Beschryvinge van Nieuvv-Nederlant, (Ghelijck het tegenwoordigh in Staet is) Begrijpende de Nature, Aert, gelegentheyt en vruchtbaerheyt van het selve Lant

Vande Verwen ofte Couleuren.

DE Verwen in Nieuw Nederlandt, oorspronckelijck vallende konnen bequamelijck in twee soorten afgedeelt werden, te weten: In Verwen die haeren oorspronck neemen ofte ghemaeckt worden van steenen, ende in Verwen die van Planten ende Cruyden toebereyt worden, de naturellen ghelijck dickwils gheseght is, schilderen haer aenghesichten en lichamen met verscheyde Couleuren, den eenen vremder en seltsamer als den anderen, soo sy best bedencken konnen,

[p. 31]

ten dien eynde hebbense ende draghen gemeenlijck by haer kleyne leere sackjens, daer in ellix besonder en verscheyden verwe in is, als root, blauw, groen, bruyn, wit, swert, geel, etc. ende de kostelijckste ende meest ghe-estimeerste onder haer is die geen die meest luyster heeft, en blinckt ghelijck of het vijlsel van eenigh gesuyvert Metael ware, sulcken glimp hadde de gheene daer in 't Iaer 1645. De proef hier vooren verhaelt van ghenomen werden, de meeste worden van steenen ghemaeckt, die wetense soo te kloppen en te vrijven dat zyse kleyn krijghen, en houdense door de banck beter als die van planten zijn, nietemin daer vallen oock eenighe planten daer de Indianen verscheyde schoone seer hoogh ende oogh lieflijcke Couleuren van weten te tempereeren, weynigh in effecte van de steen Couleur verschillende, dan dat den Metael-achtighen glimp daer soo niet in afsteeckt.

Oprecht ende naer de waerheyt pastment te verhalen hoe de Indianen alle hare verwen prepareeren, waer mijn onmoghelijck, de steenachtighe hebbense my bericht kloppense eerst en vryvense dan voorts tusschen steenen, maer of sy daer eenighe vettigheyt by ghebruycken soude ick niet konnen segghen, maer ick weet seer wel dat meest alle haer steenachtighe verwen, vettigh en smeerigh in 't gevoel bennen.

Met de Verwen diese uyt Planten en Cruyden krijghen leevense meest alle op een manier, ende om den Leeser niet langh op te houden, sal ick eene manier verhalen die ick selfs daer te Lande ghesien hebbe, de reste kan daer ten naesten by afgenomen worden.

Daer wast een seecker Plante in het wilde, opkomende ontrent als den Melt, maer krijght veel scheuten uyt eenen struyck, ende wert veel swaerder als Melt, aen dese Plante komen root, bruyne ghereetste Besickens die plucken de Wilden, plettense in stucken en dan hebbense groote basten van Boomen ontrendt ses voeten lanck en drie voet breet, soo gietense dan het uytgeperste nat deser gekneusde Beesien op de binnenste ofte gladde zijde van den bast, die altijt wat hol staet ende door de Son aen de kanten wat opgetrocken is soo op die basten neer, ende soo stellense het te samen in de Son, om te verdrooghen: maer soo haer dat niet ras ghenoech voortgaet, ofte soo sy verreysen willen ghelijckse dickwils doen, also sy by den Soomer tijt niet langh op een plaetse blijven stil leggen, so maeckense Kay-steenen in het vier heet; en smijten die op de basten in 't uytghekneusde nat, en weten het soo metter haest droogh te maecken, dan doense het gheene soo opghedrooght overblijft en nu een harde en vaste substantie ghelijckt, in sackjens en ghebruykent naer haer gelieven als sy het van doen hebben, het is het schoonste ende hoochste Purper dat mijn ghedenckt mijn leven gesien te hebben, de Wilden temperen het alle met water, daerom schiet het licht af. Maer als het naer de Konst bereyt wierde soo meentmen het een seer geacht Couleur soude wesen.

Het schilderen dat de Indianen doen heeft niet veel te beduyden, ende is meest aen haer lichamen en aengesichten, ofte sommighe oock aen de vellen diese draghen, men mach oock in hare groote ende vaste Huysen, diese in haer Casteelen en by-een-komste hebben eenighe Conterfeytsels van Tronyen vinden, maer gants niet geestich ofte subtijl, soo beschilderense oock hare Schilden, en klop-

[p. 32]

hamers nevens het Richelwerck in hare Huysen, daer by konnense oock Schepen, Boomen en Dieren in Verwe afmaelen, maer het is gants niet sinnelijck, maer een dingh heb ick onder haer ghesien dat hier diennen sal, ende wel verhalens waerdich is, de Indianen ghebruycken voor een opproncksel ende in plaetse van Pluymen, seecker heel cierlijck Hayr, eenigh heel lanck, maer reedelijk grof en stijf, ander korter maer heel fijn, wetende het selve soo aerdig te accomodeeren dat het magnificq om sien is, als sy daer mede aengedaen ende opgeschikt zijn, dit Hair strickense met snoertjens, in sodanich fatsoen als sy het begeeren, dan steeckense het in eenighe verwen, die sy daer toe weten te prepareeren, en doen het soo schoonen hooghen rooden Coleur ontfanghen dat alle die het sien daer in verwondert staen, oock hout dese verwe in het selve Hair vreet en stijf, het selve oock soude morghen wesen soo vast, dat reghen ofte wint deselve niet afslijten kan, ofte doen verblicken, maer op het fijne Hair vatse evenwel noch beter, als op het herde, ende heeft oock soo uyttermaten schoonen glans en luyster, hoe wel het de Wilden met geen sonderlinghe konst weten te bestellen, dat dierghelijcke root hier te lande noyt ghemaeckt is, ofte van geene simplicie ghemaeckt kan worden, het is hier aen verscheyde vermaerde Verwers en Lief-hebbers vande Const vertoont, sy estimeerden het seer hoogh ende bekenden plat uyt, dat hier te lande dierghelijcken root by niemant konde ghemaeckt worden. Sustineerende dat deselve Couleure soose hier bekent ware, seer gheacht soude wesen.