Algemeen letterkundig lexicon

palindroom

Etym: Gr. palin-dromein = weer teruglopen.

Vorm van het anagram. Woord of zin die ook van achteren naar voren gelezen kan worden zonder dat er iets aan de betekenis verandert (Lat. versus recurrentes). Woordvoorbeelden zijn: lepel, pop, parterretrap. Voorbeelden van zinnen: ‘Taai gal, plagiaat’; ‘Koot, mannen, nam ei; Bie, mannen, nam ’t ook’; ‘Madam, I’m Adam’; ‘Sir, I’am Iris’. Sommigen rekenen er ook de omkeerbare woorden of zinnen onder waarbij wel betekenisverandering optreedt, zoals ‘neger’ en ‘regen’ of  ‘Roma’ en  ‘Amor’ (zie bijv. P. Lateur, Amor in Roma. Liefdesavonturen van Catullus tot Claus, 2006).

Vergelijkbaar met het palindroom is het kreeft(ge)dicht.

Lit: H.W. Bergerson, Palindromes and anagrams (1973) • Drs. P., Dartelen met versvormen: ons knutselhoekje (1977²) • Battus, ‘Mooi dit idioom’ in Hollands Maandblad 20 (1978-1979) 373, p. 15-17 • B. Grothues, Anna sust Susanna: een verzameling palindromen, chronogrammen, anagrammen, calembours en kabbala’s (1979) • R.J. Edwards, Longman anagram dictionary (1985) • H. Pfeiffer, ‘Die Hohe Schule des Pegasus. Palindrompoesie mit Bedeutungsumkehr’ in Arcadia 21 (1987) 3, p. 301-304 • J. Meulendijks & B. Schuil, Anagrammenwoordenboek (1995) • Battus, Opperlans! Taal- en letterkunde (2002²) • H.J. Verschuyl, Anagrammen (2008²).

palimpsest-2

palinodie