Algemeen letterkundig lexicon

burgerlijk drama

Standendrama dat zijn stof put uit de problematiek van de burgerij en dat met de groeiende invloed van deze klasse in de 18^de eeuw terrein wint op de klassieke tragedie en het blijspel met hun vaste eenheden van tijd, plaats en handeling. In het burgerlijk drama worden huiselijke problemen en persoonlijke onfortuinlijkheden, zoals ongelukkige huwelijken, bankroeten, verleidingen e.d. behandeld. Het tragische is er vervangen door het geloof in de ratio, in de natuur en in de verwachting dat geluk afhangt van een meer rechtvaardige verdeling van het welzijn. Deze stukken willen een les zijn van toegepaste moraal en schilderen niet zozeer individuele personages als wel sociale condities en maatschappelijke rollen. Het burgerlijk drama is een genre tussen tragedie en blijspel in, waarin de personages gekozen zijn uit de bourgeoisie en geplaatst worden in een vaak ernstige, soms pathetische situatie. Hun handelingen en uitspraken moeten de toeschouwer de zuiverheid van hun moraal tonen, waardoor ze hun aanvankelijk misfortuin uiteindelijk kunnen overwinnen.

Omdat het burgerlijk drama vaak sentimentele trekken vertoont, wordt het in Frankrijk ook aangeduid als ‘comédie larmoyante’. In Engeland, waar de burgerij al vroeg haar zelfstandigheid en zelfbewustzijn ontwikkelde, ontstond het burgerlijk drama het eerst, met als bekendste vertegenwoordiger Richard Steele met zijn ‘sentimental comedies’. In Frankrijk was Diderot de belangrijkste verdediger en schrijver van burgerlijk drama met o.m. Le fils naturel ou les épreuves de la vertu (1757), en in Duitsland Lessing met het naar Engels voorbeeld geschreven Miss Sarah Sampson (1755). In Nederland werd het burgerlijk drama, meestal in vertaling, vooral geïntroduceerd door Cornelis van Engelen (1722-1793).

Hoewel de problematiek van de bourgeoisie sedert de romantiek herhaaldelijk onderwerp is geweest van het drama, met name in het naturalistisch toneel, lijkt het verstandiger de term te reserveren voor het hier beschreven genre van het 18^de-eeuwse toneel.

Lit: J. Prinsen J.Lzn., Het drama in de 18e eeuw in West-Europa (1931) • P. Szondi, Die Theorie des bürgerlichen Trauerspiels im 18. Jahrhundert (1979⁴) • K.S. Guthke, Das deutsche bürgerliche Trauerspiel (2006⁶).

bunraku

burijngravure zie gravure