Algemeen letterkundig lexicon

universele bibliografie

Term uit de bibliotheekwereld voor een bibliografie van alle boeken die ooit, waar ter wereld ook, verschenen zijn. Reeds vanaf de 16^de eeuw zijn er pogingen ondernomen om een min of meer complete registratie te maken van alle tot dan toe verschenen literatuur. Conrad Gesner was met zijn Bibliotheca universalis (1545-1555) de eerste die het probeerde, maar niet verder kwam dan ongeveer 20.000 titels in het Hebreeuws, Grieks en Latijn. Na een aantal gestrande pogingen in de eeuwen daarna (o.a. van Brunet en Graesse) kwam eind 19^de eeuw het Institut International de Bibliographie (IIB) in Brussel tot stand, dat op basis van de classificatie van Dewey in 1895 begon met het inventariseren van alle boeken en tijdschriften in alle talen van de wereld. De leiders van het instituut, Paul Otlet en Henri La Fontaine, ontwierpen al snel een doeltreffender classificatiesysteem, de UDC (Universele Decimale Classificatie), dat het na ongeveer 16 miljoen fiches in 1934 opgeheven IIB ruimschoots heeft overleefd. Tegenwoordig streeft men in UNESCO- en IFLA (International Federation of Library Associations)-verband naar Universele Bibliografische Controle (UBC) door het stimuleren van de nationale bibliografieën.

Voor het bibliografisch en literair-historisch onderzoek van de oudere literatuur zijn vooral de gedrukte ‘universele’ bibliografieën van Gesner, Brunet (Manuel du libraire et de l'amateur des livres; 1860-1885) en Graesse (Trésor des livres rares et précieux ou nouveau dictionnaire bibliographique; 1859-1869) nog van belang.

Lit: P. Schneiders, De bibliotheek- en documentatiebeweging 1880-1914 (1982) • P. Schneiders, Papieren geheugen; boek en schrift in de westerse wereld (1985), p. 82-83, 206-209 • A.O. Kouwenhoven (red.), Handboek bibliografie (1995³), p. 53, 67, 158 • W.B. Rayward, ‘The Origins of Information Science and the International Institute of Bibliography/International Federation for Information and Documentation (FID)’ in Journal of the American Society for Information Science 48 (1997), p. 289-300.

Unheimlich(e) (das - )

universiteitsroman zie campusroman