Dagen van honger en ellende

Lorren en afval

Ik heb dikwijls gelezen en gehoord dat de geur van een bloem of de smaak van een vrucht bij sommige mensen allerlei heerlijks uit hun kinderjaren weer voor de geest roept. Maar wat mij betreft, op een paar nietige uitzonderingen na heb ik absoluut geen herinneringen aan heerlijke of zelfs prettige dingen. Alles wat fris en zuiver aan mijn gevoelens was, werd bedorven door ellende, onwetendheid en schaamte. Het is trouwens niet wanneer ik een bloem ruik of een vrucht proef, dat een gebeurtenis uit mijn vroege kinderjaren in mijn geheugen terugkomt, maar wanneer ik Hollandse kaas eet.

Door het jaarlijks toenemende kindertal was onze ellende inmiddels nijpend geworden. Een tante van mij was

[p. 20]

dienstbode in een groot bordeel. Zij was erg goed voor ons: 's avonds als het leven in het bordeel op volle gang was, en er niet zo precies meer op alles werd gelet, liet zij ons daar aan een zijdeurtje komen om ons de restjes te geven die de dames aan tafel niet hadden opgegeten, zoals kaaskorstjes, waarvan de smaak, die ik onlangs weer proefde, mij dat allemaal in de herinnering terugbracht als een film.

Mijn tante bracht ons ook, goed onder haar kleren verborgen, strikjes en zijden of fluwelen linten, waarmee moeder onze hoedjes optuigde; soms ook diep uitgesneden keurslijven van Schotse zij, die moeder voor ons vermaakte en waar zij ons tot verbijstering van de buren in uitdoste. Ik herinner mij bijvoorbeeld een snoezig jurkje, dat zij voor mij gemaakt had van stroken zwart-geel geruite stof, die zij aan elkaar gestikt had, elke naad verborgen onder een plooitje.

En uit al die lorren en afval steeg een zoete geur op, die wij opsnoven met een gevoel van rijkdom.