Algemeen letterkundig lexicon

leennaam

Een specifiek type van pseudoniem, soms ook alloniem genoemd: naam waaronder een auteur of kunstenaar zijn of haar werk openbaar maakt en die niet de echte naam is, maar ontleend wordt aan een andere auteur, die daartoe al dan niet de toestemming heeft gegeven.

Een bekend voorbeeld is De geschiedenis van Caliste (1942) van Belle van Zuylen, volgens de titelpagina ‘Uit het Fransch vertaald en ingeleid door Mr. J.C. Bloem’, maar in feite vertaald en ingeleid door Victor E. van Vriesland. Bloem verleende hem deze vriendendienst omdat het de joodse Van Vriesland door de bezetter verboden was te publiceren. Een ander voorbeeld is Doden spreken niet. 40 onopgeloste moorden (1966) van Bram Brakel. De werkelijke schrijver van deze ‘journalistieke documentaire’ was A.C. Baantjer, maar die was toen in actieve dienst bij de politie en vreesde problemen met zijn meerderen; daarom gebruikte hij, met diens goedvinden, de naam van de misdaadjournalist Bram Brakel.

Er zijn ook gevallen waarin iemand buiten medeweten en dus zonder toestemming van een collega-auteur diens naam gebruikt. Een voorbeeld daarvan is Aarts’ letterkundige almanak voor het Multatuli-jaar 1987 (1987), waarin bijdragen staan die zijn ondertekend door schrijvers die er niet de auteur van zijn. De uitgave heeft destijds nog tot een literair relletje geleid.

lectuur

leenrecht