Vaderlandsche historie. Deel 7
(1842-1866)–Jan Baptist David– Auteursrechtvrij
[pagina 470]
| |
Derde hoofdstuk.luxemburg onder hendrik ii en hendrik iii. - vrymaking van grevenmacher. - hendrik ii wordt verwikkeld in de naemsche onlusten. - de huwelyken zyner dochters. - kryg met den graef van bar. - hendriks gevangenis en verlossing. - zyn kruistogt en dood. - aengroei der grafelykheid. - regeering van hendrik iii. - de limburgsche oorlog. - de graef sneuvelt te woeringen. | |
1247-1288.Hendrik IIGa naar voetnoot(1), bygenaemd Blondhair, volgde zyne moeder op in de graefschappen van Luxemburg en La Roche, alsmede in dat van Arlon. Dan eerst kwam zyn broeder Geeraert in het bezit der heerlykheid van Durbuy, waerby hem nog andere domeinen uitgekeerd werden, mits hy ze van Luxemburg te leen hielde, en van alle andere aenspraek op de erfenis zyner moeder afzageGa naar voetnoot(2). | |
[pagina 471]
| |
De eerste jaren van Hendriks regeering waren vreedzaem en gelukkig. In het loffelyk voetspoor tredende van wylen vrouw Ermesindis, verleende hy, in 1249, een vryheids-charter aen de inwoonders van GrevenmacherGa naar voetnoot(1), nagenoeg dezelfde gunsten bevattende als die in 1236 aen Epternach geschonken warenGa naar voetnoot(2). Hy gaf nog andere blyken van volksgezindheid; maer weinige jaren daerna werd de vorst verwikkeld in de onlusten van Namen, en bleef daer haspelen tot dat hy, in 1264, dit voorouderlyk graefschap (aen graef Wyt van Vlaenderen verkocht maer niet geleverd) ten bruidschap afstond | |
[pagina 472]
| |
aen zyne dochter IsabelleGa naar voetnoot(1), die met den Vlaming in den echt trad, gelyk wy hiervoren omstandiger verhaeld hebbenGa naar voetnoot(2). Dit akkoord werd gesloten in den loop van MeertGa naar voetnoot(3). De beide vorsten bespraken nog een tweede huwelyk tusschen Isabelles volgende zuster en eenen zoon van graef WytGa naar voetnoot(4), om voltrokken te worden binnen het half jaer na dat de verloofden den bekwamen ouderdom zouden bereikt hebben. By gebreke van kinderen uit den eersten echt, zouden die uit den tweeden te Namen opvolgen; maer indien zy beide ongezegend bleven, zou Namen aen Luxemburg wederkeerenGa naar voetnoot(5). En dewyl Jan van Avennes, de erfgenaem | |
[pagina 473]
| |
van Henegau, mede belang had in het Naemsche leenGa naar voetnoot(1), werd deze ook te vrede gesteld met Hendriks oudste dochter Philippine tot echtgenoot te erlangenGa naar voetnoot(2). 't Is waer, by dit alles vond Hendriks broeder, Geeraert van Luxemburg, zyne rekening niet: ook schynt hy in dat oogenblik moeijelykheid te hebben gemaekt om van zulk een aenzienlyk erfstuk zyner moeder Ermesindis afstand te doen; maer kort daerna nogtans stemde hy in de pas gemelde schikking toe, en liet alle verdere eischen varenGa naar voetnoot(3). Zoo vreedzaem liep het niet af met eene andere moeijelykheid, omtrent dien tyd ontstaen tusschen Hendrik Blondhair en zyn' zwager graef Thiebout II van BarGa naar voetnoot(4), wiens zuster Margareet, als gezegd is, het domein van Ligny aen haren gemael had meêgebragt, om dat in vollen eigendom en als een vry | |
[pagina 474]
| |
