Vereenigde dichtwerken. Deel 3. 1866-1878. Nieuwste gedichten

[p. 52]

Harriët Beecher Stowe.
Lierzang, ter Nagedachtenis der wereldberoemde Schrijfster.

I.

Gij stierft niet; - nimmer zult gij sterven,

Gij hebt uw eerzuil overal,

Waarop ge een glorie zult beërven,

Die met de volkren leven zal.

Waarom van Alexanders spreken,
Van Cesars, schrik der wereldstreken,

En roemen Sparta en Atheen,

Of Rome's en Cathago's veeten? -
Gij hebt de boeien losgereten,

Die Slavenhandlaars durfden smeên.

Wat kon den trots dier woeste dwingren? -

Verslaven of vernielen 't volk;

De landen in een Etna slingren,

En jagen de assche naar de wolk.

Gij riept tyrannen toe: ‘Niet nader!
Raak 't eigendom niet van d'Alvader,

Gij, Slavenhandlaars! 't is gedaan.

Houdt op, verstand en geest te dooven,
Het heiligst menschenrecht te rooven,

Uw schrikbewind zal ondergaan!’

[p. 53]

 

Uw stem wêerklonk in eedle zielen,

 

Het uur der redding vloog nabij.....

 

De zware slavenketens vielen, -

 

En 't arme Negervolk was vrij!

 

Amerika gebenedijdde

 

Uw moed, en gansch de menschheid wijdde

 

U eeuwig eer- en dankbetoon.

 

Gij, die de slavernij dorst doemen,

 

Zaagt uwe schreên begroet met bloemen;

 

U zonk op 't hoofd der wereld kroon.

 

 

 

Slaap rustig, Harriët; - uw leven

 

Verloor in 't graf zijn glans niet, neen!

 

Uw schim blijft naast Columbus zweven

 

En Washington, - door de eeuwen heen.

 

Gij hebt uw tempel in de harten,

 

Die deelen in der broedren smarten,

 

Wie Vrede- en Vrijheidsmin bezielt:

 

ô, Dáár deed Liefde zege-zingen,

 

Toen gij het dwanggareel deed springen,

 

Dat 't volk als vee gekluisterd hield.

 

 

 

Elk stond dat bloedtooneel voor oogen,

 

Dat afschuw wekt bij zielesmart:

 

De slaaf dáár siddrend neêrgebogen,¹⁾

 

Gezweept ten bloede, in 't leed verhard;

 

De vrouw den man ontscheurd, en beiden

 

Ver van hun dierbaar kroost gescheiden,

 

Aan beulenhanden toevertrouwd,

 

En dan verkocht, te scheep geladen,

 

Ten prooi steeds aan barbaarsche daden,

 

Waar 't menschelijk gevoel om rouwt.

1) Freule Tinne, eene Hollandsche jonkvrouw, beroemd om hare merkwaardige reizen in Afrika, waar zij eindelijk een droeven dood vond, richtte aan een vriend, den 17. Juni, 1867, o.a. de volgende regelen uit de gebergten van Dinka:
‘Ik heb hier voor de eerste maal den Slavenhandel gezien. Nooit in mijn leven was ik zoo verbaasd en ontsteld. Ik had er, zoo als iedereen, veel over hooren spreken; ik had veel beschrijvingen van Slavenkaravanen gelezen, maar toch had ik geen denkbeeld van den vollen omvang van het kwaad, of van de wreedheid en het cynisme der handelaars.’
‘Al de slaven waren naakt; het hoofd en de nek der mannen waren aan balken gebonden, zwaar genoeg, dat zij die niet alleen konden oplichten. Wat mij vooral trof was hunne buitengewone magerheid. De kooplieden laten hen, uit zuinigheid, honger lijden, maar de negernatuur moet tegen zulk een regiem bestand zijn; een Europeaan zou zeker in zoodanigen toestand niet lang kunnen leven.
‘De ongelukkigen zagen, zonder twijfel, dat wij medelijden met hen hadden, en, terwijl ik tusschen de troepen doorging, vatte eene vrouw, die een klein kind op den arm had, mijne hand en zeide iets tot mij, dat men voor mij vertaalde. Zij smeekte mij, van haar meester de gunst te verwerven, dat zij haar tweeden zoon en hare moeder, die aan een anderen koopman toebehoorden, eens zou mogen zien. Dit werd mij toegestaan en de ontmoeting was zóó treffend, dat ik ze alle vier kocht. Den volgenden morgen kwamen twee oude vrouwen, door haren meester achtergelaten, dewijl zij te zeer verzwakt waren, om verkocht te worden, onze bescherming inroepen, want zoodra men berekent, dat de opbrengst van den verkoop het onderhoud van een slaaf niet kan dekken, jaagt men hem weg; men laat hem sterven, zonder hem zelfs een teug water te geven.
‘Ik kan u onmogelijk al de schandalen mededeelen, waarvan wij getuigen waren...? enz., enz.’

