht van bouwkunst bezichtigen.
Descamp spreekt, in zijne: Schilderkundige reis in Vlaanderen en Brabant, daarover met veel lof. Ook vindt men eene breedvoerige toelichting in het werk: Délices de la Belgique door Wouters, die mede met grooten lof en bewondering over de waarde van dat merkwaardig kunstwerk uitweidt.
De Hoogzaal was in een deerlijken toestand, toen de Burgemeester van Diksmuide, de heer De Breyne-Pellaert, in de zitting van 11 Januarij 1846, aan den gemeenteraad het voorstel deed, ‘dat eene commissie zou worden benoemd van drie leden in den raad en drie leden in het kerkbestuur, om te onderzoeken, welke middelen zouden behooren in het werk gesteld te worden, om een gewenscht doelwit te bereiken, te weten, de volkomen herstelling van een der schoonste en kostbaarste monumenten van België.’ - Dit voorstel werd met algemeene stemmen toegejuicht, en eenige jaren daarna was dat hooggeschatte pronkstuk, door de medewerking van stad, kerk, provincie en staat prachtig hersteld.
Uit een handschrift getiteld:
Jaarboeken van Dixmuide.
-
eindnoot2)
- In al de nissen zijn beelden geplaatst.
-
eindnoot3)
- Er bestaat eene volkslegende, volgens welke den beeldhouwer van deze Hoogzaal de oogen werden uitgestoken, opdat er maar een zoodanig meesterstuk zou bestaan.
|
Auteursrechtvrij