allode te bezitten, zonder het ooit van iemand anders te mogen te leen nemen. Zulks was uitdrukkelyk besproken in de brieven daerover gemaektGa naar voetnoot(1). Aen deze voorwaerde hield zich de graef van Luxemburg niet. In 1262 had hy aen zyn tweeden zoon WalravenGa naar voetnoot(2) het domein van Ligny toegezeid tot een apanagie, doch om er slechts na Margareets dood het nuttig bezit van te hebbenGa naar voetnoot(3). Maer dry jaer later maekte hy het zelfde domein leenroerig van den graef van Champagne, tevens koning van Navarre, zoodanig dat Walraven aen dien vorst er hulde en manschap voor deed, zonder dat men met zekerheid wete wat den vader daertoe mogt bewogen hebbenGa naar voetnoot(4). Hoe 't zy, dit gedrag | |
[pagina 475]
| |
was regelregt strydig met de bestaende overeenkomsten, en mishaegde derwyze aen den graef van Bar, dat deze slechts naer eene gelegenheid wachtte om het zyn' zwager betaeld te zetten. Het open vallen van den bisschoppelyken Stoel van Metz bragt welhaest die gelegenheid aen. De nieuwe kerkvoogd, door Paus Urbanus IV genoemd, misnoegde, als een vreemdeling zynde, ten hoogste den hertog van Lorreynen, die hem daerom niet erkennen wilde, terwyl zyn nabuer de graef van Bar zich voor den bisschop verklaerde, en aldus eene vyandlyke houding aennam ten opzigte van den Lorreyner. Deze laetste dan, om zynen kop uit te werken en zekerder te wezen van zyn stuk, sloot den 14 Augusty 1266 een nauw verbond met graef Hendrik van Luxemburg die, als wilde hy zyn' zwager met opzet tergen, allerlei hatelyke bedingen tegen hem toestemde, gelyk, op hunne beurt, zyne gemalin en zyn zoon Walraven deden: een teeken dat de verbittering op Thiebout van dezen | |
[pagina 476]
| |
kant zeer hevig was. Maer wat gebeurt er? By de eerste vyandlykheden tusschen den bisschop van Metz en den hertog van Lorreynen, snelde Hendrik van Luxemburg zyn' bondgenoot ter hulp, doch werd onder wege door den graef van Bar verrast, aengerand, overwonnen en, erger nog, gevangen genomen. Thiebout deed hem aenstonds vervoeren naer het slot van MoussonGa naar voetnoot(1) en, zonder tyd te verliezen, stortte hy nu op de stad Ligny, welke hy uitplunderde en vervolgens in kolen legde, zoodat weêr de arme inwoonders huns heeren grilligheid deerlyk bezuerdenGa naar voetnoot(2). Op de eerste tyding van 's graven ongeval, grepen diens beide zonen, Hendrik en Walraven, naer hunne wapens, en stelden zich aen het hoofd eener sterke krygsbende om, als men raden kan, hun hart te gaen ophalen in het land van Bar, waer zy op hunne beurt alles te vuer en te zweerd verwoestten, voor meer dan veertig duizend marken | |
[pagina 477]
| |
zilvers schade doende, volgens de begrooting van graef Thiebout zelfGa naar voetnoot(1). Hadden zy liever beproefd om het slot van Mousson te overweldigen, zulks ware geschikter geweest tot verlossing van hun' vader, en min rampzalig voor de onderdanen; maer met het krygstuig van dien tyd was daer geene hand aen te steken, en heel het land van Bar kon tot eene wildernis verkeerd worden, zonder dat er een enkele toren van Mousson wankelde. Wat middel dan om den gevangen graef op vrye voeten te krygen? Geen ander dan de tusschenkomst van wederzydsche vrienden, gelyk het in dusdanige gevallen nagenoeg altyd geschiedde. Dit mael was het de heilige koning van Frankryk die de taek van verzoening oplaedde. Lodewyk IX, behalve zyn vroom gemoed, dat hem aenzette om den kryg tusschen christene vorsten te beletten of by te leggen, had hier nog eene andere reden voor, namelyk dat hy zich gereed maekte tot eenen grooten kruistogtGa naar voetnoot(2), waer de vasallen zyner kroon moesten deel aen nemen, en | |
[pagina 478]
| |
