Vaderlandsche historie. Deel 2
(1842-1866)–Jan Baptist David– Auteursrechtvrij
[pagina 98]
| |
Het jaer 70 na Christus geboorte.Het wys gedrag van Cerialis omtrent de overwonnen Trevieren en andere volken die in den opstand meêgedaen hadden, maekte dat in korten tyd al de Galliërs zich van zelf onderwierpen. Civilis alleen en zyne Bataven dachten op geen overgaef, maer hadden van alle kanten hun volk en hunne bondgenooten byeen verzameld, en hielden raed hoe zy best den stryd hernemen zouden. Civilis wilde wachten naer de hulpbenden die hem van over den Rhyn toegezeid waren, en waervan 't gezigt alleen de pas aengekomen Romeinen verschrikken zou. Tutor, integendeel, wilde van geen wachten hooren: ‘Met uit te stellen, zeide hy, werken wy den vyand in de hand, want hy zal van dag tot dag sterker worden. De veertiende keurbende, die uit Brittanje geroepen is, staet op 't komen; twee andere worden uit Spanje verwacht; die van Italië zullen insgelyks niet vertoeven, en al die naderende legerscharen bestaen uit geen jonge | |
[pagina 99]
| |
soldaten, maer uit oude geoefende krygslieden, die onze taek zullen moeijelyk maken. En rekent niet te veel op de hulp der Germanen: die volkeren zyn wroest, zy laten zich niet bestieren, zy doen altyd hunnen eigen zin; of luisteren zy soms, dan is het naer 't geld, en dat hebben de Romeinen meer dan wy. Laet ons dan geenen tyd verliezen: Cerialis heeft in dit oogenblik byna geene andere troepen dan het overschot der afvallige legioenen, welke met geen goed hert vechten zullen. Het voordeel dat onze vyanden laetst behaeld hebben op een handvol byeengeraepte soldaten van Valentinus, zal slechts hunne vermetelheid voeden: zy zullen 't eene tweede mael wagen, doch dezen keer niet te doen hebben met een ligtzinnigen jongeling, die veel beter praten kon dan 't zweerd voeren; neen, zy zullen in de handen vallen van een' Civilis, van een' Classicus, wier enkel aenzien hun den vroegeren schrik, de vroegere vlugt, honger en gevangenschap zal indachtig maken en hunnen arm ontzenuwen.’ Het voorstel van Tutor werd aengenomen, en aenstonds uitgevoerd. Civilis schikte zyn leger in deze orde: de Ubiërs en Lingonen werden in het | |
[pagina 100]
| |
midden geplaetst; aen den regten vleugel de bataefsche benden, en aen den linken de Tenchters en BructerenGa naar voetnoot(1). Aldus trokken zy vooruit naer Trier, alwaer de Romeinen, volgens gewoonte, buiten de stad legerden. Een deel van Civilis volk moest over de bergen, de anderen tusschen de heirbaen en de Moezel uitkomen, en alles lukte dusdanig meê, dat zy aen, ja zoo goed als in het romeinsche kamp waren, eer men daer eenig vermoeden had. Groot was de ontsteltenis, in het midden van den nacht. Cerialis, die veel stouter dan voorzigtig was, verwachtte zich nergens aen; hy bevond zich zelfs in de legerplaets niet, maer was in de stad gaen slapen, en daer, in zyn kamer, ja in zyn bed, ontvong hy de tyding dat de vyand het kamp verrast en ingenomen, en dat zyn volk deerlyk de nederlaeg had. De veldheer wilde er eerst geen geloof aen geven; doch weldra naer buiten snellende, erkende hy inderdaed dat de verschansingen omver lagen, dat de ruitery verstrooid, en de brug die over de Moezel naer de stad leidt, door den vyand bezet was. Gelukkiglyk dat Cerialis in de grootste ver- | |
[pagina 101]
| |
