Algemeen letterkundig lexicon

metamorfose

Etym: Gr. meta-morphosis = onder een (andere) vorm (= morfè), gedaanteverwisseling.

De verandering van mensen in dieren, planten of voorwerpen en omgekeerd, vooral bekend als sprookjesmotief, bijv. de kikker die een mooie prins blijkt te zijn na een zoen van de prinses.

Vandaar ook benaming van een mythe die een dergelijke gedaanteverwisseling tot exclusief onderwerp heeft of van literaire werken die dit thema behandelen. Men vindt het met verschillende bedoelingen terug zowel in Oudindische mythen en in de Latijnse literatuur, o.m. bij Ovidius (Metamorphoses, 2-8 n. Chr.) en Apuleius (ca. 160 n. Chr.). Onder meer recente voorbeelden vindt men The strange case of Dr Jekyll and Mr Hyde (R.L. Stevenson, 1886), Die Verwandlung (Kafka, 1915) en Der Golem (G. Meyrink, 1915).

Lit: H. Skulsky, Metamorphosis. The mind in exile (1979) • F. Hallyn, La métamorphose dans la poésie baroque française et anglaise (1980) • G. Demerson, Poétique de la métamorphose (1981) • R. Th. van der Paardt, Mythe en metamorfose: antieke motieven in de moderne literatuur (1991) • F. Berthelot, La métamorphose généralisée. Du poème mythologique à la science-fiction (1993) • Y. van Kempen, 'Transgressie en metamorfose' in Bzzlletin 29 (2000), 272, p. 15-25 • D.B.D. Asker, Aspects of metamorphosis. Fictional representations of the becoming human (2001) • D. Gallagher, Metamorphosis. Transformations of the body and the influence of Ovid’s Metamorphoses on Germanic literature of the nineteenth and twentieth centuries (2009) • J.B. Kachuba, Shapeshifters. A history (2019) • P. Civil e.a. (red.), Métamorphoses et mutations dans la littérature, les arts et l’histoire des idées. Espagne, France, Italie (XVI^e-XVIII^e siècle) (2022).

metalepsis

Metamorfoze