derhalve behoorden af te zien van hunne byzondere krakeelen, gelyk overigens het hoofd der Kerk, paus Clemens IV, er hen zoo ernstig toe aenmaendeGa naar voetnoot(1). De twee graven luisterden op het eerste verzoek van koning Lodewyk. Thiebout liet zynen gevangen naer huis keeren, en beide stelden hunnen twist ter beslissing van den gekroonden middelaer, belovende zyne uitspraek te zullen nakomen, en gevende zelfs van wederzyde gyzelaers tot waerborg hunner opregtheid. Des konings vonnis toefde vry lang, omdat hy de bezwaren zoo wel van den eene als van den andere te onderzoeken hadGa naar voetnoot(2). Eerst in September 1268 kwam het uit, hoofdzakelyk behelzende dat de overdragt van Ligny aen den graef van Champagne voor ongeldend moest gehouden, het domein door den graef van Bar aen | |
[pagina 479]
| |
dien van Luxemburg ingeruimd worden, en dat deze laetste aen Thiebout eene som van zestien duizend pond tournois betalen zou, in vier termynen. Voorts beval Lodewyk dat alle geschil voortaen gesmoord bleve tusschen de twee vorsten, en dat de krygsgevangenen geslaekt wierden zonder rantsoen: doch wat de schade betrof welke beide partyen aen de kerken, aen de arme lieden of aen andere persoonen met blaken en vernielen toegebragt hadden, daer kon de koning hen niet van ontslaen, maer zy waren verpligt die te vergoeden, ieder naer zyn best vermogenGa naar voetnoot(1). Het bleek aldra dat graef Hendrik die pligt of die schuld erkende en, als een christelyk man er wilde aen voldoen; want toen hy niet lang daerna gereedschap maekte om met koning Lodewyk naer het Oosten te vertrekken, onzeker zynde of hy daer nog van wederkeeren zou, had hy zorg van zyn Testament te maken, in hetwelk hy uitdrukkelyk beval dat de schade, door hem of de zynen | |
[pagina 480]
| |
aengerigt in het land van Bar, stiptelyk moest vergoed worden, volgens de brieven welke hy daeromtrent afzonderlyk had opgesteld. In dat zelfde Testament, het datum voerende van den 14 April 1270, stelt Hendrik orde aen het bestier der graefschappen gedurende zyne afwezigheid; hy regelt het douarie zyner gemalin, de opvolging en de erfenissen zyner kinderen, en beveelt aen allen hunne moeder te eeren, en haer met liefde te gehoorzamenGa naar voetnoot(1). Kort daerop zei Hendrik vaerwel aen zyn huisgezin, en vervoegde zich by het heir der kruisvaerders; doch waerschynlyk is hy, na de dood van koning Lodewyk, voorgevallen den 25 Augusty van het zelfde jaerGa naar voetnoot(2), in stede van met de anderen den togt naer het heilig land voort te zetten, eerlang teruggekeerd naer zyne StatenGa naar voetnoot(3), want in den zomer van 1271 stond hy aen den toenmaligen bisschop van Luik, voor zekere diensten hem door | |
[pagina 481]
| |
den kerkvoogd bewezen, een leen af dat een Luiksch edelman tot dan van Luxemburg gehouden hadGa naar voetnoot(1). Het schynt echter dat, na zyne wederkomst, de graef, inzonderheid geneigd tot godvruchtige werken, het bestier der landen grootendeels overliet aen zyn oudsten zoon, die er zich, by 's vaders afwezigheid, naer wensch van gekweten had; en het is misschien uit dien hoofde dat men geene volstrekte zekerheid heeft omtrent het jaer van des vorsten dood. De geschiedschryvers zyn het genoegzaem eens nopens den sterfdag van Hendriks gemalin, die den 23 November 1275 overleed; doch sommigen meenen dat zy den graef dry jaren overleefde, terwyl de meesten beweeren dat Margareets echtgenoot den 24 December 1274Ga naar voetnoot(2), en dus kwalyk een jaer vroeger stierf. De dag der maend staet werkelyk aengeteekend in het Necrologium van MarienthalGa naar voetnoot(3); maer het jaer, dat er niet by aen- | |