[p. 54]

 

Al tergt die druk lang werelddeelen,

 

Toch hulploos blijft dat menschenleed,

 

Geen krijgsmacht komt die rampen heelen,

 

Al heerscht de dwang onmenschlijk wreed.

 

Blijft 't Slavenvolk in tranen smoren,

 

Geen Vorsten, die de zuchten hooren....

 

Maar Harriët - zij, zwakke vrouw, -

 

Zij-zelf zou 't plichtgevoel verwekken,

 

't Genie zou 't middel haar verstrekken,

 

Dat hare broedren redden zou.

II.

Gij zaagt haar, Hemelwachteresse,

Toen zij, in de eenzaamheid der nacht,

Te mijmren zat, als Heilbodesse

Van God, op 's menschdoms heil bedacht: -

Zij zocht naar redding, zag ten Hoogen,
Als vroeg haar blik van 't Alvermogen

't Verbreken van den Slavenband;

Niet 't bloedig strijdzwaard zou ze vragen,
Geen vreeslijk moordtooneel doen dagen,

Haar pen wordt wapen in haar hand.

Waar stond uw schrijfdisch, eedle vrouwe?

Waar droomdet gij dat reuzenwerk,

Dat einden moest der slaven rouwe,

En stellen aan hun rampen perk? -

't Was bij uw huistaak, bij het zwoegen
Voor 's levens nooddruft. In 't genoegen

[p. 55]

 

Des plichts zoo vlogen de uren om,

 

't Was aan de wieg, bij vrouwen-taken,

 

Dat kunstgenie uw moed deed blaken!

 

Dàar schiept ge uw ‘Hut van Onkel Tom.’

 

 

 

Dàar was 't, Gezondne van den Heere,

 

Dat gij uw troost, uw vreugde vondt,

 

Bij 't oefnen van de Christenleere; -

 

Dàar dat ge op 't Menschdom Liefde zondt.

 

Geen negerhut meer somber, lijdend,

 

Met ruwheid, dwang en wreedheid strijdend,

 

Geen tranen meer, geen moedervlucht,²⁾

 

Geen kindren, door de zweep gedreven,

 

Geen vrouw meer in den bloei van 't leven,

 

Die in de klaauw eens roofdiers zucht.

 

 

 

De hut stroomt kalmte en rust nu binnen,

 

't Ontslaafd gezin vergaêrt in kring,

 

Vrij vloeit zijn woord; 't mag vrij beminnen,

 

Vrij smaken heil en zegening.

 

En jeugd en grijze juicht vol blijheid,

 

En alles jublet: Vrijheid! Vrijheid!....

 

De zuigling slaapt. De moeder zit

 

Aan 't wiegje rustig. Ginds ter zijde

 

Speelt nog een drietal lustig blijde; -

 

Grootmoeder zit in 't hoekje en bidt.

 

 

 

't Is Israël verlost, herboren:

 

't Is Hagars traan, verkeerd in lach,

 

Bij 't zien van 't zilvren watergloren,

 

Daar Ismaël te smachten lag.

 

Zóó hijgde 't hart der Negervolken,

 

Naar 't recht, dat neêrdaalde uit de wolken.

2) Lysa's vlucht is meesterlijk behandeld door den Hollandschen Dichter B. Ter Haar. (Gedichten, III. verzameling, bl. 39.)

[p. 56]

 

Toen 't denkend wezen was ontstaan,

 

En God de Menschheid vrij verklaarde

 

En dwang en heerschzucht doemde op aarde,

 

Die broedren zou in ketens slaan.

 

 

 

Beweent uw Redster, vrije Slaven,

 

Die u den rang van mensch hergaf,

 

Uw heilig volksrecht dorst ontgraven,

 

En dwinglandij boorde in het graf.

 

Omhelst Beschaving, Licht en Rede,

 

Opdat ze uit 't eeuwig Rijk van vrede

 

Op haar Verlosten nederzie,

 

Op 't machtig volk, verlicht, herschapen

 

Dat eer en adel voert in 't wapen,

 

En enkel Gode buigt de knie.

 

 

 

- 1872. -