Algemeen letterkundig lexicon

incantatie

Etym: Lat. in-cantare = zingen, een toverspreuk uitspreken, betoveren.

Term uit de folklore voor het gebruik van rituele formuleringen of toverformules (vgl. sprookje), gezongen of gesproken, met een magisch effect. Het bezwerende karakter ervan maakt de incantatie verwant aan primitieve literatuur, maar inspireerde ook een aantal moderne auteurs (Whitman, Lucebert, Michiels).

In de Nederlandstalige cultuur leeft de incantatie voort in afzonderlijke bezweringsrijmen. Zo zeiden boeren in Wijtsgate (West-Vlaanderen), om ongedierte te bestrijden, bij het uitstrooien van een handvol aarde het volgende rijmpje:

Worme, worme, vlied,
’t Is Jezus van Nazareth,
die ’t u gebiedt;
Eet eerde, maar de vruchten niet!
(K. ter Laan, Folkloristisch woordenboek, 1949, p. 34)

Lit: J. van Haver, Nederlandse incantatieliteratuur. Een gecommentarieerd compendium van Nederlandse bezweringsformules (1964).

inbedding

incarnatie zie chronogram