Algemeen letterkundig lexicon

docudrama

Theater met een hoge graad van werkelijkheidsbetrokkenheid. Analoog met de documentaire literatuur, de documentaire film, enz. (zie faction) zet het zich af tegen een fictionele, esthetiserende vertekening van de historische werkelijkheid. Het is de bedoeling om, gebruikmakend van authentiek bronnenmateriaal, waargebeurde feiten te tonen op de scène. Een bekend voorbeeld is de zgn. Living newspaper van het Amerikaanse Federal Theatre Project, dat in de jaren 30 van de vorige eeuw nieuwsfeiten rapporteerde via scenische uitbeelding. In de Angelsaksische wereld vindt men wel eens de term ‘theatre of fact’.

In meer specifieke zin gebruikt men de term meestal om er een historisch bepaalde vorm van politiek theater mee aan te duiden die tot bloei kwam in Duitsland tijdens de jaren 1960 met schrijvers als R. Hochhuth, H. Kipphardt, P. Weiss, R. Schneider. Het documenteert een recente historische gebeurtenis op basis van feitelijk bewijsmateriaal (officiële documenten, persverslagen, statistische gegevens e.d.). Kenmerkend is de demonstratie met theatrale middelen van een sociopolitieke visie die de gangbare en van bovenuit gemanipuleerde officiële ‘versie van de feiten’ op de korrel neemt. De band met de maatschappijkritische stroming van de jaren 60 en met de kritische theorie van de Frankfurter Schule is manifest. De aangewezen dramaturgische middelen om een kritische evaluatie door de toeschouwer mogelijk te maken, komen uit de brechtiaanse traditie (episch drama).

Als voorloper van dit theater wordt E. Piscator genoemd (Trotz alledem, 1925), die overigens de naam ‘dokumentarisches Theater’ introduceerde. In de eerste docudrama’s staat de verwerking van het (Duitse) oorlogstrauma centraal. Via de toenemende internationalisering van deze theatervorm zijn andere maatschappelijke gebeurtenissen op de voorgrond gekomen: de Cubacrisis, de Vietnamproblematiek, minderheden, dekolonisatie etc.

Lit: K. Hilzinger, Die Dramaturgie des dokumentarischen Theaters (1976) • A. Blumer, Das dokumentarische Theater der sechsiger Jahre in der Bundesrepublik Deutschland (1977) • E. de Maesschalck e.a. (red.), Geschiedenis op televisie (1988) • R.H. Asam, A genre analysis of television docudrama (1989) • D. Paget, True stories? Documentary drama on radio, screen and stage (1990) • A. Rosenthal, Why docudrama? Fast-fiction on film and TV (1999) • D. Paget, No other way to tell it: docudrama on film and television (2011).

docu novel

documentary fallacy