Bavianen en slijkgeuzen

Kerk en kerkvolk ten tijde van Maurits en Oldenbarnevelt

[p. 404]

XXIII. Verklaring van de kerkeraad van Naaldwijk op de leergeschillen, 22 januari 1617.

Alzo over zeven ofte acht jaeren bij eenighe predicanten in Hollandt aen den E. Mog. Heeren Staten is overgegeven zeker remonstrantie, daerin vervatet zijn vijf poincten der leere, die zij verzoecken te mogen leeren, ende daerin van andere haer medebroeders verdraghen te zijn, ofte anders van Haere E. Mo. (tegens alle kerckelicke censueren, die ter oorsake der leere deser vijf poincten metten aencleven van dien tegens hen zouden werden aengeheven) in haere protectie te moghen ghenomen worden,

ende dat de voorghenoomde vijf poincten met haer aencleven bij de rechtsinnige leeraeren der gereformeerde kercken, zo hier te lande als elder, bevonden ende geoordeelt worden strijdich te zijn tegens het woort des Heeren ende ghezonde leere der G. kercken, hier te lande aenghenomen, ende met sonderlynghe zeghen Godes nu over de veertich jaeren gheleert, gelooft ende beleden;

dat desniettegenstaende de voorsz. remonstranten aenhanck hebben gecregen, ende tsamen zijn ghespannen zoo tegens de voorn. aenghenomen leere der kercke ende censueren derzelver, om alzo haere vreemde leeringen door te dringen, voorgevende dat men niet moest zien hoe men dus lange hadde geleert, maer wat men voortaen leeren zoude;

ende door seker genaemde resolutiën in de jaeren XVI.^c veerthien ende vijfthien bij Haere E. Mog. voorghenomen, stercker ende stouter gheworden zijnde, zelfs oock eenighe kerckendienaeren, die niet willen bekent zijn met den remonstranten in der leere eenich te wezen, nochtans die alzo verdraghen dat zij in alle manieren die helpen ende voorderen, tegens degene die bij de rechtsinnige leere begeeren te blijven, daertoe misbruyckende ende oock te buyten gaende, als 't hen te pas ende dienstich is, de voors. voorghenomen resolutiën met eenighe extracten wt seker beworpen (maer niet aenghenomen) kerckenordeninghe van den jaere XV.^c eenentnegentich, rakende de beroepinge van de predicanten, ouderlyngen ende diaconen, ende dit al tot beroeringhe der kercken, daervan alreede in den classe van Delfflandt verscheyden exempelen zijn te vinden;

ende alzo men claerlijck bevint dat de predicanten remonstranten met haeren aenhanck oorsaeck hebben gegeven, ghelijck zij noch daghelickx doen, tot beroerten, schueringen ende argernissen, teghens de ghesonde leere ende welstant der kercken hier te lande,

so is't dat de kerckenraet der ghemeinte tot Naeldwijck ende Hontsholredijck, met advies ende ghemeyn goetvinden van de oude kerckenraeden tsamen vergadert, naer voorgaende ghebeden ende overleggyngen in de vreese des Heeren, hebben eenstemmelick besloten (op 't instantich versoeck van de dolerende kercken des classis van Delfflandt) haeren 1. broeder ende predicant Petrum Louwijck ernstelick te vermaenen (ghelijck hij oock verstaet zoo te behooren) dat hij hem van zoodanighe per-

[p. 405]

soonen remonstranten (als die henlieden alreede genoech van de ghemeine kercken hebben afgescheyden, zoo door haer tsamenspannen tegens de gesonde leere der kercken, als derzelver ordonantiën, om haer vreemde leeringen, ende nieuwe onwettelicke order te willen invoeren, dewelcke men bevint de rechtsinnige leere ende kercken schadelick te zijn),

metter eerster ghelegentheyt ende voeghelickste middelen hem te ontslaen, ende met dezelve geen ghemeenschap in kerckelicke noch classicale vergaderingen meer te houden, tenwaer zake dat zij van haer vreemde leeringen ende onbehoorlick drijven wilden afstant doen, ende de kercken die zij daerdoor ontrust, beroert ende geërgert hebben, door belofte ende bewijs van beterschap, wederom gerust ende tevreden stelden, volgens de leere Pauli, Rom. 16: 17: ick bidde u broeders, hebt acht op degene die tweedracht ende ergernisse maken tegens de leere, die ghij geleert hebt, ende wijckt van hen etc.;

ende ghelijck wij dit van onse 1. broeder voornt. begeeren ende ernstelick verzoecken, ende hij oock onze verzoeck goet vindende, aenneemt ende willich is na te komen, soo belooven wij hem oock tot wtvoeringe deser zake de goede hant te bieden, ons alle gelijck oock verbindende bij zoo veere hem daerover eenighe moeyte, schade ofte zwaricheyt quame te bejegenen, dezelve met gemeinderhant te helpen draghen ende verandwoorden.

(Not. Naaldwijk, 22 januari 1617).