Algemeen letterkundig lexicon

smartlap

Etym: Du. Schmachtlap = het vastendoek waarmee tijdens de vasten het doek waarop het lijden van Christus is afgebeeld werd afgedekt.

Een rijkelijk met sentiment geladen levenslied. De wat ironische term smartlap stamt uit de jaren ’60 en wordt gebruikt voor elk sentimenteel volks- of cabaretlied waarvoor de liederen van o.m. H. Speenhoff, Kees Pruis en Willy Derby over zieke moeders, gestorven kinderen, dronken vaders, sociale armoede en andere ellende uit het begin van de 20^ste eeuw model stonden. Waarschijnlijk stamt de smartlap af van het 19^de-eeuwse straatlied.

De bekendste Nederlandse zangers van smartlappen zijn Johnny Hoes, de Zangeres zonder Naam, Tante Leen, André Hazes, Gert en Hermien en Jan Smit. In België zijn tot op zekere hoogte Eddy Wally, Zwarte Lola en Raymond van het Groenewoud vertegenwoordigers van het genre. In Nederland zijn bovendien tal van zanggroepen en koren ontstaan waarin amateurs smartlappen zingen. De smartlap is veelvuldig gepersifleerd in cabaretteksten van Drs. P., Hans Verhage, Paul van Vliet e.a. Lucebert schreef speciaal voor de Zangeres zonder Naam een smartlap.

Lit: H. Heijermans, Snikken en smartlapjes (1976) • L.P. Grijp, Van Hadewijch tot Hazes (2002) • J. Klöters, Huilen is voor jou te laat ...: Levensliederen en smartlappen (2004²) • R. de Vries & L. van Lieshout, Gedeelde smart: Het levenslied in Nederland (2007) • P. Janssen, Levenslied: 12 portretten van Nederlandse muzikanten (2008).

smaak

smiley zie emoticon