Algemeen letterkundig lexicon

synthetisch rijm

Etym: Gr. synthetos = samengesteld.

Aanduiding voor taalvrijheden die de dichter zich veroorlooft op het gebied van het rijm door woorden zo te ‘vervormen’, bijv. door accentverschuiving (accent-1), dat er toch rijm ontstaat. Dikwijls heeft dit een humoristisch effect. Zo laat Daan Zonderland de volgende twee regels op elkaar rijmen:

Met het bericht dat zijn toewijding
Beloond was met gezinsuitbreiding
(Redeloze rijmen 1960, p. 40).

Of:

Johanna, een meisje, zo vlot als een hen,
Deed werk bij haar tante voor halve dagen
(anoniem).

De taalvrijheid die de dichter zich in het laatste geval veroorlooft, is gelegen in het feit dat hij het woordaccent van ‘dagen’ geweld aandoet door de tweede syllabe, van nature onbeklemtoond, te laten rijmen op het beklemtoonde ‘hen’.

synthetisch parallellisme zie parallellismus membrorum

synthetisch ritme