Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi

(1978)–Jeremias de Decker– rechtenstatus


Christus verwesen.Ga naar voetnootTitel 305[regelnummer] Hoe krachtig weet de Nijd het oog van ons gemoedGa naar voetnoot305 De Reden te verblinden! Dat mergeloos gedrocht kan ons het quade, goed,Ga naar voetnoot307 Het goede, quaed doen vinden. De Boosheyd staet aen d'een, de Deugd aan d'ander zy,Ga naar voetnoot309 310[regelnummer] Ghy door den nijd gedreven, Verwoede Phariseen, ghy spreeckt de Boosheyd vry,Ga naar voetnoot311 En steekt de Deugd na 't leven.Ga naar voetnoot309-312
[pagina 97]
Om aen d'onnooselheyd des Heylands lang verwachtGa naar voetnoot313 Uw' moordsucht te betoonen, 315[regelnummer] Getroost ghy u een' pest van 't menschelijk geslachtGa naar voetnoot315 Een' moorder te verschoonen.Ga naar voetnoot316 Hoe kond ghy, wreed gebroed, hoe kond ghy onverschriktGa naar voetnoot317 Dien Artz ter dood verwijsen, Die met een woord, een wenk uw' kranken heeft verquikt,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] Uw' dooden doen verrijsen? Noch maekt ghy swarigheyd (zoo teer sijt ghy van geest)Ga naar voetnoot321 't Gerichte te versellen,Ga naar voetnoot322 Om onbesmet quansuys te treden tot uw feest,Ga naar voetnoot323 En suyvere gesellen,Ga naar voetnoot324 325[regelnummer] Ghy ruyd van buyten vast bey rechter op en graeuGa naar voetnoot325 Om d'onschuld t'onderdrucken,Ga naar voetnoot326 En hebt geveynst geboeft 't geweten niet te naeuGa naar voetnoot327 Voor moord en boevestucken.
[pagina 98]
Hy dan, die u wel eer gewitte graven hiet,Ga naar voetnoot329 330[regelnummer] Had kennis van uw' perten,Ga naar voetnoot330 En wist wel dat ghy meer d'onzuyverheyd ontsietGa naar voetnoot331 Der handen als des herten. De rechter staet verstelt, en met d'onnooselheyd Beladen en verlegen;Ga naar voetnoot333-334 335[regelnummer] Hy poogt het lichte graeu door priester-nijd verleydGa naar voetnoot335 Tot reden te bewegen:Ga naar voetnoot336 Maer och! hy poogt om niet; die opgeruyde schaerGa naar voetnoot337 Wil na geen' reden hooren.Ga naar voetnoot338 't Roept al kruyst, kruyst den boef, kruyst, kruyst den lasteraer, 340[regelnummer] Of wacht des keysers toren.Ga naar voetnoot339-340 Ga naar voetnoot340 Wacht, Rechter, wacht u wel uw' handen aen het bloed Des vromen mans te schennen,Ga naar voetnoot341-342 Ga naar voetnoot342 Dien uwer vrouwen droom, uw' lippen en gemoedGa naar voetnoot343 Van schulden suyver kennen.Ga naar voetnoot344
[pagina 99]
345[regelnummer] Of wilt ghy, dwase, meer den Priesterlijcken trotsGa naar voetnoot345 Als uw' geweten schroomen?Ga naar voetnoot346 Hoe? sal des Keysers gunst u waerder zyn als Gods,Ga naar voetnoot347 Of als het recht des vromen? Helaes! ick sie wel ja: och of die hoofsche kunstGa naar voetnoot349 350[regelnummer] Met u waer overleden. Hoe vele vindm'er noch die om der Grooten gunst Der kleenen recht vertreden! Ghy werpt het Schaepken dan ook tegens uw gemoedGa naar voetnoot353 Den wolven op de tanden; 355[regelnummer] En meent de vuyle vlek t'ontwijken van dat bloedGa naar voetnoot355 Door 't wasschen van uw' handen.Ga naar voetnoot356 Ia wasch uw' handen vry tot blijk van suyverheyd, Ghy sult al veel verplassen, Eer ghy de smette sult van sulk een schandig feyt 360[regelnummer] Uyt uw' gewisse wasschen.Ga naar voetnoot360 En ghy, ghy, die de wraek van dat onnoosel bloedGa naar voetnoot361 Hebt over u beropen,Ga naar voetnoot362 Ghy sult (gelooft 'et vry) ghy sult'et, boos gebroed, Eens met uw bloed bekoopen. 365[regelnummer] Helaes! geen veertigmael en sal de Son den Ram Verwermende doorkruypen,Ga naar voetnoot365-366 Of 't uytgestorte bloed van dat onschuldig LamGa naar voetnoot367 Sal u in d'oogen druypen.Ga naar voetnoot368
[pagina 100]
