Dagen van honger en ellende

De erwtensoep

Moeder had vier bonnetjes gekregen, voor vier porties erwtensoep. Je moest die gaan halen. Zo goed als het kon maakten wij ons enige houten emmertje schoon, dat voor alles dienst moest doen. En met een wit bord erop als deksel leek het ons heel behoorlijk. Wij hadden tot die tijd nog nooit soep gehaald en moeder zat nogal omhoog met het emmertje, dat duidelijk genoeg aantoonde waar wij heengingen. De straatjongens riepen ons na: ‘Snertemmer, snertemmer!’ Dus maakte moeder, om de drukke hoofdstraat te vermijden, een lange omweg door de steegjes met zeemanskroegen.

Bij het Lutherse weeshuis, waar de soep werd uitgedeeld, moesten wij in de rij staan. Moeder durfde niet; zij gaf mij de emmer en bleef op een afstandje wachten. Na een poosje kwam ik terug met een emmertje vol hete snert. Het had geijzeld; ik droeg grote klompen van moeder, en moest mij met mijn vrije hand vasthouden aan de kettingen van de stoep van 't weeshuis. Maar door de ijzel schoot ik onderuit, ik viel onder de kettingen door op mijn rug en de helft van de soep schoot de straat over. Ik begon te huilen; een oude man kwam mij te hulp en sjorde me overeind, grommend dat zoiets ook geen vracht was voor zo'n klein meisje. Hij stond op het punt

[p. 33]

om mijn emmertje over te nemen, toen ik hem zei dat mijn moeder er aan kwam.

‘Je moeder? Komt die er nou pas achter?’

En moeder stond midden op de straat maar toe te kijken, vernederd en roodaangelopen van schaamte en kwaadheid, vooral toen ik naar haar gewezen had. Toen de man mij naar haar toe bracht en zijn verbazing niet onder stoelen of banken stak, wist zij niets beters te antwoorden dan: ‘Er is ook niks te beginnen met dat wicht!’

Ik was elfjaar.

Zij greep de emmer, wierp mij een woedende blik toe, en schommelend met haar weer zwangere lichaam ging zij dezelfde omweg door de hoerenstegen weer naar huis. Haar muilen klotsen zwaar door de modder. Ik volgde haar op een afstandje en wij kwamen verslagen thuis.

Tot overmaat van ramp smaakte de soep naar de emmer, die immers voor alles gebruikt werd.