warring nimmer het hoofd verloor, want dan ware dit mael alles verloren geweest: maer neen, hy rukt de vlugtenden by den arm terug, spreekt hun nieuwen moed in 't hert, vliegt ongedekt vooruit onder een'hagel van pylen en werpspiessen, en door zyne gelukkige roekeloosheid weet hy de moedigsten te herzamelen, en weêr meester te worden van de brug, welke hy aen eene sterke wacht te bewaren geeft. Vervolgens ylt hy naer het legerveld, en vindt daer de soldaten der vroeger afgevallen keurbenden ordeloos door malkander loopend, de krygsteekens zoo goed als verlaten, de adelaers bykans veroverd. Vol van gramschap en verontweerdiging verwyt hy die lafaerts al hunne vorige schande: ‘Het is nu Flaccus niet, riep hy uit, noch Vocula dien gy afvalt, maer my, wien gy geen verraed te last kunt leggen. Heb ik my van iets te beschuldigen, dan is het van al te ligtveerdig geloofd te hebben dat gy uw wangedrag geboet had, en uwen romeinschen eed waert indachtig geworden. Thans erken ik myne dwaling: my wacht het lot van Numisius en Herennius, opdat het waer zy dat alle uwe oversten door uwe of 's vyands handen | |
[pagina 102]
| |
sterven moeten. Gaet, zegt aen Vespasiaen, of neen, gaet zoo ver niet, maer tot Civilis en Classicus, en boodschapt hun dat gy uwen veldheer te midden van den stryd verlaten hebt. Andere keurbenden zullen komen om my te wreken en u te schandvlekken.’ Deze krachtige woorden, door de onderbevelhebbers met klem herhaeld, maekten indruk op de gemoederen. De soldaten staen en scholen samen by hoopen en rotten, want andere slagorde was onmogelyk, dewyl de vyand overal tusschen drong, en zy daerenboven belemmerd waren door het krygstuig en de tenten des legervelds, binnen welks wallen alom gestreden werd. Civilis van zynen kant, en Tutor, en Classicus vuerden hunne mannen aen met voorbeeld en woorden; zy spraken aen de Galliërs van vryheid, aen de Bataven van krygsroem, aen de Germanen van ryken buit, en hielden de fortuin op hunne zyde, tot dat eindelyk de een-en-twintigste keurbende, meer ruimte gevonden hebbende, hare gelederen samendrong, den vyand stuitte, en ten laetste deinzen deed. Hiermeê keerde de kans. De Romeinen dankten het hunne goden; maer de oorzaek lag in de plonderzucht der Germanen die, | |
[pagina 103]
| |
in stede van het zoo wel begonnen werk te voltooijen, zich hadden laten verlokken door den buit, en hunne tegenstanders den tyd gegeven om de gebroken legerscharen te hereenigen. Cerialis, die haest de zaken door zyne onachtzaemheid bedorven had, herstelde ze weêr door zyne dapperheid. De tyding dezer mislukte pooging was nauwelyks tot Keulen doorgedrongen, of de inwoonders dier bouwstad, die tegen hunnen dank in het bataefsch verbond getreden waren, haestten zich om daeruit te gaen en tot de romeinsche party weêr te keeren. Om te toonen dat zy 't meenden, vermoordden zy al de Germanen welke hier en daer in de huizen verspreid waren, en zonden vervolgens naer Cerialis om hem te vragen wat hy wilde gedaen hebben met de vrouw en de zuster van Civilis en met de dochter van Classicus, die men te Keulen gelaten had tot onderpand der wederzydsche trouw. Ter zelver tyd verzochten zy hulp, ten einde zich te kunnen verweren tegen Civilis, die misschien nog sterk genoeg was om hen aen te randen, en wraek te nemen over het gepleegde. Dat was hy inderdaed, want hy had juist zoo buitengemeen veel volk te Trier niet verloren; daerenboven had hy eene kloeke bende van | |
[pagina 104]
| |
