97. Lanfranc van Milaan, Chirurgia magna
Lanfranc van Milaan, Chirurgia magna, tweede Middelnederlandse vertaling, Holland, ca. 1460.
Papier; 3 + 188 + 2 bll.; blad en bladspiegel resp. 219 × 45 mm en 145 × 90 à 95 mm; 1 kol., 28 à 40 rr. per kol. Moderne potloodfoliëring. Eén hand (littera cursiva). Een blauwe initiaal met rood en blauw penwerk, een rode initiaal met blauw penwerk; rode lombarden met rood en blauw of met blauw penwerk; rode titels en paragraaftekens; hoofdstukken van J tot lxxx met rode Romeinse cijfers genummerd, ook in de inhoudsopgave voorin. Moderne bruin kalfsleren band op houten borden; twee oorspronkelijke koperen sloten, waaraan de sluithaken ontbreken; op voor- en achterplat vijf koperen knoppen, telkens met vier koperen spijkertjes bevestigd.
Amsterdam, Universiteitsbibliotheek, MG II F 39.
De tweede vertaling van de Chirurgia magna, jonger dan de eerste, is slechts in dit handschrift bewaard. De kopiist sloeg enkele hoofdstukken over of vond ze niet in zijn voorbeeld, maar nadien schreef hij de ontbrekende kapittels op fol. 162vo-188vo, zodat de tweede vertaling volledig is overgeleverd. Het handschrift werd in 1851 door de Groningse arts L. Ali Cohen (1817-1889) op de veiling van zijn Groningse confrater S.J. Einthoven gekocht. Het werd door hem afgestaan aan de Bibliotheek der Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Geneeskunst, berustend in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam.
In dit verband is het niet zonder belang te vermelden dat ook de Chirurgia parva van Lanfranc van Milaan, die hij nog te Lyon voor zijn zonen schreef, in het Middelnederlands is vertaald. Die vertaling is bewaard in de hss. Londen, British Museum, Harl. 1684 en Parijs, Bibliothèque de l'Arsenal, 8216 en is tweemaal gedrukt: de eerste maal in 1481 door Conraet Brame te Leuven (Campbell, 1086), de tweede maal in 1529 door Willem Vorsterman te Antwerdpen (Nijhoff-Kronenberg, 1312). Een ander Middelnederlands traktaat, getiteld de Jonghe Lanfranc of Die slotel van surgien, is geen vertaling van de Chirurgia parva, maar een oorspronkelijk in het Middelnederlands geschreven werk. Het komt voor in de hss. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 4260-63; Cambridge, St. John's College, A 19; Kopenhagen, Koninklijke Bibliotheek, Gl. kgl. Saml. 1662, 4o; Londen, British Museum, Harl. 1684; Oxford, New College, 312 en Parijs, Bibliothèque Nationale, néerl. 54 (onvolledig).
Auteursrechtelijk beschermd