[pagina 482]
| |
geduid is, moet merkelyk later gesteld worden, als blykt uit onderscheidene oorkonden, welke geene tegenspraek toelaten. Voor eerst, Hendrik leefde nog den 23 Maert 1275, op welken dag hy, graef van Luxemburg en Arlon, en zyn zoon, Hendrik, heer van La RocheGa naar voetnoot(1), hun zegel hangen aen zekere brieven, uitgeveerdigd door den Meijer van BastogneGa naar voetnoot(2). Hy leefde nog in 1277, dewyl hy dat jaer, met tusschenkomst van zyn' broeder heer Geeraert van Durbuy, eene gift doet aen de abtdy van BonnevoieGa naar voetnoot(3). Hy leefde insgelyks nog in 1281, alswanneer hy eene nieuwe weldaed aen pas genoemde abtdy bewees, by diploom van 21 Juny, hetwelk hy door zyne twee zonen, Hendrik en Walraven mede bezegelen doetGa naar voetnoot(4). Dat zelfde jaer | |
[pagina 483]
| |
teekende hy nog, den 12 Augusty, eene erkentenis van ontvangen geld, ten overstaen van den edelen man, zynen heer en schoonzoon graef Wyt van VlaenderenGa naar voetnoot(1). Daerentegen is het zeker dat Hendriks zoon, IIIde van dien naem, in 1282 den vader opgevolgd had, blykende zulks uit een charter van dat jaer, waerby deze Hendrik, gezamentlyk met zyne gemalin Beatrix en met zyn' broeder den heer van Ligny, de vryheden bevestigt die wylen zyn | |
[pagina 484]
| |
vader en diens moeder Ermesindis aen de inwoonders van Luxemburg vergund hebbenGa naar voetnoot(1). Uit dit alles mag men, met genoegzamen grond besluiten dat de sterfdag van Hendrik Blondhair dient gesteld te worden op den 24 December 1281Ga naar voetnoot(2). Hy had derhalve ruim vier en dertig jaren geregeerd, sedert de dood zyner moeder, en ja het werk, door die edele vrouw begonnen, met den besten uitslag voortgezet. Want indien de grootheid van het grafelyk huis van Luxemburg haren aenvang nam onder Ermesindis, door de hulde van vele edellieden, die hunne allodiale sloten en erfgoederen haer vrywillig hadden opgedragen en vasallen der grafelykheid waren geworden, dier getal was nog van dag tot dag aengegroeid onder Hendrik II die, wanneer hy ten kryg trok of aen het hof van andere vorsten bezoeken deed, vergezeld ging van ongelyk meer leenmannen dan een zyner voorzaten. | |
[pagina 485]
| |
Reeds in 1248, een jaer na de dood van vrouw Ermesindis, droegen de heeren van KoerichGa naar voetnoot(1) en van Dirmstein hunne erfgoederen aen graef Hendrik op, om die voortaen van hem en zyne nakomelingen te leen te houdenGa naar voetnoot(2). In 1253 maekt zich Gerlac, heer van DollendorffGa naar voetnoot(3), tot lidig man van Luxemburg, willende dat ook zyne nazaten tot dezelfde hulde zullen verpligt zyn, en den graef met al hunne magt zullen bystaen tegen diens vyanden hoe ook genoemd, uitgezonderd den aertsbisschop van KeulenGa naar voetnoot(4). Het Jaer daerna doet Frederic van NeuerburgGa naar voetnoot(5) het zelfde, verklarende dat hy zyn slot, met alles wat daer toe behoort, te leen wil nemen van graef Hendrik, die hem daervoor dry honderd pond tournois afgeteld hadGa naar voetnoot(6). In 1256 verheft Jan van La TourGa naar voetnoot(7) zyn kasteel, | |
[pagina 486]
| |