ChaukenGa naar voetnoot(1) en Friezen, waer hy staet kon op maken, te TolbiacGa naar voetnoot(2) laten liggen, en begaf zich derwaerts, om met deze ongerepte manschap naer de bouwstad te trekken. Maer onder weg vernam hy, tot zyn groot leed, dat geheel de bende omgekomen was, door een snood verraed van die van Keulen. Deze namelyk hadden de germaensche krygers te Tolbiac een slempmael gegeven en zoo veel wyn doen drinken, dat zy hen eindelyk in volle dronkenschap en in slaep zagen vallen, waerna zy alles in brand staken, de deuren der legerplaets sloten, en de ongelukkigen die er binnen waren tot een toe door het vuer lieten verteeren. Zulke afschuwelyke moordery ontstak de wraekzucht in het hert van Civilis, doch voor het oogenblik dorst hy zynen togt naer Keulen niet voortzetten, vreezende dat de Romeinen hem van naby zouden volgen, weshalve hy langs andere wegen noordwaerts aftrok, tot dat hy eindelyk het oude kamp van Vetera bereikte, en zich daer neêrsloeg en versterkte. | |
[pagina 105]
| |
Daer kwamen aldra talryke hulpbenden van overrhynsche Germanen het geleden verlies herstellen, zoodat Civilis zich weêr aen 't hoofd bevond van een magtig leger, in eene plaets die, behalve dat zy door hare ligging gemakkelyk verdedigd kon worden, byzonder bekwaem was den moed der Bataven op te beuren, door de herinnering van meer dan eene overwinning die zy er behaeld hadden. Het duerde niet lang of de vyand kwam hem daer opzoeken. Cerialis had ook zyne krygsmagt vermeerderd door het aenkomen van dry volledige legioenen, waerby zich nog onderscheidene hulpbenden van ruitery en voetvolk, sedert een geruimen tyd ontboden, onlangs vervoegd hadden. De hoofden der beide legers waren even onverduldig om tot een treffen te komen; doch de grond waer het pleit zou beslist worden, had byzondere zwarigheid in. Het was een uitgebreid plein, vochtig van zynen aerd, en daerenboven door een' dwarsdam, dien Civiiis in den Rhyn gelegd had, onder water gezet. Zulk een slagveld viel de Romeinen schrikkelyk tegen, die, zwaer geladen met hun wapens en niet gewoon te zwemmen, afkeer voelden om zich op het verdronken land te wagen, | |
[pagina 106]
| |
alwaer zy de diepten van de ondiepten niet onderscheiden konden, en dus gedurig gevaer liepen van te verzinken. Dit hadden de Germanen minder te vreezen, dewyl zy, van kindsbeen af gewend de stroomen door te waden en over te zwemmen, daerby nog het voordeel genoten van ligt gewapend en ruim een voet langer dan hunne vyanden te zyn, waerdoor zy zich veel gemakkelyker konden boven houden. Ook maekte hen zulks stout, en tergden zy de Romeinen zoodanig, dat er van lieverlede een gevecht ontstond, door de moedigsten van wederzyde aengevangen, zonder eigentlyk bevel der krygsoversten. Wat te voorzien was, gebeurde. De Romeinen konden met het slagveld geen kennis krygen, en raekten eerlang in de grootste verwarring: onwetend waer zy grond hadden, moesten zy op goed geval hunne voeten verzetten, maer strompelden in putten waer zy, soms met peerd en al, tot over den kop in 't water zonken en smoorden, of met oneindige moeite weêr uitspartelden, terwyl de Germanen, op bekenden bodem, wetende met de meeste behendigheid de diepten te myden, den vyand, nu van voor, dan weêr van achter of op zyde overvie- | |
[pagina 107]
| |
