Verzameld werk. Deel 3. Verhalen

[p. 296]

Spel met de titels

Een van de meest recente anekdoten die ik heb gehoord, speelt zich af op Aruba waar een ieder, zoals het heet, zijn titel verliest. Hij mag baron zijn of hoogleraar, hij mag een heilige zijn of satanas-himself, als hij maar lang genoeg op Aruba blijft, verliest hij zijn titel of aureool en draagt al spoedig een naam die het meest gelijkenis vertoont met een verbastering van voor- of achternaam.

Deze anekdote betreft de weledelgestrenge heer mr. Jacobus Hendricus Nadi Hernandez, een vrijgezel van achter in de veertig die nogal met moeilijkheden met zijn personeel te kampen had.

Men moet wel toegeven, ditmaal had de heer Hernandez het bepaald getroffen met zijn chauffeur. Die bleek niet alleen een voortreffelijk wagenbestuurder te zijn, neen, hij bezat nog vele andere kwaliteiten. Zo nodig kon hij ook dienst doen als kok, tafelbediende en tuinman. Hij was daarbij, een hoge uitzondering voor een zo uitnemend wagenbestuurder, een punctueel man die zich nimmer aan de invloed van gedistilleerd blootstelde. Ook bij het roken betrachtte hij de matigheid, zodat het interieur van de wagen op plezierige wijze van muffe verbrandingslucht verschoond bleef. In het begin was hij bovendien de eerbiedigheid in persoon.

De eerste morgen dat hij met de Cadillac voorreed, nam hij zelfs de moeite uit te stappen en het portier voor zijn meester open te houden. ‘Goedemorgen, mijnheer Hernandez’ was gedurende de eerste tijd zijn groet. Na enige weken stapte hij niet meer uit de wagen maar beperkte hij zich tot de groet.

De heer Hernandez maakte geen aanmerking, omdat hij daar zelf schuld aan meende te hebben; hij had de chauffeur

[p. 297]

beduid dat het niet nodig was, zonder evenwel te verwachten dat deze zijn aanwijzing zou opvolgen. Na een poos meende de chauffeur ook in de groet een wijziging te moeten aanbrengen. Hij sprak niet langer van ‘mijnheer Hernandez’ maar van ‘mijnheer Nadi’.

De heer Hernandez meende ook ditmaal geen protest te mogen laten horen. Het was hem eerder overkomen dat men die naam voor een achternaam hield; het zou dus bepaald onredelijk zijn geweest de man te kapittelen. Mijnheer Hernandez, alias mijnheer Nadi, meende nog steeds geen vuiltje aan de lucht te ontwaren. Hij werd naar en van zijn kantoor gereden, naar cliënten en naaste familieleden, naar serviceclubs en andere statusgelegenheden, alsmede naar de prachtige stranden, de grote aantrekkelijkheid van zijn eiland. De chauffeur was een Mädchen für alles, voor zover men een heterofiel een Mädchen mag noemen. Hij was vooral een perfecte tafelbediende, hij schonk de wijn aan tafel alsof hij nooit anders had gedaan. Als het zover was, hield hij de fles met een elegant gebaar boven het glas en moedigde daarbij het vocht aan dat uit de bottleneck klokte: ‘Kom dan, wijntje, je bent niet maar zo-zo, je bent een heerlijke bordeaux, je bent bestemd voor mijnheer Hernandez,’ of later dus ‘mijnheer Nadi’.

Het was bij deze ceremonie dat het op zekere avond tot de heer Hernandez doordrong dat de chauffeur het op zijn titel gemunt had. Hij hield weer de fles boven het glas en moedigde nu het vocht aan dat het bestemd was voor ‘Nadi’. Kortweg ‘Nadi’, het ‘mijnheer’ was met de wind verwaaid.

Mijnheer Hernandez meende nog steeds geen aanmerking te moeten maken. Hij was er niet zeker van of hij wel juist verstaan had, hij had meer scotch dan gewoonlijk tot zich genomen en men kan niet ontkennen dat het waarnemingsvermogen dan ietwat aan scherpte pleegt in te boeten. De volgende dag bleek hij het bij het rechte eind te hebben gehad; de chauffeur had zijn mijnheerschap laten vallen maar de heer Hernandez achtte nog steeds geen reden aanwezig om in te grijpen. Een kniesoor die ieder uur van de dag mijnheer wil zijn. Bovendien, hij had er laatst nog een hele beschouwing

[p. 298]

over gelezen, in de Reader's Digest, de tijden veranderen, het is misschien zelfs in het geheel niet verstandig voor heer door te gaan.

Enkele weken gingen zonder strubbelingen voorbij. Het mijnheerschap was weggevallen, maar de meestertitel was daarvoor in de plaats gekomen. De titel werd voornamelijk bij het afscheid toegediend, als een tegengif voor daaraan voorafgegane misdragingen, Het afscheid voltrok zich tenslotte met een vrij willekeurige keuze tussen ‘mijnheer Hernandez’, ‘mijnheer Nadi’, ‘meester’ of kortweg ‘Nadi’. De heer Hernandez wachtte voortaan met spanning af op welke titel of titelloosheid hij zou worden getrakteerd. De eerbied werd bovendien aanmerkelijk tekort gedaan door de overmaat aan jovialiteit waarmee de afscheidswoorden warden uitgesproken. En tenslotte kwam de breuk.

De heer Hernandez stond buiten te genieten van de avondlucht en de welverzorgde tuin. Hij liet zijn blik gaan over bloemen en blaren, hij kon niet nalaten gevoelens van dankbaarheid voor zijn manusje van alles te voelen. Hij raakte in steeds betere stemming. Vrienden die voorbijgingen, warden hartelijk maar tegelijk luchtig begroet. Hij was in gepeins verzonken over de problemen van de dag en de raadsels van de eeuwigheid. Wie kon bijvoorbeeld zeggen waarom, wanneer en hoe de schepping had plaatsgevonden.

De chauffeur had de Cadillac in de garage geparkeerd, hij had een schoon hemd aangetrokken en maakte aanstalten om zich huiswaarts te begeven. Bij het hek bemerkte hij de aanwezigheid van de heer Hernandez. Hij verlangzaamde de pas en met een glundere glans in de ogen riep hij: ‘slaap wel, Nadijs.’ Niet ‘mijnheer’ of ‘meester Nadi’, ook niet kortweg ‘Nadi’, maar ditmaal duidelijk de verbastering ‘Nadijs’. Mijnheer Hernandez liep rood aan van woede, maar hij wist zich te beheersen. Hij wilde de stilte van de nacht gebruiken om de gebeurtenissen van de laatste weken op een rijtje te zetten. De volgende morgen wachtte hij de ander op voor de deur van de garage.

‘Waarde heer,’ zo zei hij zonder stemverheffing, ‘je hoeft

[p. 299]

niet meet te komen, dat “Nadijs” heeft de deur dichtgedaan.’

‘Om zo'n kleinigheid, mijnheer Hernandez?’

‘Ja, om zo'n kleinigheid. Vandaag ben ik Nadijs, morgen ben ik Radijs.’

De chauffeur kreeg twee maanden voluit betaald en keerde naar zijn huis terug. Even voelde hij zich ernstig terneergeslagen, maar enkele minuten later schoot hij in de lach. Hij kon dat spelletje met de titels nu eenmaal niet laten. Hij was een Arubaan.