Algemeen letterkundig lexicon

propositio

Etym: Lat. propositio = onderwerp, voornemen < pro-ponere = voor ogen stellen, uiteenzetten, zich voornemen.

Term uit de retorica voor het begin van een literair werk waarin de auteur zijn onderwerp of probleemstelling aangeeft. In het epos staat de propositio, waarin de hoofdhandeling wordt aangegeven, gewoonlijk vooraan, gevolgd door de invocatio. In de redevoering (rede) komt de propositio vaak na het exordium.

Een voorbeeld van een propositio aan het begin van een episch gedicht zijn vs. 1-4 van Vondels Verovering van Grol:

Ick sing den legertoght des Princen van Oranjen,
Die 't heyr van Spinola, en all' de maght van Spanjen
Met sijn' slaghordens tarte, in het bestoven velt,
En Dulcken de stadt Grol deed' ruymen met gewelt.
(1627, WB-ed., 1929, dl. 3, p. 128)

Lit: W.A.P. Smit, Kalliope in de Nederlanden, dl. 1 (1975), p. 138-207 • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 7 (2005), kol. 307-315.

propemptikon zie apopemptikon/propemptikon

prosapodosis