Verzameld werk. Deel 3. Verhalen

[p. 300]

Bij de fontein

Als ik mijn ogen opende, wist ik dat ik mij in Italië bevond. Wij lagen scheef tegen de heuvelhelling aan, de blonde vrouw en ik. Ik keek niet naar haar; ik nam alleen maar de geuren van haar op, die vermengd waren met de geuren van de schroeiende aarde en de schrompelende blaren.

Aan de voet van de heuvel lag het plein, dat eens ovaal moet zijn geweest, maar zich thans vormeloos voor ons uitstrekte. Van het merendeel der gebouwen waren niet eens de ruïnes overgebleven, zij waren tot gruis vergaan. Aan de rechterkant lag het enorme amfitheater; met een onregelmatig silhouet, de muren waren op vele plaatsen verbrokkeld; met de boogramen, die het hemelblauw de gelegenheid boden ons zonder ophouden uit holle ogen aan te staren. Iets naar links begon de straat van een afgelegen buitenwijk, met een blauwe tram, die met regelmatige tussenpozen langzaam kwam aangeschoven en dan weer terugreed, nadat een lakse conducteur enige manipulaties met de stang tussen en in de rails had verricht. De ene zijde werd door woonhuizen ingenomen, naar hun vormen te oordelen tenminste, de overkant ging over in een fabriekswijk, men zag de rokende schoorstenen naar de hemel reiken. Nu en dan stak een vrouw haastig de straat over.

Nog verder links lag een wijk die uitsluitend uit kloosters en kerken scheen te bestaan. Het metaal flikkerde en belette ons het aantal kruisen nauwkeurig vast te stellen. De huizen stonden er middeleeuws dicht op elkaar gedrongen, de mensen leken er opgeslurpt door de schaduw, men kon ze nauwelijks onderscheiden. Het kerkhof, waar het eveneens van kruisen wemelde, lag aanmerkelijk dichter bij de plek vanwaar wij het zuidelijk landschap gadesloegen; de mensen tekenden er zich

[p. 301]

duidelijk af tegen de achtergrond; het waren groepjes vrouwen in het zwart, met witte en lila boeketten.

De kloosterwijk, dat moet worden gezegd, had alle moeite gedaan op een eerbiedige afstand te blijven van de moderne buurt, of misschien was het omgekeerde het geval geweest en moest de schuld van dit gebrek aan coöperatie aan de moderne buildings worden geweten. Ik ken een vraagstuk waar niemand omheen kan draaien: de wereld wordt niet zozeer door liefde bewogen alswel door haat en nijd geregeerd. Ik kan dit op bepaalde ogenblikken zonder enige moeite aan de hand van feiten en cijfers bewijzen; op ogenblikken, wel te verstaan, dat ik niet geneigd ben het tegendeel te geloven.

En toen had een bizondere gebeurtenis plaats, een zeer bizondere gebeurtenis. Maar allereerst moet ik mijn beschrijving van het plein voltooien. Daar stond op nog geen honderd meter van ons vandaan een fontein, die de eentonigheid van de ruimte op weldadige wijze verbrak. Midden in de bak, bestemd om het water op te vangen, steeg een metalen Stengel uit een stenen bloemkelk. Het water spoot noch sproeide uit de Stengel; het bobbelde naar buiten en droop langs de Stengel en de kelk in de bak. Nu en dan werd de stilte verbroken door vleugelgeklepper; groepjes blauwe en witte duiven zetten zich dan neer op de rand van de waterbak.

De bizondere gebeurtenis had als volgt plaats. Ik had de ogen geruime tijd gesloten gehouden, na eerst door mijn glinsterende wimpers het hemelblauw te hebben afgegluurd. Ik nam de geuren van de omgeving diep in mij op, van de vrouw, de aarde, de lucht, en de blaren. Ik realiseerde mij voor de zoveelste maal in mijn leven, hoe ziekelijk gevoelig ik ben voor de erotische huiveringen van de kosmos; in de gemoederen van opgewonden lieden, in de harten van verliefde paren, in de zielen der gevoelige individuen, in de lucht, het water en in de aarde, kortom overal waar zij sidderingen vertoont.