len, en het zich tot een spel maekten de mannen te doorpriemen. Waer ergens een wad of droogte was, daer zochten de romeinsche soldaten stand te houden; maer de geheele menigte derwaerts dringende, waren zy er dusdanig opeen gepakt, belemmerd door de gekwetsten, verhinderd door de lyken, dat zy handen noch voeten reppen konden; en die tot den riem in 't water bleven of, zwemmers zynde, nog dieper dorsten gaen, werden door des onkundigen vastgegrepen en met hen in het eigen verderf gesleept. Nogtans was het getal der gesneuvelden zoo groot niet van den kant der Romeinen als men vermoeden zou, omdat de Germanen niet verder dan het overstroomde plein dierven doordringen, maer na 's vyands aftogt terug in hun legerveld trokken. De uitkomst van dezen stryd was een prikkel voor de beide krygsoversten om, hoe eerder hoe liever het geschil te beslissen door een gevecht in 't groot. De een wilde zyn goed geluk vervoorderen, de andere zocht zyne schande uit te wisschen, en de twee legers, door verschillende driften aengezet, riepen om des anderdags den kryg te hernemen. De nacht werd doorgebragt van den kant der | |
[pagina 108]
| |
Bataven met vreugdegezang en zwetsery, terwyl de vyand in stilte zyn leed verbeet, maer trilde van wraekzucht. Zoo haest het dag geworden was, begon men van wederzyde gereedschap te maken. Cerialis stelde zyn leger in dryvoudige slagorde: vooraen plaetste hy zyne hulptroepen met de ruitery op iederen vleugel; in de tweede ry schaerde hy de legioenen, en achter deze eenige byzondere benden van uitgelezen manschap, om er, by onvoorzien toeval of waer de nood het vereischte, zich van te bedienen. Civilis daerentegen breidde zyn volk niet uit, maer sloot het samen in twee groote spitse krygsdrommen, waervan de eene, samengesteld van Batavieren en GubernenGa naar voetnoot(1), aen de regte hand post nam, de andere, uit enkel Germanen bestaende, de linke zyde ging bekleeden, aenleunende tegen den Rhynstroom. De romeinsche bevelhebber, zyne gelederen monsterende, moedigde de soldaten aen door het gezigt van Vetera, dat zy vroeger bezeten en thans door hunne dapperheid te herwinnen hadden. Civilis maekte daer van zynen kant ook ge- | |
[pagina 109]
| |
bruik van, doch in een anderen zin. ‘Dit slagveld, zeide hy tot zyne krygers, is reeds getuige geweest van uwe manhaftigheid. Gy staet op den eigen bodem, waer gy onlangs roem bevochten hebt, en betreedt het gebeente der legioenen die gy zelf hebt verslagen. In tegendeel, werwaert de Romeinen hunne blikken wenden, overal spookt de gevangenis, de nederlaeg, de ellende hunner krygsgezellen hun voor de oogen. De kwade uitslag van ons gevecht te Trier moet u niet verschrikken; gy hadt er reeds de zege behaeld, en zy ware u gebleven, hadt gy uwe strydbare handen niet belemmerd door ontydigen roof. Hier is u alles meê, den vyand alles tegen: gy gaet stryden op een waterland dat gy kent, maer dat uwe tegenstrevers zal inslorpen gelyk gisteren. Gy hebt den Rhyn in 't gezigt en de goden van Germanië; treedt toe onder hunne bescherming, en gedenkt aen uwe vrouwen, aen uwe moeders, aen uwe kinderen. Deze dag moet den roem uwer vaderen voltooijen of tot schande zyn aen uw nageslacht.’ Zoo sprak Civilis, en een algemeen gerinkel der wapenen, met voetengetrappel gepaerd, toonde | |
[pagina 110]
| |
dat zyn mannen hem verstaen hadden, ja en dat zy hun best zouden doen. De stryd ving aen, doch eerst maer van verre; men slingerde malkander steenen naer 't hoofd, looden of yzeren kogels snorden door de lucht met pylen en spiessen vergezeld en allerhande werpgeweer. Zoo kwam er 't vuer in aen beide kanten, en zoo gelukte het weldra de Bataven hunne tegenstanders in de moerassen te lokken. Nu verdubbelde het gevecht te midden van het water. De eerste ry der Romeinen had deerlyk te lyden, want de Germanen met hunne groote lichamen en lange speren stieten geweldiglyk op den vyand, en doorregen hem van verre, terwyl hy, half opgeligt door het nat, haest geen magt had om weêrstand te bieden, en zielbrakend in de diepte verdween. Meteen sprong een rot der Bructeren van den dwarsdam in den stroom, zwom den plas over, en kwam nog de wanorde vermeerderen in de romeinsche hulpbenden, die eerlang van hare standplaets gedreven werden, en voor goed aen 't deinzen vielen. Nu moesten de legioenen de beurt nemen, en beproeven om den wankelenden stryd te herstellen. Dat doen zy inderdaed met waren leeuwenmoed; | |
