Algemeen letterkundig lexicon

verwachtingshorizon

Term uit de receptie-esthetica voor een centraal begrip uit de theorie van H.R. Jauss. Het stoelt op de opvatting dat literatuurgeschiedenis niet langer moet worden gezien als een geschiedenis van teksten, maar van literaire gebeurtenissen. Deze spelen zich af in de lezer. Diens verwachtingshorizon wordt gevormd door het feit dat een tekst voor hem een gebeurtenis wordt wanneer hij deze vergelijkt met andere, reeds bekende, teksten.

De verwachtingshorizon is opgebouwd uit de volgende drie factoren: (a) de aan de lezer bekende normen van het genre waartoe de tekst behoort; (b) de impliciete relaties met reeds bekende, gelezen teksten uit dezelfde literair-historische periode als die van de te lezen tekst; (c) de tegenstelling tussen fictie en werkelijkheid. Met behulp van dit begrip wil Jauss twee vragen beantwoorden: die naar de literaire waarde van de tekst en die naar de receptie ervan.

Lit: H.R. Jauss, Literaturgeschichte als Provokation (1970) • R. Warning, Rezeptionsästhetik (1975), p. 23-25 • H. Link, Rezeptionsforschung (1976), p. 45 v. • J.J. Kloek, 'Receptie' in W. van Peer & K. Dijkstra (red.), Sleutelwoorden (1991), p. 144-150.

verwachting

verwikkelingsblijspel zie comédie d’intrigue