Algemeen letterkundig lexicon
(2012-....)–Anoniem Algemeen letterkundig lexicon–
Auteursrechtelijk beschermdomwerkingAanzienlijke inhoudelijke wijziging van een literair werk ten opzichte van zijn voorbeeldtekst, zonder dat hierbij sprake hoeft te zijn van vormverandering ten behoeve van een ander medium of publiek (adaptatie, prozaroman). Als de inhoud niet of nauwelijks gewijzigd is, spreekt men van een redactie-2 of vertaling, indien de afwijkingen matig zijn van een bewerking of versie. Bij een bewerking berusten de inhoudelijke verschillen met de voorbeeldtekst op details die bij een samenvatting van beide teksten zouden verdwijnen; bij een omwerking of remaniement (Fr. omwerking) is dit niet het geval: het verhaal in de samengevatte omwerking verloopt op bepaalde punten duidelijk anders dan in de samengevatte voorbeeldtekst. Voorbeelden van een getrouwe vertaling zijn de zgn. Limburgse Aiolen het eerste stuk van de Ferguut (vs. 1-2592), voorbeelden van een bewerking vormen de zgn. Vlaamse Ayoel en het tweede stuk van de Ferguut (vs. 2593-slot), een voorbeeld van een omwerking biedt de Reinaert. De driedeling vertaling, bewerking en omwerking is wellicht te grof en de grenzen tussen de verschillende begrippen zijn diffuus; een tekst die begint als een vertaling, kan gaandeweg veranderen in een bewerking (de Ferguut) of zelfs een omwerking (de Reinaert). Wie vervolgens een tekst helemaal op microniveau onderzoekt, ontdekt afwisselend passages die een vertaling zijn, dan een bewerking, dan een omwerking, dan weer een bewerking, een vertaling enz. Lit: W.P. Gerritsen, ‘Les rélations littéraires entre la France et Les Pays-Bas au Moyen Age. Quelques observations sur la technique des traducteurs’ in Actes du septième congrès national de la Sociéte Française de Littérature Comparée, Poitiers 1965 (1967), p. 28-46 • F.P. van Oostrom, ‘Origineel, vertaling, bewerking: een gevecht in Lancelot en prose, Lancelotcompilatie en Lantsloot van de Haghedochte’ in Nieuwe Taalgids 72 (1979), p. 322-334 • W.P. Gerritsen, ‘Vertalingen van Oudfranse literaire werken in het Middelnederlands’ in Franse literatuur van de middeleeuwen (1988), p. 184-207 • A.Th. Bouwman, Reinaert en Renart, het dierenepos Van den vos Reynaerde vergeleken met de Oudfranse Roman de Renart (1991).
|
|