[pagina 111]
| |
zy stuiten den aenval der Germanen en zetten de kans weder schoon. Maer wat gebeurt er? Civilis volk geeft het niet op; niet een gaet een hand breed achteruit; allen poogen met gelyken drift om een nieuwe breuk in 's vyands leger te brengen, als op eens Cerialis het berigt krygt van een bataefschen overlooper, dat er by het linker eind van den poel eene waedbare plaets is over harden grond, en slecht bewaerd door de Gubernen. De verrader biedt zich zelven aen om er met de ruitery door te trekken, en de Bataven in den rug te vallen. Cerialis laet zich gezeggen: aenstonds geeft hy bevel aen twee ruiterbenden van den snoodaert te volgen; en inderdaed, zy raken den plas over, keeren om den regten vleugel van het vyandlyk leger, en vallen onverhoeds de stryders van achteren op 't lyf. Meteen gaet er een groot geschreeuw op, dat, van de legioenen begrepen, hun nieuwen moed doet scheppen, terwyl de Germanen, ziende dat zy omringd zyn, de hoop verloren geven, en beginnen te wyken. De Romeinen behaelden dus nog eens de overhand, en het ware dien dag met den oorlog uit geweest, indien hunne vloot langs den stroom in tyds | |
[pagina 112]
| |
gekomen was om de vlugtelingen den pas af te snyden. Maer zulks werd verwaerloosd, en de ruitery zelf achtervolgde niet lang de overwonnen, omdat het schielyk neêrstorten van een slagregen en de naderende nacht dit moeijelyk maekten: weshalve Civilis in zynen aftogt weinig gestoord werd, en zyn leger eerder verstrooid dan vernield was. Ja, maer niettemin zyne magt was gebroken door deze nederlaeg, en hy dorst het tusschen Maes en Rhyn niet meer uithouden, alwaer nog ééne ongelukkige veldslag hem niet alleen in den uitersten nood kon brengen, maer zelfs alle redding onmogelyk maken, en hem 't lot doen beproeven dat, in de vorige eeuw, de Tenchters en de Usipeten daer ondergaen haddenGa naar voetnoot(1). Daerenboven, als 't gemeenelyk gaet in zulk geval, een groot deel van zyn krygsvolk, dat uit eigen beweging was komen meêvechten, liet hem nu in den steek en zocht zyn eigen veiligheid. Hy kreeg wel eenigen onderstand van de ChaukenGa naar voetnoot(2); doch, onbekwaem om daermede de overwinnende benden van Roomen het | |
[pagina 113]
| |
hoofd te bieden, week hy langs Nimwegen in het eiland der Bataven, meênemende wat hy kon, en, wat niet vervoerbaer was, aen 't vuer ten beste gevende. Daer had hy voor 't oogenblik weinig te vreezen; want hy wist dat de vyand niet genoegzaem van schepen voorzien was om bruggen over de Waal te leggen, en dat het leger zonder dit middel niet zou overgaen. Ten einde zulks nog moeijelyker te maken, stak hy de dyken door die men vroeger, boven Nimwegen, opgeworpen had om een deel der Rhynsche waters noordwaerts af te leiden, terwyl zy anders met geweld naer 't westen dringenGa naar voetnoot(1). Hierdoor deed hy de Waal merkelyk zwellen, en den noordelyken Rhynkil zoo goed als leeg loopen, zoodat hy langs daer zonder moeite, en als 't ware droogvoets, in Germanië kon geraken, werwaerts hy zich dan ook begaf met Tutor en Classicus en | |
[pagina 114]
| |
