Goede vrydag ofte Het lijden onses heeren Jesu Christi

(1978)–Jeremias de Decker– rechtenstatus


Christi jongste Avondmael.Ga naar voetnootTitel Als Jesus nu den Tijd ten lesten sag vervult,Ga naar voetnoot21 Waer in hy door zyn lijden Voorsien voor alle tijden,Ga naar voetnoot23 Voldoen moest Gods gerecht om ons t'ontslaen van schuld;Ga naar voetnoot24
[pagina 81]
25[regelnummer] En sich derhalven nu tot sterven had bereyd, En d'ure sag genaken, Wenscht hy noch eerst te smakenGa naar voetnoot27 Met sijn' Apostelschaer dit scheymael eer hy scheyd:Ga naar voetnoot28 Hem lust, eer hem de last sijns lijdens overval,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Met hun het Pascha t'eten;Ga naar voetnoot30 Want (segt hy) ghy moet weten Dat ick geen Pascha meer op aerdrijck nutten sal:Ga naar voetnoot31-32 Dus spreekt hy, en begint daer op door wijn en brood Hun levend af te malenGa naar voetnoot34 35[regelnummer] Sijn' naerderende qualen,Ga naar voetnoot35 En all' d'omstandigheên van sijn aenstaende dood:Ga naar voetnoot36 Beveelt hen ook daer door geduurig in 't gemoed Der Christelijcke scharenGa naar voetnoot38 't Gedencken te bewarenGa naar voetnoot39 40[regelnummer] Van sijn gebroken lijf, van sijn vergoten bloed;Ga naar voetnoot40
[pagina 82]
En leert hen onderdies soo ernstig als hy magGa naar voetnoot41 Hen selven niet vergetenGa naar voetnoot42 Aen 't Pascha dat sy eten;Ga naar voetnoot43 Maer op het Pascha sien, waer op dat Pascha sag;Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Dat is op hem alleen, die 't Paeschlam is, wiens bloed Aen ons gemoed gewrevenGa naar voetnoot46 Ons' sielen houd by leven,Ga naar voetnoot47 En voor de slaende vuyst van dood en duyvel hoed.Ga naar voetnoot48 Dus voed, dus laeft hy hen ook geestelijcker wijs,Ga naar voetnoot49 50[regelnummer] En doet hunn' sielen smaken Een meer als aerdsch vermaken,Ga naar voetnoot51 Ja eenig hemelsch heyl ook onder aerdsche spijs:Ga naar voetnoot52 Maer tast Iscarioth wel heftig in 't gemoed;Ga naar voetnoot53 De valsheyd van dien vuylenGa naar voetnoot54 55[regelnummer] En kan hem niet ontschuylen,Ga naar voetnoot55 Hy siet door 't veynsen heen wat hy in 't herte broed.
[pagina 83]
Schaemt ghy u, booswicht, niet dat ghy uw tanden slaet, Gelijck als knecht met eeren,Ga naar voetnoot58 In 't heylsaem brood uws Heeren, 60[regelnummer] Met wiens bederffenis uw' siele swanger gaet?Ga naar voetnoot60 En ghy, ô elleftal, siet ghy uw' Meester aen, En houd ghy u van weenen?Ga naar voetnoot62 Uw goeden Heer gaet henen Om all' des werelds schuld op sijnen hals te laên.Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] Ghy zult ghy zult eerlang dat statig aengesicht,Ga naar voetnoot65 Die lieffelijcke kaken,Ga naar voetnoot66 Sien schenden en mismaken, En deerlijck breken sien dat Goddelijck gesicht.Ga naar voetnoot68 Hy stapt gelijck een held sijn lijden te gemoet; 70[regelnummer] Och houd hem, schut sijn' schreden;Ga naar voetnoot70 Neen, laet hem henen treden, Sijn gaen is u en my en all' de wereld goed.	voetnootTitel jongste Avondmael, voor Laatste Avondmaal, niet vermeld in WNT VII 1, 351. voetnoot21 vervult, vgl. Luc. 9:51: ‘Ende het geschiedde, als de dagen sijner opneminge vervult wierden’; Joh. 7:8: ‘want mijnen tijt en is noch niet vervult’ (Kantt.: ‘D. gekomen’) (D. = dat is). voetnoot23 Vgl. Hand. 2:23: ‘Desen, door den bepaelden raet ende voorkennisse Godts overgegeven zijnde’ (Kantt.: ‘D. niet by gevalle, ofte na den moetwille van sijne vyanden alleen, maer na het besluyt, beschickinge, ende toelatinge Godts.’) Duidelijk is hier bij De Decker een overhellen naar het remonstrantse standpunt te bespeuren: Christus' lijden is van eeuwigheid door God vooruitgezien, in plaats dat dit is geweest naar Gods raad, d.i. besluit, voornemen. voetnoot24 gerecht: gerechtigheid. Vgl. voor het voldoen: Heid. Cat. antw. op vr. 12: ‘God wil dat sijner gerechticheyt genoech geschiede.’ Heid. Cat. en Avondmaalsformulier worden hier geciteerd naar: De / Catechismus / ofte / Onderwijsinge inde Christelijcke / Religie, die inde Gereformeerde Kerc- / ken van Nederlandt geleert wort / met clare Schriftuerplaetsen over- / vloedelijcker bevestigt: / Mitsgaders / De Formulieren der Ceremonien ende / Gebeden inde selve Kercken / gebruycklijck. / Item / De Confessie ende Kercken-Orden der / selver Kercken / met den / Siecken Troost / (Vignet met randschrift: Concordia res parvae crescunt) / Tot Leyden, By Lowies Elzevier. Anno 1617. [tekstkritische noot]25 A. Als Jesus sich tot doodt en lijden had bereydt, voetnoot27 smaken: nuttigen. voetnoot28 scheymael: afscheidsmaaltijd. voetnoot29 hem ... overval: op hem ... zou neerkomen. voetnoot30 het Pascha: het paaslam (ter herinnering aan de uittocht der Israëlieten uit Egypte, vgl. Ex. 12:11). voetnoot31-32 Vgl. Luc. 22:15-16: ‘Ende hy seyde tot haer, Ick hebbe grootelicks begeert dit Pascha met u te eten, eer dat ick lijde. Want ick segge u, dat ick niet meer daer van eten en sal, tot dat het vervult sal zijn in het Koninckrijcke Godts.’ voetnoot34 levend af te malen: levendig af te schilderen. voetnoot35 naerderende qualen: op handen zijnde kwellingen. voetnoot36 all' d'omstandigheên van sijn ... dood: alles wat betrekking had op zijn dood. Christus beeldt af en beveelt (vs. 37-40), vgl. Heid. Cat. antw. op vr. 75: ‘dat Christus my ende allen geloovigen, tot sijner gedachtenis, van dit gebroken broot te eten, ende van desen drinckbeker te drincken bevolen heeft, ende daertoe oock belooft. Eerstelijck, dat sijn lichaem so sekerlijc voor my, aent cruys geoffert ende gebroken, en sijn bloet voor my vergoten zy, als ick met oogen sie, dat dat broot des Heeren, my gebroken, ende den drinckbeker my mede gedeylt wert.’ voetnoot38 Der Christelijcke scharen: Der christenen. voetnoot39 't Gedencken: De gedachtenis. voetnoot40 lijf: lichaam. Lijf en bloed, vgl. vs. 33: wijn en brood: chiasme. [tekstkritische noot]56 A. harte voetnoot41 leert: vermaant; leren en vermanen worden in het Nieuwe Testament vaak vrijwel tautologisch gebruikt, b.v. Col. 3:16, 1 Tim. 6:2; onderdies: ondertussen; mag: kan. voetnoot42 Hen zelven niet vergeten: zich niet te buiten te gaan (zoals later in de gemeente van Corinthe gebeurde, vgl. 1 Cor. 11:20-34. Christus heeft aan Paulus geleerd, hoe er op de juiste wijze Avondmaal gevierd moet worden; De Decker veronderstelt nu dat Christus het ook zo ‘in den nacht in welken hy verraden wiert’ aan zijn discipelen geleerd heeft). voetnoot43 't Pascha, hier figuurlijk gebruikt voor brood en wijn van het Avondmaal. voetnoot44 het Pascha ... waer op dat Pascha sag: Christus; het geslachte paaslam was een prefiguratie van Christus, vgl. 1 Cor. 5:7: ‘Want oock ons Pascha is voor ons geslachtet, (namelick) Christus.’ voetnoot46 gewreven, vgl. Ex. 12:22: ‘ende strijckt aen den bovendorpel, ende aen de beyde zijdposten van dat bloet’ (en dan zal de slaande Engel des Gerichts dat huis voorbijgaan en sparen). voetnoot47 by leven: in het leven. voetnoot48 Toespeling op 2 Cor. 12:7, waar Paulus zegt dat hem gegeven is ‘een Engel des satans, dat hy my met vuysten slaen soude’. In Egypte sloeg de Engel des Gerichts alle eerstgeborenen der Egyptenaren: ‘daer en was geen huys daer niet een doode in en was’ (Ex. 12:30). voetnoot49 Dus: Aldus. voetnoot51 vermaken: genieting. voetnoot52 eenig hemelsch heyl: zelfs reeds een weinig hemelse zaligheid; omdat het H. Avondmaal niet alleen een teken, maar ook een zegel is van de verkregen verlossing, vgl. Joh. 6:54: ‘Die mijn vleesch eet, ende mijn bloet drinckt, die heeft het eeuwige leven.’ voetnoot53 Maer, enz.: onmiddellijk na de instelling van het H. Avondmaal, zegt Christus: ‘Doch, siet, de hant des genen, die my verraet, is met my aen de tafel’ (Luc. 22:21); tast: grijpt; Iscarioth: Judas Iskáriot. voetnoot54 vuylen: laaghartige mens (gesubstantiveerd adjectief). voetnoot55 hem ontschuylen: voor hem verborgen blijven. [tekstkritische noot]76 A. Gal- en Alssen-dranck voetnoot58 knecht met eeren: een onberispelijk dienaar. voetnoot60 Bet.: terwijl uw ziel voornemens is, hem in het verderf te storten. voetnoot62 houd ghy u: onthoudt gij u. voetnoot64 Vgl. vs. 29. voetnoot65 statig: eerbiedwaardig. voetnoot66 kaken: wangen. voetnoot68 gesicht: ogen. voetnoot70 houd hem: houdt hem tegen.

Vorige Volgende

Christi jongste Avondmael.Ga naar voetnootTitel