Algemeen letterkundig lexicon

tmesis

Etym: Gr. tmèsis = snede, scheiding < temnein = snijden.

Splitsing van een samengesteld woord in zijn oorspronkelijke bestanddelen met tussenvoeging van een of meer woorden, zoals dat in het Nederlands voorkomt bij scheidbare werkwoorden. In de Griekse en Latijnse poëzie fungeerde tmesis als stijlmiddel. Bijv. Horatius, Oden I, 9, 14: ‘quem fors dierum cumque dabit’, waarbij ‘quemcumque’ gesplitst is. Een Nederlandse zin met een tmesis is bijv. ‘Over liet hij komen vrouw en kind’.

Zie ook hyperbaton en diacope.

Lit: J. van Mulders, 'De tmesis v an het werkwoord in het Nederlands' in Revue des langes vivantes 9 (1943), 3, p.115-117 • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 9 (2009), kol. 591-593.

titeluitgave

toekomstliteratuur