Deze gedachte werd slechts ten halve ontplooid, mijn ogen openden zich en ik werd door een aanminnige scène getroffen. Mijn gevoeligheid had mij ook ditmaal bijtijds gewaarschuwd. Bij de fontein stond een jonge vrouw, met wat ik sans

[p. 302]

préjudice zou willen noemen een smeuig slank lichaam, dat, hoewel in het zwart gekleed, toch naakt scheen te zijn gebleven, doordat de jurk het lichaam niet belette de vrouwelijke vormen op hun voordeligst te doen uitkomen. Zij boog zich voorover en strooide, achteloos maar liefdevol, kruimels voor een drietal witte duiven, die haar voeten tot op enkele decimeters naderden. Van links kwam langzaam een kapelaan aangelopen. Hij hield aandachtig het brevier voor zich uit, met beide handen. Hij behoorde tot de wereldgeestelijken, althans te oordelen naar zijn hoofddeksel, een bonnet van het iets te hoge soort, en zijn kleding, die in de eerste plaats werd gekenmerkt door een brede glinsterende moiré band om het middel en een onberispelijke strik even boven de stuit. Een enkele maal staakte hij de lectuur van zijn brevier, hief de ogen op en nam het smeuig slanke lichaam van de vrouw op, zonder dat men zou kunnen volhouden dat dit vanwege het pleinverkeer bepaald geboden was. Na een poos kon men zonder moeite constateren, dat de emoties van de kapelaan niet ongemerkt aan de jonge vrouw waren voorbijgegaan. De huiveringen drongen ongestoord tot mij door.

Ik neem aan, dat de jonge vrouw uit de richting van de buitenwijken naar de fontein was gewandeld. Ik neem aan dat de kapelaan, van wie ik de leeftijd op vijfendertig schatte, sedert maanden de gewoonte had opgevat tussen fontein en klooster, heen en weer kuierend, de lectuur van zijn brevier te verrichten. Het is mij evenwel, ondanks naarstige overdenkingen, onmogelijk te bepalen uit welke richting de twee nonnen, die thans in ons gezichtsveld traden, de fontein waren genaderd. Zij kwamen in ieder geval van rechts, laten wij ons voor vandaag met deze wetenschap tevredenstellen; haar hoofden, onder de kappen verscholen, hielden zij zedig gebogen. Ik verkeerde in een moment van uiterste geprikkeldheid, zoals zij zelfs bij mijn gevoeligheid zich maar zelden voordoet. Ik vermocht, zonder aarzeling, de aard van de twee nonnen te bepalen. Zij behoorden naar de kleding te oordelen tot de orde van de franciscanessen. Zij waren beiden eerder lang. De jongste was iets langer en liep rechts, zoals het de gewoonte is

[p. 303]

in sommige plaatsen van het Italiaanse platteland. Het was duidelijk, zij was eveneens gevoelig voor huiveringen, zij het ook op hoger niveau dan waar de gevoeligheid van een werelds persoon, zoals ik uiteraard ben, zich pleegt af te spelen. De non die links van haar liep, was zonder twijfel evenwichtiger, zij stond met beide benen op de grond. Het verschil van geaardheid verried zich nog het duidelijkst in de gang van de twee liefdezusters; de jonge had een enigszins zwevende gang, haar metgezellin plantte de hakken stevig op de grond. De oudste was administratief zonder twijfel verdienstelijker dan haar jongere ordezuster, maar het was niet aan te nemen dat de moeder-overste haar van het standpunt der beoefening van liefde en barmhartigheid niet verre boven de oudere zou verkiezen. Jaja, van het standpunt der liefde- en barmhartigheidsbeoefening.

De jongere franciscanesse hief de ogen op en werd terstond de huiveringen rondom de fontein met de witte en blauwe duiven gewaar, waarbij zich thans ook nog enkele chocoladekleurige hadden gevoegd. Zij nam met aandacht de twee jonge mensen op, die zich aldaar bevonden: de verleidelijke jonge vrouw en de kapelaan met de bonnet. Zij stelde zich de vraag, volkomen ongeoorloofd volgens de bisschoppen, omtrent de toelaatbaarheid van ontoelaatbare handelingen. Vervolgens boog zij wederom het hoofd en bad met innigheid, dat de priester de mandementen indachtig zou blijven en niet zou wijken voor de verleiding bij de fontein.

De franciscanessen verdwenen in de richting van de fabrieken. De jonge vrouw heeft zich allang weer verzoend met haar man, haar kinderen en haar chianti. De kapelaan trok zich, na een hevige zielestrijd, terug in de kloosterwijk.

Leid ons niet in verzoeking.

Amen.