fraeye speculatie aen de liefhebbers van de Schilder-konste, ofte van de Iacht toe is brenghende, want het toont menighte van aengename verschieten, schaduwen, heuvels, water-loopen, dalen, oock voor de Iagers Herten, en ander wildt werck dat men in 't hanghen van de Heuvels en Dalen siet weyden ofte vertieren.
De stoffe is gemeenlijck boven swarte aerde, met kley vermenght, een voet ofte anderhalf diep, en somtijts oock wat minder en meerder, maer soo is den gemeenen gangh, dieper is 't altijt, ofte meerendeels kley uytten witten, veel rootachtigh of geel, daer op sommige plaetsen wel wat singel onder ghemenght is, ende soo nu ende dan wilder hier en daer wel een klip-steen onder loopen groote ende kleyn, ofte van beydts, na het valt: Daer zijn oock Heuvels van klare kley en vol-aerden, maer Zant-bergen heb icker noyt ghesien, als ontrent de strant die uyt de Zee op-gheworpen waren, oock zijnder die heel klippigh ende meest van steenen zijn, die de kenders veel oordeelen mineralen te zijn, ofte in te hebben. Het Geberghte ende Bergh-landen zijn sommighe bequaem te bouwen, de reste met hout overwassen, sommige zijn van klare kley ende andere aerde met steenen doormengt, eenige oock, maer meest in 't hooge Lant klaer steenen van verscheyden coleuren en gedaenten, doch alle evenwel met boomen bewassen, die dan over alle tusschen de naden en reten in staen, doorgaens tusschen het Gheberghte en Heuvels over al in 't Landt, ende oock ontrent de Rivier ende Water-kanten, zijn groote en ruyme pleynen, van eenige honderden ja duysenden morgens, ende minder en meerder groot, seer gheleghen en bequaem om Dorpen, Vlecken, Bouweryen en Plantagien op te formeren: dan zijnder oock Broeck-landen en Valleyen, soo wel zout, versch, als brack, en sommige soo groot, datmense niet oversien kan. Dese Landen zijn niet bequaem als om te weyden, ende te hoyen, alsoose gemeenelijck met de Springh, te weten, die ontrent de water-kanten leggen, onder loopen, zijn ontrent ghelijck de leege Landen ende uytterweerden, in Nederlandt, souden oock meest met Kadijckjes konnen gedrooght en geploeght worden. Men vintse oock wel te lantwaert inne, ver van de Rivieren af, maer die zijn altijt versch, en geven goet Hoy-lant, alsse niet te polligh, ofte te nat zijn, ende die ghebreken konnen met weynigh moeyten, als men daer op passen wilt, oock ghebetert werden, dat men de pollen op den vorst des winters meerendeels breeckt, ende het water in 't voor-jaer, daer het best gelegen komt, af-laet, daer souden oock noch veel meer versche Valleyen zijn, maer om dat het Lant uytter naturen seer genegen is om hout te dragen, ende door het ghevogelte ende windt het zaet over al verspreyt werdt, soo werden de vochtighste ende natste Landen oock al mede Bos, die heet men dan Kreupel-bosschen, ende zijn soodanigh met hout doorwassen van alderley slagh ende soorte soo groot als kleyn, maer meest kleyn tusschen het groote in, dat het wonder om aensien is, maer niettemin als dit Lant weder aengemaeckt werdt, ende tot onderdanigheydt gebracht, is het boven alle kennisse gedrachtigh, ende dit zy soo in 't korte geseght van de gedaente uyt desen, ende het geen vervolgens noch gheseght sal worden. Ghelieve den goetwilligen Leser de vruchtbaerheyt des landts af te nemen, ende te oordeelen, voor my, ick wil wel bekennen dat ick niet bequaem ben de selve af te schilderen, ofte schriftelijck te vertoonen, als zijnde, ons oordeels, het oogh alleen, ende niet
Auteursrechtvrij