meer dan honderd Triersche edellieden, om er de landzaten op te schudden. Dit ging van zelf: de Germanen waren niet gewoon zich te laten pramen, als het te doen was om tegen de Romeinen in de wapens te vliegen; van alle kanten kwam er hulp, zoodat Civilis alhaest weêr volk genoeg onder zyn bevel had. Doch terwyl hy daer bezig was met nieuwe krygsmagt te verzamelen, was Cerialis toch met een deel van zyn leger in het eiland der Bataven geraekt, had daer vier sterke posten gekozen, en er bezettingen in geplaetst. Wat zou de eerste nu doen? Hy besloot, zonder tyd te verliezen, in zyn land terug te keeren, en er den vyand te overvallen op de vier punten te gelyk, meenende sterk genoeg te zyn om het stuk te wagen. Niet dat hy zich liet voorstaen overal te zullen gelukken; maer met stoutmoedig te zyn en veel te ondernemen, hoopte hy dat het lot hem al ergens gunstig mogt wezen. Daerenboven rekende hy op de onvoorzigtigheid van Cerialis die, van den eenen post naer den anderen loopende om de zynen aentemoedigen, misschien onder wege zelf hem zou kunnen in de handen vallen, en dan ware het voordeel groot. Het plan werd dan uitge- | |
[pagina 115]
| |
voerd, maer 't liep niet goed af: de vier bezettingen, wel bevolen, verdedigden zich dapperlyk. Daer sneuvelden, 't is waer, veel Romeinen; op twee punten inzonderheid hadden zy het zeer druk; maer hunne ruitery haelde het door; zy dreef de Germanen eindelyk op de vlugt, achtervolgde hen zoo ver zy konde, en zat Civilis zoo digt op de hakken, dat deze zyn peerd in den brand liet en in den Rhyn sprong, dien hy overzwom. Zoo raekte hy uit de voeten en velen der zynen deden hem na; maer Tutor en Classicus vonden booten, waermede zy dan ook den overkant bereikten. Ook dit mael was de romeinsche vloot aen de hand niet om de overwinning te voltooijen, alhoewel Cerialis haer ontboden had. Het schynt dat men in dit oogenblik aen de roeijers ander werk gegeven had, en dat de overigen, die op de schepen gebleven waren, zich niet sterk genoeg achtten om er tusschen te komen; doch de ware reden zal wel geweest zyn dat Cerialis niet tydig genoeg het bevel had gegeven, want deze veldoverste zag nimmer ver vooruit; hy hield zich te vrede met middel te schaffen waer 't noodig was, rekenende waerschynlyk op zyn geluk, dat hem inderdaed meer | |
[pagina 116]
| |
dan eens te stade kwam, wanneer de krygskunst te kort schoot. Hierdoor werd hy, zoo wel als zyn leger, wat al te roekeloos, gelyk het eenige dagen daerna andermael bleek, en zelfs tot zyn schande. Hy had zich begeven naer Nuyss en naer Bonn, om de winterkwartieren welke men daer voor de keurbenden bereid maekte, te bezigtigen; en keerde dan weder over 't water, vergezeld van een deel krygsvolk, dat den oever volgde, doch zonder goede wacht te houden. Dit hadden de Germanen opgemerkt, en meteen besloten daer voordeel uit te trekken, ja te beproeven om den veldheer te onderscheppen. Zy kozen daertoe eenen pikdonkeren nacht, te midden van welken zy den Rhyn kwamen afgevaren tot aen de plaets waer de Romeinen legerden. Nu springen zy gedeeltelyk op den wal en loopen naer den vyand, die daer lag te slapen. Zy snyden de koorden der tenten over, waerdoor de soldaten, onder het neêrstortend want verward en verloren, ligtelyk ontlyfd worden, terwyl anderen wanorde in de vloot brengen, de kabels doorhakken, touwen aen de schepen hechten, en wat zy kunnen, meêsleepen. De ontsteltenis was groot; de krygslieden, onder het geschreeuw der aenvallers | |
[pagina 117]
| |