te samen met het dorp, als een leen van Arlon, uit Hendriks handen, en voegt daer nog de alloden by welke hy bezat te Virton. Hy wil dat zyne burg altyd open sta voor den graef van Luxemburg, en dat zyne slotvoogden hem ter zyde staen zoo dikwerf Hendrik in de buert iets te verrigten heeftGa naar voetnoot(1). De heer van OrchimontGa naar voetnoot(2) maekt, in 1260, zyne erfgoederen van ForêtGa naar voetnoot(3) en van HoudremontGa naar voetnoot(4) tot een leen, afhankelyk van Arlon, met belofte van den graef, als zyn lidigen heer, in alle omstandigheden ter hand te staenGa naar voetnoot(5). Het zelfde doen, twee jaer later, de heer van BetzdorffGa naar voetnoot(6) en Dirk van Eskens, de een voor zyn slot, de ander voor een beurs-leen van twee honderd pondGa naar voetnoot(7). Dat eigen jaer draegt Hendriks neef Walraven, heer van Valkenburg en van MontjoieGa naar voetnoot(8) zyn do- | |
[pagina 487]
| |
mein van Marville en Arancy aen zyn' oom op, om het van hem te leen te houden, en als lidig man hem te dienen tegen alle zyne vyanden van welken stand die ook mogen wezenGa naar voetnoot(1). Zoo doet, in 1266, Anselmus van Winstorff voor zyn domein van Steinbruck, en, in 1268, de heer van Neufchäteau en van Vanesberg voor RauvilleGa naar voetnoot(2) met wat daer van afhangtGa naar voetnoot(3), gelyk mede dat zelfde jaer Reinout van Han-sur-LesseGa naar voetnoot(4) zyne hulde vernieuwt voor alles wat hy van Luxemburg te leen hield, en waer de graef nog eene jaerwedde byvoegt van vyftien pondGa naar voetnoot(5). Zelfs by des vorsten kruistogt en gedurende zyne afwezigheid houden de baronnen des lands niet op zich nader aen de grafelykheid aen te sluiten, met hunne erfelyke bezittingen tot leenen te maken. Zoo doet, in 1270, heer Jan van Bruneshorn voor | |
[pagina 488]
| |
zyn slot van BilsteinGa naar voetnoot(1), Dirk van Eltz voor zyn kasteel van dien naemGa naar voetnoot(2), Hartart van SchöneckGa naar voetnoot(3) en Koenraet van SchleyenGa naar voetnoot(4) voor hunne eigendommen, met belofte van hunnen eed te zullen vernieuwen na Hendriks wederkomstGa naar voetnoot(5). Wat meer is, dat zelfde jaer deden de twee magtigste heeren des lands, de graven van WirnenburgGa naar voetnoot(6) en van Vianden, hulde aen onzen vorst, de eerste voor zyn domein van Elcherode en zyne alloden van ReifferscheidtGa naar voetnoot(7), welke hy van Hendrik te leen nam; de andere voor zyne stad en haer burgslot, met alles wat daer van afhing, kortom voor geheel zyn graefschap, dat hy verklaert ten eeuwigen dage door hem en zyne nazaten te moeten gehouden worden van LuxemburgGa naar voetnoot(8). | |
[pagina 489]
| |
Dit voorbeeld werd gevolgd door des graven broeder, Pieter van Vianden, Proost van Sinte Maertens te Luik. Deze droeg in 1271 alle zyne alloden aen Hendrik op, willende dat, na zyne dood, de graef van Vianden of diens afstammelingen dezelfde eigendommen insgelyks van Luxemburg te leen nemenGa naar voetnoot(1). Het zou te lang worden, indien wy alle de ridders en baroonen wilden opnoemen, die zich aldus in feudale betrekkingen stelden met den graef van Luxemburg, en als vasallen vrywilliglyk in zynen dienst traden. Het weinige dat wy er hier van zeggen is meer dan voldoende, om te toonen tot welken graed van aenzien en gezag de heeren van dat land in den loop der dertiende eeuw geklommen waren. Gelyk in den voortyd de lieden uit den volks-stand heul en bescherming zochten by de Grooten, met opoffering zelfs van hunne vryheid: aldus verbonden zich naderhand de onafhankelyke edelen, door hulde en manschap, aen de souvereine vorsten, alleen magtig genoeg om de openbare orde te handhaven, en hunne vasallen tegen den | |
