Algemeen letterkundig lexicon

traktaat

Etym: Lat. tractare = behandelen.

Een verhandeling in proza waarin een bepaald onderwerp min of meer systematisch wordt behandeld: feiten en argumenten worden op een rijtje gezet als uitgangspunt voor een redenering die uitmondt in een aantal conclusies. Het onderwerp is vaak van religieuze of stichtelijke aard; het traktaat kan dan ook worden beschouwd als een didactisch genre (didactische literatuur), zoals het aan Thomas a Kempis toegeschreven traktaat De imitatione Christi, een werk dat bestaat uit een viertal traktaten over de navolging van Christus zoals die werd nagestreefd binnen de Moderne Devotie. Andere belangrijke (niet-religieuze) traktaten zijn Spinoza’s Tractatus Theologico- Politicus (1670), Humes Treatise of Human Nature (1739-40), Voltaires Traité sur la tolérance (1763) en, naar het voorbeeld van Spinoza, het Tractatus Logico-Philosophicus van Ludwig Wittgenstein (1921). Zie ook essay.

Lit: O. Giraldo, 'Van pamflet en traktaat tot vlugschrift: een oud probleem opnieuw belicht' in Handelingen Vlaams Philologencongres 26 (1967), p. 536-546 • P. Bange, Spiegels der christenen: zelfreflectie en ideaalbeeld in laat-middeleeuwse moralistisch-didactische traktaten (diss., 1986).

trajectio verborum zie hyperbaton

tranche de vie