hoorende noch ziende, namen de vlugt, of verweerden zich in het wild. Hun overste zelf, nog slaepziek en maer half gekleed, raekte met groote moeite uit de handen, enkel door eene misgreep der Germanen. Deze hadden zich meester gemaekt van de hoofdgalei, kenbaer aen hare groote vlag, en meenende dat Cerialis daer op was, dachten zy hem nu zeker te hebben; maer neen, de veldoverste was zelf op 't land gaen slapen, en zoo ontkwam hy 't gevaer, doch niet zonder oneer, want indien hy behoorlyke orde doen houden had, zoo moest er van dat alles niets voorgevallen zyn. Deze zonderlinge nederlaeg maekte veel gerucht, en deed den moed der landzaten zwellen; doch, alles samen genomen, gingen toch hunne zaken gedurig achteruit. Civilis beproefde nog een nieuw middel: hy rustte eene magt van schepen uit, om den vyand langs de zeekust te ontrusten, en tevens om den toevoer, die uit Gallié over water kwam, te kapen. Doch zoo veranderde de oorlog in stroopery, en men ziet wel dat het op dien voet niet lang meer kon duren. Inderdaed, daer werd niet veel uitgevoerd: Cerialis bragt zyne schepen, minder wel is waer in getal, maer grooter en beter bemand, | |
[pagina 118]
| |
naer de monding der Maes, alwaer de bataefsche vloot verzameld was. Deze bereidde zich welhaest tot den aenval, gebruik makende van een gunstigen wind, terwyl de vyand, op zyne beurt, voordeel trok uit den stroom dien hy meê had. Aldus raekte het ding aen den gang; de kampers begonnen wederzyds pylen en ander werpgeweer te wisselen; maer, 't zy dat Civilis zag dat de Romeinen hem te sterk waren, of dat hy uit de overwinning zelf weinig goeds verwachtte, hy gaf het aenstonds op, verwyderde met zyn schepen, en week over den Rhyn om niet meer weêr te komen. Al de last viel dus op de Bataven, wier land door Cerialis deerlyk verwoest werd, als wilde deze hun toonen dat zy erger varen zouden, naermate zy langer wederstand deden. In de afwezigheid van hun voornaemsten opleider, gaven zy ook weldra den moed verloren; zy beklaegden zich over eenen oorlog dien zy te roekeloos ondernomen hadden, waerby niet dan ramp en onheil te halen was, en zulke dingen meer, gelyk de menigte gewoon is te zeggen, wanneer zy den opstand moede wordt. Anderen gingen verder, en beschuldigden opentlyk Civilis dat hy slechts uit eigen wrevel de wapens | |
[pagina 119]
| |
had opgevat, maer geenszins om 's lands vryheid te bevechten, want men zag nu wel dat hy zich van kant maekte, en zyn volk in den druk liet. Deze geruchten kwamen eerlang tot de ooren van Civilis, die al sedert eenigen tyd bedacht was om vrede te maken, wordende daertoe door geheime boden uitgenoodigd van Cerialis, met aenbod van volle vergiffenis. Wanneer hy dan vernam hoe ongunstig over hem gesproken werd, haestte hy zich om eene toenadering te beproeven, en deed aen den romeinschen veldheer voorstellen van tot een mondgesprek samen te komen. Zulks werd door Cerialis gereedelyk toegeslagen, en de plaets bestemd waer men in onderhandeling treden zou. Dit zou geschieden op eene brug, die men meent gelegen te hebben over de Yssel; maer uit voorzorg werd de brug in 't midden doorgesneden, en beide legerhoofden verschenen wederzyds tegen de breuk. Daer werd eenigen tyd over en weêr gesproken, met zulk gevolg dat Civilis, in de vriendschap van Roomen weder ontvangen, de wapens neêrlei, en dat de Batavieren niet alleen in hetzelfde vredeverdrag opgenomen, maer zelfs in hunne vorige hoedanigheid van bondgenooten, even alsof er nimmer twist ontstaen was, erkend wierdenGa naar voetnoot(1). |
|