[pagina 490]
| |
overmoed of de heerschzucht van anderen te verdedigen. Terwyl de graef van Luxemburg het getal zyner leenmannen van dag tot dag aen zag groeijen, was hy tevens bedacht om met gelegenheid byzondere, het zy allodiale het zy feudale eigendommen in te koopen, ten einde de bezittingen van zyn stamhuis uit te breiden, en het vermogen zyner afstammelingen te bevestigen. Zoo kocht graef Hendrik, in het jaer 1266, van Godevaert, heer van EschGa naar voetnoot(1), het stedeken DiekirchGa naar voetnoot(2), dat met der tyd zeer aenzienlyk werd, maer later, ten gevolge van herhaelde oorlogsrampen, weêr vervallen is. In 1269 kocht Hendrik het domein van Marville en ArancyGa naar voetnoot(3), waerdoor dit erfstuk, by vroeger tyd van de grafelykheid afgescheiden, daer op | |
[pagina 491]
| |
nieuw meê vereenigd werdGa naar voetnoot(1). Twee jaer later werd hy insgelyks volle eigenaer van de heerlykheid en de voogdy van AywailleGa naar voetnoot(2), hebbende die afgekocht van Hendrik van HermeisGa naar voetnoot(3), gelyk hy mede de uitgebreide domeinen toebehoorende aen Philip heer van AmblèveGa naar voetnoot(4) afkocht, namelyk Amblève zelf, St.-VithGa naar voetnoot(5) en NeuendorffGa naar voetnoot(6). Men ziet dus dat Hendrik Blondhair het graefschap in eenen nog veel bloeijender toestand aen zynen zoon overliet, dan hy het van zyne moeder geërfd had. Toen Ermesindis vader stierf, bleef haer bykans niets van het voorouderlyk erfdeel dan eenige alloden; en toen haer zoon uit de wereld scheidde, was niet alleen alles herwonnen, maer het grondgebied was vermeerderd, het grafelyk | |
[pagina 492]
| |
oppergezag beter dan ooit gevestigd, en de weg gebaend voor zyne nakomelingen tot den hoogen rang dien zy sedert bereikt hebben.
Hendrik III was, na zyns vaders wederkomst uit het Oosten, en toen hy, als gezegd isGa naar voetnoot(1), zoo goed als zelf regeerde, meêgesleept geworden in de Naemsche onlusten, veroorzaekt door den dus geheeten Koekryg, waer wy hiervoren den oorsprong en de voornaemste gebeurtenissen van geboekt hebbenGa naar voetnoot(2). De lezer heeft kunnen zien dat de onderdanen veel meer schade leden by dien uitzinnigen twist, dan de vorst er eer by haeldeGa naar voetnoot(3). 's Mans tyd en yver waren beter besteed, toen hy, zoo goed als onmiddelyk na des vaders dood, de voorregten zyner hoofdstad bevestigde door een nieuw diploom van 1282, waerby hy plegtiglyk zwoer dat hy en zyne nakomelingen het vryheidscharter, door wylen vrouw Ermesindis aen de inwoonders van Luxemburg verleend, getrouwelyk, zouden onderhouden en handhaven, zonder ooit te | |
[pagina 493]
| |
gedoogen dat het door iemand, op welk voorwendsel ook, geschonden of verkort wierde, gelyk mede, behalve zyne echtgenoot en broeder, vyf en twintig der voornaemste baronnen er hun zegel aen hechtten, tot meerderen waerborgGa naar voetnoot(1). Ter zelver tyd was Hendrik bezorgd om alle oneenigheid tusschen de leden van het grafelyk huis voor te komen, met aen ieder de goederen af te staen welke hun door den vader, by schikking van uitersten wil toegewezen waren. Aldus verzekerde hy de vriendschap zoo van zwagers als van zusters, terwyl zyn broeder Walraven van Ligny, vergenoegd met het erfdeel dat hem bestemd was, plegtiglyk hulde deed aen den graef voor alles wat hy in het Luxemburgsche bezat, verklarende tevens door byzondere brieven dat zyne opvolgers tot dezelfde hulde zouden verpligt wezen, en hunne eigendommen van het stamhuis te leen nemen, zonder ooit aenspraek te maken op iets meer of iets anders, dan hetgeen hem voor zyn aendeel uitgekeerd wasGa naar voetnoot(2). | |