En ghy, die nu soo mild voor 't leven van een' manGa naar voetnoot369 370[regelnummer] Derft dertig schijven tellen;Ga naar voetnoot370 Weest seker en gewis dat uwer dertig dan Maer een' en sullen gellen.Ga naar voetnoot371-372 Pilatus evenwel, Iscarioth en ghyGa naar voetnoot373 Dient tegens uw' begeeren,Ga naar voetnoot374 375[regelnummer] Ia vordert en volvoert ook door uw schelmeryGa naar voetnoot375 Den grooten raed des Heeren.Ga naar voetnoot376 Het hoofd der huychelaers en wilde self soo 't scheenGa naar voetnoot377 Gods raed niet tegen vallen;Ga naar voetnoot378 Hoewel hy 't anders vat; hy oordeelt dat'er eenGa naar voetnoot379 380[regelnummer] Te sterven dient voor allen. Dus weet de wijse God sijn allerwijsten raed Door sotheyd te voltrecken: Dus weet hy soet uyt suur; dus weet hy goed uyt quaed, En heyl uyt hel te trecken.Ga naar voetnoot384
[pagina 101]
385[regelnummer] Dus heeft hy tot een goed en heylsaem wit beleydGa naar voetnoot385 Der menschen boose vonden,Ga naar voetnoot386 En ons, als door de hand der sondaers, toebereydGa naar voetnoot387 Het tegengift der sonden.	voetnootTitel verwesen: veroordeeld. voetnoot305 krachtig: zeer; het oog van ons gemoed, De Reden: de rede als het vermogen tot onderscheiding van goed en kwaad, het oog van onze ziel. voetnoot307 mergeloos: uitgemergelde, 1.: krachteloze. voetnoot309 De Boosheyd: Barabbas, een oproermaker, ‘die in den oproer eenen dootslagh gedaen hadde’ (Marc. 15:7); de Deugd, vgl. de aant. bij vs. 259. voetnoot311 verwoede: verdwaasde. voetnoot309-312 Vgl. Matth. 27:20: ‘Maer de Overpriesters ende de Ouderlingen hebben de scharen aengeraden dat sy souden Barabbam begeeren, ende Jesum dooden.’ [tekstkritische noot]321-332 A. ontbr. voetnoot313 lang verwacht: eindelijk, na lang op een geschikte gelegenheid gewacht te hebben; vgl. voor een dgl. onontwikkelde bijzin: lang geleden (partic. praet. van ‘lijden’: voorbijgaan). Voor de bedoeling vgl. Joh. 11:53: sedert de opwekking van Lazarus ‘raetslaeghden sy te samen, dat sy hem dooden souden.’ voetnoot315 Getroost ghy u: Durft gij. voetnoot316 verschoonen: sparen. voetnoot317 kond: kunt; onverschrikt: zonder te vrezen. voetnoot319 verquikt: gezond gemaakt. voetnoot321 swarigheyd: bezwaar; teer ... van geest: teergevoelig. voetnoot322 Bet.: aanwezig te zijn bij het (Romeinse) rechtsgeding; vgl. Joh. 18:28: ‘ende sy en gingen niet in het rechthuys, op dat sy niet verontreynigt en souden worden, maer op dat sy het Pascha eten mochten.’ Het proces had plaats in het Praetorium, en daarbij waren de joden niet tegenwoordig (Joh. 18:33, 38). voetnoot323 onbesmet quansuys: z.g. rein; z.g., want hiervoor stond er geen gebod in het O.T., het was slechts een joods gebruik (Kantt. Hand. 10:28). voetnoot324 suyvere gesellen: fijne broeders, 1.: reine mannen (rein, doordat ze de joodse wet zo angstvallig onderhouden). voetnoot325 van buyten: daarbuiten; vast: steeds maar; bey ... en: zowel ... als. voetnoot326 onderdrucken: verdrukken. voetnoot327 hebt ... 't geweten niet te naeu: zijt niet te nauwgezet van geweten om terug te deinzen. [tekstkritische noot]333 A. d'Onnooselheydt voetnoot329 gewitte graven, vgl. Matth. 23:27: ‘gy zijt de witgeplaesterde graven gelijck, die van buyten wel schoon schijnen, maer van binnen zijnse vol dootsbeenderen ende aller onreynigheyt.’ voetnoot330 perten: streken. voetnoot331 ontsiet: vreest. Vgl. Luc. 11:39: ‘Nu gy Pharizee, gy reynight het buytenste des drinckbekers ende des schotels: maer het binnenste van u is vol van roof ende boosheyt.’ Voorts Marc. 7:3-4. voetnoot333-334 staet ... Beladen: is begaan. voetnoot335 het lichte graeu: het wufte volk, het wispelturige gepeupel. voetnoot336 Bet.: ertoe te bewegen, hun verstand te gebruiken. De toespraak van Pilatus: Luc. 23:14-16. voetnoot337 om niet: voor niets, vergeefs. voetnoot338 Bet.: Wil niet naar rede luisteren. voetnoot339-340 Vgl. Luc. 23:23: ‘Maer sy hielden aen met groot geroep, eysschende dat hy soude gekruyst worden: ende haer ende der Overpriesteren geroep wiert geweldiger’; Joh. 19:12: ‘de Joden riepen, seggende, Indien gy desen loslaet, soo en zijt gy des Keysers vrient niet.’ voetnoot340 wacht: neemt u in acht. voetnoot341-342 uw' handen ... te schennen: u te vergrijpen. voetnoot342 vromen, vgl. aant. bij vs. 141. voetnoot343 uwer vrouwen: van uw vrouw; vgl. Matth. 27:19: Pilatus' vrouw zond hem de boodschap: ‘Hebt (doch) niet te doen met dien rechtveerdigen: want ick hebbe heden veel geleden in den droom om sijnent wille’; uw' lippen, vgl. Luc. 23:14, 15, 22; gemoed, vgl. Matth. 27:18. voetnoot344 Bet.: schuldvrij verklaren. voetnoot345 den Priesterlijcken trots: de trotse priesters. voetnoot346 schroomen: vrezen. voetnoot347 waerder: kostbaarder. voetnoot349 die hoofsche kunst: die aan de hoven gebruikelijke handelwijze. voetnoot353 tegens uw gemoed: tegen uw eigen overtuiging in. voetnoot355 t'ontwijcken: te ontkomen aan. voetnoot356 Vgl. Matth. 27:24: Pilatus nam water ‘ende wiesch de handen voor de schare, seggende, Ick ben onschuldigh van het bloet deses rechtveerdigen’. voetnoot360 gewisse: geweten; vgl. voor deze str. de Kantt. op bovengenoemd vers: P. was niet geheel onschuldig ‘alsoo hy niet en vermocht eenen onschuldigen ten believen van andere te dooden’. voetnoot361 ghy: het joodse volk; van: over; vgl. Matth. 27:25: ‘Ende alle het volck antwoordende seyde, Sijn bloet (kome) over ons, ende over onse kinderen.’ voetnoot362 beropen: opgeroepen, 1.: ingeroepen. voetnoot365-366 Bet.: Geen veertig jaren zullen er verlopen; gedoeld wordt op de inneming van Jeruzalem in 70; den Ram Verwermende: de zon treedt bij de aanvang van de lente in het teken van de ram, althans zo was het ± tweeduizend jaar geleden: op Goede Vrijdag stond de zon dus in dat teken van de dierenriem. voetnoot367 uytgestorte: vergoten. voetnoot368 Bet.: Zal u duur te staan komen. voetnoot369 ghy: priesters; mild: gul. voetnoot370 schijven, nl. de zilverlingen voor het verraad van Judas. voetnoot371-372 Bet.: Weest ervan overtuigd dat dertig van u dan maar één zilverling waard zullen zijn (Een zilverling was volgens de Kantt. op Matth. 26:15 ongeveer een halve of een kwart rijksdaalder waard). In de oorlog tegen de joden werden 97.000 gevangenen gemaakt; 1.100.000 joden stierven of sneuvelden (Fl. Josephus, Joodse Gesch., VI, 45). voetnoot373 evenwel: niettemin (al beseft gij dit zelf niet). voetnoot374 tegens uw' begeeren: tegen uw zin. voetnoot375 vordert: bevordert; volvoert: voert uit. voetnoot376 raed des Heeren: het eeuwig plan van God met deze wereld. voetnoot377 Het hoofd der huychelaers: Kajafas. voetnoot378 tegen vallen: ingaan tegen. voetnoot379 't anders vat: er een ander begrip van heeft. Vgl. Joh. 11:50: Kajafas zeide (in het Sanhedrin na de opwekking van Lazarus) ‘dat het ons nut is, dat een mensche sterve voor het volck, ende het geheele volck niet verloren en ga’. Johannes voegt eraan toe dat dit profetische woorden waren, maar dat zij op heel andere wijze in vervulling gegaan zijn dan K. bedoelde, of zoals de Kantt. het zeggen: ‘Hy verstont dit wel van den wereltlicken stant des Joodschen volcks, maer Godt heeft sijne tonge alsoo gestiert, dat hy onwetende gepropheteert heeft van de vrucht des doots Christi, tot versoeninge ende behoudinge der uytverkorene kinderen Godts.’ voetnoot384 hel: helse boosheid; trecken: puren. voetnoot385 wit: einddoel; beleyd: geleid. voetnoot386 vonden: bedenksels, gedachten. voetnoot387 als: als het ware, toebereyd: bereid, klaargemaakt.

Vorige Volgende

Christus verwesen.Ga naar voetnootTitel