[pagina 494]
| |
Zoo waren dan de grondslagen gelegd van den inwendigen vrede, en de toekomst voorspelde niet dan heil zoo voor den graef als voor zyne vasallen en onderdanen, toen te kwader ure de Limburgsche oorlog ontstond, die vorst en adel in zyne rampen meê moest slepen. Hendrik en Walraven van Ligny verklaerden zich al vroeg voor Reinout van Gelder, het zy dat deze in hunne oogen het meeste regt had op het betwiste hertogdom, het zy dat het voorbeeld, gegeven door den heer van Valkenberg, door de graven van Kleef en van Gulik, en door andere baronnen van Neder-Duitschland onze vorsten in het zelfde bondgenootschap deed treden, en party nemen tegen Jan I van Brabant. Nogtans Hendriks oom, Geeraert van Durbuy, ofschoon nader verwant aen het huis van Limburg, dan de regeerende graef zyn neefGa naar voetnoot(1), had niet te min de Brabantsche zyde verkozen, tot zoo verre dat hy hulde en manschap deed aen hertog Jan, en ten diens voordeel afzag van alle aenspraek die hy zelf maken kon op de Limburgsche erfenisGa naar voetnoot(2). | |
[pagina 495]
| |
De kryg begon in den nazomer van 1283, gelyk wy verhaeld hebben in het vyfde Deel van dit werk, alwaer wy tevens de voornaemste gebeurtenissen en toevallen der volgende jaren hebben medegedeeldGa naar voetnoot(1). Maer het was eerst in Mei 1288, dat de twist tot beslissende daedzaken uit moest leiden, door den afstand dien Reinout van Gelder deed van alle zyne regten aen graef Hendrik van Luxemburg en Walraven van LignyGa naar voetnoot(2). Van dat oogenblik was een algemeene veldslag onvermydelyk, en deze werd inderdaed gewaegd den 5 Juny, doch met den rampzaligsten uitslag voor onze vorsten. Beide, na wonderen van dapperheid verrigt te hebben, lieten er het leven, te samen met twee andere broeders, Jan en BoudewynGa naar voetnoot(3), en naest eene menigte van Luxemburgsche edellieden, terwyl velen doodelyk gewond het veld ruimden, en anderen in 's vyands handen vielenGa naar voetnoot(4). | |
[pagina 496]
| |
Gelukkig nog voor het land, dat des graven huwelyk ryk gezegend was geweest, anders ware het misschien tusschen onderscheidene aenverwanten verbrokkeld, of de prooi der heerschzucht geworden, en het voorwerp van een nieuwen kryg. Maer neen, daer bleven uit 's mans huwelyk met Beatrix van BeaumontGa naar voetnoot(1) dry zonen, Hendrik IVde van den naem, die den vader in zyne graefschappen opvolgde, Walraven die, voor het grootste deel, begoed werd in HenegauGa naar voetnoot(2), en Boudewyn, die, van kindsbeen af door zyne godsvrucht uitschynende, al vroeg zich aen den dienst der Kerk toewydde. Naest deze dry zonen liet Hendrik III een gelyk getal dochters. Margareet, de oudsteGa naar voetnoot(3), verkoos het kloosterlyk | |
[pagina 497]
| |
leven te MarienthalGa naar voetnoot(1); de tweede, Felicitas, trad in den echt met Jan van Leuven, heer van GaesbeekGa naar voetnoot(2), doch na diens dood vertrok zy naer de Priory van Beaumont te Valencyn, alwaer reeds hare jongere zuster het habyt had aengenomen, en waer zy haer leven eindigde het zelfde jaer als Margareet, namelyk in 1336Ga naar voetnoot(3). |
|